سالگرد امضای قانون اساسی مشروطیت

در اين روز در سال 1285 هجری (30 دسامبر 1906 ميلادى) مظفر الدين شاه قاجار مصوبه قانون اساسى را که با اجراى آن نظام حکومتى ايران پارلمانی مى شد، امضا کرد و 10 روز بعد هم درگذشت. اين قانون داراى 51 اصل بود که بعدا و چندبار اصلاحيه‌هايى به نام متمم بر آن اضافه شد.

طرح قانون اساسى سال 1906 ميلادى که عنوان آن را در آن زمان نظامنامه گذارده بودند به جاى مجمع موسسان توسط چندحقوقدان و سياستمدار انشاء و در مجلس شورا که اعضاى آن نيز به صورت خاص تعيين شده بودند تصويب شده بود و احتمالا نفوذ خارجى در تدوين آن بى تاثير نبود. طبق استاندارد جهانی طرح هر قانون اساسی و اصلاحیه‌های آن پس از تصویب در مجمع مربوطه باید به رفراندم سراسری گذارده شود تا ام‌القوانین یک ملت شود.

نخستين جلسه مجلس شورا در کاخ گلستان تشکيل شده بود که بعدا به ميدان تاريخى بهارستان منتقل شد و بربالاى سردر مجلس علامت عدل مظفر را نصب کردند زيرا که مظفر الدين شاه گفته بود که مشروط کردن اختيارات شاه و دولت سه قوه حکومتی و تعیین رئیس قوه مجریه در آن زمان نخست وزیر با تمایل و رای اعتماد مجلس آرزوى قلبى و هميشگى او بوده است. علامت عدل مظفر که يک شيئ ملى و تاريخى است و مفهوم آن پیروزی عدالت هم می تواند باشد پس از پیروزی انقلاب در بهمن ماه 1357 ديگر در محل خود ديده نشد.

مرورى برتاريخ مشروطيت ايران نشان مى دهد که اعضاى پارلمان ايران را تقريبا هميشه طبقه خاصى تشکيل مى دادند يا کسانى بودند که نامشان آشنا بود يا اين که کوشيده بودند مردم با نام آنان آشنا شوند. سوء استفاده هاى گوناگون و برگزارى نادرست و سوء جريان انتخابات در طول دمکراسى ايران که داستانى طولانى و رنج آور است باعث شده که ايرانيان آن طور که بايد به اهميت راى و مشارکت در انتخابات پى نبرده يا آن را جدى نگيرند.

پيش از قانون اساسى سال 1906 هم ايران در دوره‌هاى متعد داراى دمکراسى بود. در دوران حکومت اشکانیان (از سال 247 پیش از میلاد تا سال 228 بعد از میلاد) ایران یک کشور دموکراتیک بود و مجلسی موسوم به مهستان داشت و تعیین جانشینان شاهان (ولیعهدها)، سایر مقامات ارشد، تصمیمات مهم و ضابطه مالیات‌ها باید به تصویب اعضای مجلس مهستان می‌رسید. در دوران اشکانیان همین مجلس چند بار شاه وقت را عزل کرده بود.

در دوران معاصر محمدعلى شاه نخستين فردى بود که به رعايت قانون اساسى سوگند ياد کرد و شاه شد ولى زودتر از همه زير سوگند خود زد و مشروطيت را تعطيل کرد.