قطع‌نامه‌ای که به موفقیت تعبیر شد

کاخ سفید قطعنامه شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی علیه ایران را پیشرفتی مهم برای باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا در عرصه سیاست خارجی ارزیابی کرد.

گفتاری از دکتر داوود هرمیداس باوند، استاد دانشگاه و تحلیل‌گر مسائل ایران و امریکا:

صدور قطع نامه‌ای علیه ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی برآیند مذاکراتی است که پیشتر انجام شد. گروه 1+5 در برابر ایران قویا خواهان مذاکره برای حل و فصل نگرانی‌های شکل گرفته پیرامون ابعاد فعالیت‌های هسته‌ای این کشور بود و این اصرار به مذاکرات ژنو و وین ختم شد.

در این مذاکرات بارقه جدیدی از وجود راه حل برای نیل به مقصود ایجاد شد اما موضع گیری‌های بعدی تهران که حاکی از فقدان وحدت استراتژیک در این مورد بود، سبب شد که عقب نشینی از تفاهمات وین را شاهد باشیم و این امر در پس از مشخص شدن موجودیت تاسیسات جدید اتمی در نزدیکی قم که به پنهان کاری ایران تعبیر شد، فضا را بر علیه جمهوری اسلامی فراهم کرد و در چنین فضایی بود که امریکاییان بنا شدند که کشورهای 1+5 به ویژه روسیه و چین را برای تصمیمات آینده و ایجاد جبهه ای واحد در برابر ایران بسیج کنند. البته برخی امتیازات از سوی امریکا به شرکای روس خود همچون برچیدن سپر دفاع موشکی از لهستان و چک و تعدیل موضع غرب و امریکا در ارتباط با مساله گرجستان، فضای همکاری میان اعضای 1+5 را فراهم ساخته بود.

در همین رهگذر این همکاری میان گروه 1+5 سبب شد تا پیام یا پیش نویس آنها در مورد ایران در شورای حکام بازتاب مثبتی پیدا کند و از سی و چهار عضو این شورا، بیست و پنج کشور من جمله اعضای دائمی شورای امنیت رای مثبت به قطع نامه آژانس علیه ایران دهند. در تصویب این قطع نامه تنها سه رای منفی و شش رای ممتنع را شاهد بودیم.

در هر حال طرف‌های مقابل ایران قطع نامه آژانس را به عنوان موفقیتی جدید در برابر موضوع هسته‌ای ایران اعلام کردند، البته با توجه به این که جمهوری اسلامی ایران رسما موضع خود را به شکلی متقن اعلام نکرده است و پیشنهاد ایران از سوی آقای البرادعی که اخرین روزهای مسئولیتش در آژانس بود، غیر قابل پذیرش اعلام شد؛ اما در هر حال هنوز زمینه برای یک گفت و گوی سازنده وجود دارد. اکنون فرصتی هست که اگر اقدامی در این فرصت انجام نگیرد نهایتا موضوع به شورای امنیت برای اتخاذ تصمیمات سخت تر یا اقداماتی در محدوده ماده 41 منشور سازمان ملل متحد ارجاع می‌شود.

اوباما، امریکا و قطع نامه جدید علیه ایران

از ابتدا اوباما بر آن بود که از طریق مذاکرات مسالمت آمیز و حتی تعدیل مواضع قبلی ایالات متحده امریکا در برابر کشورهایی چون ایران به پیروزی برسد و در دوران ریاست جمهوری نیز گام‌های اولیه مسالمت آمیزی را در برابر ایران برداشت که متاسفانه از سوی برخی کقامات جمهوری اسلامی با واکنش مثبتی مواجه نشد. از سوی دیگر اوباما هم در داخل امریکا تحت فشار جمهوری خواهان، کنگره و برخی نهادهای دولت فدرال مانند شورای امنیت ملی و فراتر از همه لابی اسرائیل قرار داشت. حوادث داخلی ایران هم که گسستی میان مردم و حکومت ایجاد و انسجام و اعتبار داخلی نظام را در دید خارجی‌ها دچار خدشه کرده بود در مجموع باعث شد که دولت امریکا و آقای اوباما در مسیر اتخاذ سیاست هایی جدی تر در قبال جمهوری اسلامی قرار گیرد که اولین طلیعه آن صدور قطع نامه شورای حکام علیه ایران بود.

بدون تردید اگر در این آخرین فرصت باقی مانده جمهوری اسلامی تعدیلی در مواضع خود انجام ندهد، گریز ناپذیر شورای امنیت سازمان ملل هم تدابیر سخت تری را اتخاذ خواهد کرد.