گام‌های موازی برای تعدیل شرایط

دیپلماسی ایرانی: تازه ترین گزارش آژانس گویی همان تیری بود که کشورهای نگران برنامه هسته‌ای ایران سال‌ها در انتظار پرتاب آن به سوی ایران بودند. به گفته مقام‌های رسمی کشور این گزارش تندترین گزارش طی شش سال گذشته در مورد ایران بوده است.

گزارش یوکیا آمانو گرچه از سوی تهران چرخشی یک صد و هشتاد درجه‌ای نسبت به گزارش‌های قبلی آژانس محسوب شده اما او در ابتدای مسئولیت خود نشان داد که قصد ندارد مانند محمد البرادعی به گزارش‌های دو پهلو روی آورده و این چنین موجب طولانی شدن مسیر حل و فصل شبهات و اخذ پاسخ سوالات تخصصی پیرامون اهداف و ماهیت برنامه هسته‌ای ایران شود.

در گزارش او به نکته بسیار حساسی اشاره شده که پیشتر ایران با قوت آن را تکذیب و غرب با تاکید آن را مطرح می‌ساخت؛ احتمال تسلیحاتی شدن فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران.

به باور تدوین کننده این گزارش و دست اندرکاران آژانس ایران هم زمان برنامه غنی سازی را ادامه می‌دهد  و در درصدد ساخت کلاهک‌های هسته‌ای نیز هست.

آمانو در تازه‌ترين اظهاراتش پس از انتشار اين گزارش، اعلام کرد که پيشنهاد تحت حمايت آژانس براى تامين سوخت رآکتور تحقيقاتى هسته‌اى ايران هم‌چنان روى ميز قرار دارد.

او که در آغاز نشست چهار روزه‌ شوراى حکام آژانس صحبت مى‌کرد، گفته است: «در عين حال من تقاضاى مورخ 18 فوريه ايران را مطابق با اساسنامه آژانس بين‌المللى انرژى اتمى پيگيرى مى‌کنم و در این رابطه با کشورهاى مربوطه نیز در تماس بوده‌ام.»

مديرکل آژانس بين‌المللى انرژى اتمى در سخنانش به نامه‌اى اشاره کرد که در آن ايران اعلام کرده بود در صدد خريد سوخت لازم از بازار است يا آماده است به مبادله سوخت در خاک ايران اقدام کند.

مديرکل آژانس بين‌المللى انرژى اتمى بار ديگر گفت که آژانس همچنان به راستى‌آزمايى انحراف نداشتن مواد هسته‌اى اعلام شده در ايران ادامه مى‌دهد، اما ما نمى‌توانيم تاييد کنيم که همه مواد اعلام شده در ايران براى فعاليت‌هاى صلح‌آميز به کار مى‌رود، زيرا ايران همکارى لازم را با آژانس نداشته است.

در عين حال على‌اصغر سلطانيه ـ نماينده دائم ايران در آژانس بين‌المللى انرژى اتمى ـ اظهار کرد که " گزارش آژانس غير قابل توجيه و غير قابل پذيرش است" زيرا بسيار به جزئيات پرداخته و افکار عمومى را مغشوش کرده است.

مهمترین بخش گزارش مدیرکل آژانس اشاره به ارتباطی است که این گزارش مدعی است میان فعالیت‌های هسته‌ای و تولیدات موشکی و تسلیحاتی ایران برقرار شده است. در این بخش از گزارش به احتمال تلاش ايران برای ساختن کلاهک اتمی برای نصب در موشک‌های نوع شهاب اشاره شده است. خودداری از همکاری پيرامون ابهام زدايی در مورد آزمايش‌هايی که گفته می‌‌شود ايران با نيت توليد ماشه اتمی از راه شليک نوترونی انجام داده و همچنين توليد اکسيد اورانيوم - نمک سبز- و آغاز غنی سازی ۲۰ درصدی پيش از استقرار بازرسان آژانس در محل، از عمده اشارات آمانو در گزارش اخیر خود پیرامون برنامه هسته‌ای ایران است.

در گزارش تازه آمانو همچنین آمده است که ايران تقريبا تمامی ذخيره اورانيوم غنی شده خود را به واحد آزمايشی غنی سازی در نطنز منتقل کرده است. کارشناسان معتقدند که این کار نشان می‌دهد که تهران قصد دارد تمامی ذخیره اورانیوم موجود در کشور را به سوخت بیست درصدی تبدیل کند و در این تصمیم ایران احتمال مبادله اورانیوم 5/3 درصدی با سوخت هسته‌ای تقریبا نادیده گرفته شده است.

دبير کل آژانس همچنين در گزارش تازه خود خاطر نشان ساخته که به علت کاهش سطح همکاری‌ها از سوی ايران، قادر نيست به عدم وجود طرح‌های نظامی اتمی ايران در گذشته يا در حال حاظر صحه بگذارد و صراحتا وضعیت فعلی برنامه هسته‌ای ایران را نگران کننده توصیف کرده است.

تهران این گزارش را بستری برای ایجاد جنجال جدید تبلیغاتی و فشار سیاسی علیه جمهوری اسلامی ایران برای نشست بعدی شورای حکام - دهم اسفند ماه- و اجلاس آتی کشورهای 1 +5 - روزهای پایانی سال جاری ارزیابی کرده است.

غرب چه می‌خواهد؟

اکنون تازه‌ترین گزارشات و اخبار نشان می‌دهد که ایالت متحده امریکا صریحا تاکید دارد که ایران خواهان جلب اعتماد جامعه جهانی نیست. کشورهای اروپایی که هم صدایی خود با امریکا در اعمال تحریم‌های دیگر علیه ایران را نشان داده‌اند در اقدامی تازه بر خلاف اظهارات چند ماه پیش که از زبان مسئول سیاست خارجی این اتحادیه بیان شده بود، تاکید کردند که بدنبال اقدامات یک سویه علیه تهران نیستند. یعنی قصد ندارند در صورت بی نتیجه ماندن تصمیم‌های سخت در شورای امنیت سازمان ملل در بعد روابط دو جانبه با ایران دست به تحریم‌ها یا فشارهای یک سویه بزنند.

چین همچنان به گزارش جدید آمانو و رویکرد همگرایی با دیگر اعضای دائم شورای امنیت برای تصویب قطعنامه ششم واکنش نشان نداده اما اظهارات و اقدامات روس‌ها حاکی از فراهم شدن زمینه های همراهی مسکو در شورای امنیت است.

در این فضا یک احتمال داده می‌شود مبنی بر آنکه خودداری اروپا از اقدامات یک سویه همچنین تلاش امریکا و روسیه و کشورهای اروپایی برای توضیح ایران به جامعه جهانی در ارتباط با اهداف برنامه هسته‌ای خود بویژه پس از گزارش اخیر آژانس و در عین حال سکوت پکن می‌تواند حکایت از تمایل جامعه جهانی به اقدامی یک دست در بعد بین المللی مقابل ایران داشته باشد.

به این ترتیب گرچه گام تهران در مسیر تولید سوخت 20 درصدی در داخل کشور اقدامی تاثیرگذار در ارتقای قدرت چانه زنی ایران محسوب می‌شود اما باید پرسید که اولا شرایط برای نشستن دو طرف بر سری میز مذاکره ای در بعد هسته ای فراهم است که قدرت چانه زنی به کار آید و ثانیا آیا به صرف بیان ایده‌ها و آرمان‌ها می‌توان واقعیات فعلی جهان امروز را نادیده گرفت یا تغییر داد؟

باید گفت که گام تهران مهم است به شرط آن که مستمر و ادامه دار باشد و به نتیجه نهایی یعنی سوخت هسته‌ای مورد نیاز ر اکتور تهران و در نهایت تامین سوخت مورد نیاز در تمامی تاسیسات هسته‌ای کشور منجر شود و در عین حال همسو با استقلال در تامین سوخت، الزامات فعلی جامعه جهانی نیز لحاظ شده و گام‌های اعتمادساز موازی با تولید سوخت نیز برداشته شود. 

روز چهارشنبه سه مارس گزارش آمانو درباره ایران از سوی اعضای شورای حکام بررسی می شود.