وزنه تعادلی به نام البرادعی

در دومین روز نشست تابستانی  شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی در وین، علائمی آشکار از شکاف میان غرب و محمد البرادعی، مدیر کل این آژانس، درباره ایران بروز کرده است.

آقای البرادعی ظاهرا به خاطر دلخوری از بیانیه نه چندان حمایت آمیز اتحادیه اروپا از توافق اخیر او با ایران، جلسه را ترک کرده است.

در حالی که برخی گزارش های از حمایت مجدد رئیس آژانس بین المللی انرژی هسته ای از توافق اخیر این آژانس با ایران در اولین روز از نشست فصلی شورای حکام در وین حکایت دارند، البرادعی در اظهاراتی متفاوت اعلام داشت که ایران باید برای جلب اعتماد آژانس فراتر از همکاری های مورد توافق عمل کند.

آقای البرادعی پیشتر گفته بود که تلاش ایران به پاسخگویی در مورد برخی از ابهامات گامی مهم در مسیری درست است. اما وی در جلسه  ( دوشنبه 19 شهریور ) شورای حکام در وین اعلام کرد که طرح توافق با ایران محدود است و نمی تواند به تنهایی تمام اتهاماتی را که متوجه ایران است، بی اثر کند.

 وی تاکید کرد که ایران باید اجازه بازرسی های گسترده تر از سایت هایی را که هسته ای اعلام نشده اند، صادر کرده و در عین حال فعالیت های مرتبط با غنی سازی را به تعویق اندازد.

این موضع جدید از سوی مدیرکل آزانس انرژی هسته ای در حالی اتخاذ شد که گفته می شود در حال حاضر دلزدگی آمریکا از محمد البرادعی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی نسبت به سال 2005 در اوج خود است و بدین ترتیب وی تلاش می کند که این حساسیت را تا حدی کم کند.

بر اساس برخی از گزارش ها دیپلمات‌ها می‌گویند واشنگتن و اکثر اعضای کشورهای غربی عضو شورای حکام بر این عقیده‌اند که البرادعی با توافق با ایران بدون مشورت با شورای حکام از حد اختیار خود فراتر رفته است.

مقامات آمریکایی بر این عقیده‌اند که شورای امنیت سازمان ملل باید برای اعمال دور سوم تحریم‌ها آماده شود تا ایران را مجبور به توقف فعالیت‌های هسته‌ ای و همکاری کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کند.

با این حال تحلیلگران معتقدند که که البرادعی با استقبال طرح همکاری از سوی ایران سعی دارد جلوی یک درگیری نظامی با این کشور را بگیرد .در همین راستا البرادعی در روز اول نشست روز دوشنبه گزارش داد که هنوز وقت برای دیپلماسی وجود دارد، چراکه طبق گزارش ها علی رغم ادعای ایران تعداد سانتریفیوژهای این کشور هنوز به سه هزار دستگاه که برای رسیدن به سطح صنعتی غنی‌سازی اورانیوم لازم است، نرسیده است.

اما در حالی که به نظر می رسد جبهه آمریکا با حمایت انگلیس و فرانسه فشارهای خود را علیه مدیرکل آژانس انرژی هسته ای افزایش داده است تا از حد اختیارات خود فراتر نرفته و خلاف دیپلماسی شورای امنیت عمل نکند، این جبهه در عین حال تلاش دارد تا نشان دهد که به عنوان حامیان اصلی تحریم‌های جدید سازمان ملل علیه ایران، علاقه‌ای به حل مساله‌ای که در درجه اول پرونده هسته‌ ای ایران را به شورای امنیت فرستاد، ندارند.

بر همین اساس گریگوری شولتی، نماینده آمریکا در آژانس بین المللی انرژی اتمی روز جمعه گفت که کشورش تلاش‌های آژانس برای کسب اطلاعات از آمریکا را تحسین و از آن حمایت می‌کند. وی در عین حال گفت که ایران باید غنی‌سازی اورانیوم را متوقف کند.

برنامه کار نشست شورای حکام این است که گزارش آژانس پیرامون فعالیت های هسته ای ایران مورد بررسی قرار بگیرد. ولی به هیچ وجه انتظار نمی‌رود جدول زمانی پیشنهادی آژانس در همکاری با ایران مورد قضاوت قرار گرفته یا متوقف شود. آن چه بیش از هرچیز دیگر در اولین روز از این نشست مورد توجه قرار گرفت، اظهارات تا حدی متناقض البرادعی در مورد لزوم همکاری های بیشتر تهران فراتر از طرح پیشنهادی ارائه شده بود.

به هر حال به نظر می رسد این اظهارات حکایت از این دارد که وی درصدد است به تهران بگوید توافق اخیر پایان راه نیست و باید اقدامات عملی تری از سوی ایران برای اثبات حس نیتش به اجرا درآید.

وی در عین حال می خواهد به واشنگتن و حامیان موضع سرسختانه در علیه ایران در شورای امنیت هم گوشزد کند که آژانس مصصم است تا همچنان راه حلی دیپلماتیک را برای این پرونده مورد پیگیری قرار داده و از تهدیدات پیشین این جبهه ابایی ندارد.

 این رویکرد موازنه ای از سوی البرادعی باعث شده است که دیپلمات ها اذعان کنند که دست کم در آینده ای نزدیک لحن لفاظی ها از سوی واشنگتن تغییر یافته و دیگر مواجهه آمیز و خصمانه نباشد.