ايران بازار جديد گاز آذربايجان

دیپلماسی ایرانی: در سال 2010 در آذربایجان بیش از 28 میلیارد متر مکعب گاز تولید خواهد شد. در نتیجه صادرات گاز این کشور هم افزایش خواهد یافت. در کنار بازارهای گرجستان و ترکیه از سال جاری میلادی صادرات گاز آذربایجان به به بازارهای جدیدی چون روسیه و ایران نیز آغاز خواهد شد.

در هفته آینده میان آذربایجان و ایران قراردادی امضا خواهد شد که بر اساس آن آذربایجان به مدت پنج سال به ایران گاز صادر خواهد کرد. بنا بر این قرارداد ایران تا حجم پنج میلیارد متر مکعب گاز از  آذربایجان خواهد خرید.

به گزارش ترند نیوز، شرکت BP که یکی از شرکت‌های مهم فعال در صنعت گاز است در سال 2008 گزارش داده است که تولیدات گاز ایران در این سال 3/116 میلیارد متر مکعب بوده در حالی که حجم مصرف این کشور به 117 میلیارد متر مکعب رسیده است. قرار است گاز آذربایجان به مناطق شمالی ایران که دور از حوزه‌های گازی این کشور هستند، صادر شود.

آذربایجان همچنین قرار است در سال 2010 به روسیه حدودا 1/1 میلیارد متر مکعب گاز صادر کند. پیشتر اعلام شده بود که حجم گازی که به روسیه منتقل خواهد شد 500 میلیون متر مکعب خواهد بود. اما پس از انجام مذاکرات طرفین به توافق رسیدند تا این رقم را به دو برابر افزایش دهند. قرار است گاز آذربایجان به مناطق شمالی این کشور صادر شود.

افزایش صدور گاز آذربایجان به روسیه و ایران می‌تواند سبب تقویت روند مذاکرات ترکیه و اتحادیه اروپا برای تامین امنیت سوخته قاره سبز شود.

آذربایجان و ترکیه مدت طولانی‌ای است که پیرامون توافق‌نامه ترانزیت صدور گاز به اتحادیه اروپا مذاکره می‌کنند. اما علی‌رغم این که بیش از 10 دور مذاکره انجام شده تا کنون هیچ نتیجه عملی حاصل نشده است.

آذربایجان با داشتن حجم زیادی از گاز وارد بازارهای جدید مانند روسیه و ایران می‌شود و عدم امضای توافق‌نامه ترانزیت با ترکیه حمل و نقل گاز آذربایجان را به کشورهای اروپایی دشوارتر می‌سازد. به دلیل عدم نتیجه مذاکرات با ترکیه آذربایجان بارها به مسیرهای جایگزین برای تامین گاز به اروپا فکر کرده است. مثلا مسئله ایجاد یک ترمینال جدید برای گاز فشرده در ترمینال کولوی متعلق به شرکت سوکار و ارسال آن از طریق خط لوله اروپا به رومانی یا بلغارستان همواره مورد بررسی قرار گرفته است. علاوه بر این مسئله صادرات گاز آذربایجان به یکی از بزرگ‌ترین بازارهای در حال توسعه جهان یعنی چین نیز نزد آذربایجانی‌ها مورد بحث قرار گرفته است. راه اندازی این پروژه با اتصال به خط لوله قزاقستان – چین که به تازگی راه‌اندازی شده امکان پذیر است.

رشد صعودی تقاضا برای گاز در چین در اواسط دهه 1990 آغاز شد. در سال 1995 مصرف گاز در این کشور به رقم 7/17 میلیارد متر مکعب رسید. بنا به گزارش شرکت BP بازار تقاضای برای خرید گاز در این کشور در اوایل سال 2009 از 7/80 میلیارد متر فراتر رفت که این رقم نسبت به سال 2007 نزدیک به 8/15  درصد رشد داشت. در سال 2008 سهم گاز مورد نیاز چین از کل مصرف جهانی 7/2 درصد بوده است.

یکی از طرح‌های مورد مناقشه‌ای که توافق‌نامه‌های اولیه آن امضا شده ولی هنوز به نتیجه نرسیده خط لوله گاز ناباکو است که 3/3 هزار کیلومتر طول دارد و پیش‌بینی‌ می‌شود حداقل 9/7 میلیارد یورو هزینه در بر داشته باشد. پیش‌بینی شده این خط لوله در سال 2011 فعالیت خود را آغاز کند که پس از پایان مرحله اول ساخت این خط لوله از سال 2014 گاز آذربایجان و کشورهای آسیای مرکزی از طریق خط لوله نابوکو به کشورهای عضو اتحادیه اروپا صادر خواهد شد. مرحله بعدی ساخت آن نیز در سال 2015 به پایان خواهد رسید. حداکثر ظرفیت انتقال این خط لوله 31 میلیارد متر مکعب گاز در سال است.

سهام‌داران این پروژه به ترتیب شرکت‌های OMV اتریش، MOL مجارستان، Bulgargaz بلغارستان، Transgaz رومانی، Botash ترکیه و RWE آلمان است که هر کدام سهمی برابر 67/16 درصد خواهند داشت.

خط لوله‌ای که توسط آن صادرات گاز به روسیه انجام می‌گیرد خط لوله قازی محمد – موزدک نام دارد. ظرفیت این خط لوله پنج میلیارد متر مکعب در سال است. قرارداد احداث و اجرای این پروژه را شرکت سوکار و گازپروم امضا کرده‌اند. مدت قرارداد نیز از سال 2010 تا 2014 در نظر گرفته شده است. بر اساس این قرارداد آذربایجان به روسیه سالانه 500 میلیون متر مکعب گاز صادر خواهد کرد.

در مورد ایران نیز باید گفت در حالی حاضر  خط لوله گازی به طول 5/1474 کیلومتر موجود است که 5/296 کیلومتر آن در خاک آذربایجان و مابقی آن در خاک ایران واقع شده است. ظرفیت انتقال گاز توسط این خط لوله 10 میلیارد متر مکعب است. این خط لوله بخشی از خط لوله گاز قزاق – آستارا است که در سال 1971 احداث شده است. در مسیر این خط لوله سه مرکز تنظیم فشار گاز تعبیه شده که قرار است پس از بازسازی زیر ساخت‌های این خط لوله از طریق آن روزانه پنج میلیون متر مکعب گاز صادر شود که معادل سالانه 8/1 میلیارد متر مکعب خواهد شد. در حال حاضر حجم گاز انتقال شده 500 میلیون متر مکعب است که این میزان احتمالا در آینده افزایش خواهد یافت.