تاسیس نخستین پلیس سیاسی ایران

سرتيپ محمد حسين آيرم (آيروم) که دوم فروردين 1310 رئيس شهربانى (پليس همه ايران) شده بود، شانزدهم اين ماه (پنجم آوريل 1931) واحد پليس سياسى (اداره اطلاعات شهربانى) را داير کرد.

اين نخستين بار بود که چنين سازمانى در ايران به وجود مى آمد. يکى از دواير اين سازمان اختصاص به مراقبت از نشريات و روزنامه نگاران داشت.

سرتيپ آيرم متولد باکو و افسر سابق قزاق که با سيستم هاى اطلاعاتى روسيه و آلمان آشنا بود و به اين دو کشور سفر کرده بود، سبک کار اطلاعات شهربانى ايران را عمدتا برپايه پليس سياسى آلمان قرارداده بود.

اين واحد پس از تاسيس، به طور سرى دست به تهيه گزارش از رفتار و کردار و حتى زندگانى خصوصى رجال، مقام‌ها، روزنامه نگاران و روشنفکران وقت زده بود که بعدا روال کار ساواک هم قرار گرفت و هربار که در شرايطى ازجمله اشغال نظامى ايران در شهريور 1320 و انقلاب سال 1357، اين گزارش‌ها آشکار شد، معلوم شد که برخى از آنها مغرضانه بوده يا در تهيه و تنظيم بيشتر اين گزارش‌ها دقت لازم بعمل نيامده بود. در بسیاری نیز سيستم تحليل گزارش وجود نداشت و براى تحليل که وظيفه اصلى يک دستگاه اطلاعاتى است کارشناس تربيت نشده بود و اين پرونده‌ها مشمول قواعد مرور زمان نمى شد که يک استاندارد بين المللى هستند.

پس از اشغال نظامى ايران در شهريور 1320 گروهى مدعى شدند که دستگاه پليس سياسى وقت مرتکب آزار و ارعاب هم مى‌شده و در قتل مخالفان در زندان با تزريق آمپول هوا و ترور آنان در گوشه و کنار احيانا دست داشته است.

 آيرم که پيش از اشغال نظامى ايران به آلمان رفته بود، پس از سقوط دولت نازى آلمان هم تا پايان عمر (سال 1948) در اتريش زندگى مى کرد.