همسايه اى که گوى را از اقتصاد ايران ربود

امارات متحده عربی یکی از اقتصادهای صنعتی امروز جهان است که درعرض مدت زمان بسیار کوتاهی راه پر پیچ وخم توسعه و رشد اقتصادی را طی کرد.

طبق آمار ارایه شده توسط سازمان های بین المللی  این کشور از نظر سرانه تولید ناخالص داخلی، مصرف سرانه انرژی و شاخص توسعه انسانی در سطح کشورهای پیشرفته جهان قرار دارد وهمین مساله سبب شده است تا توجه بسیاری از سرمایه داران بزرگ و اقتصاددانان به آن جلب شود.

وضعیت اقتصادی امارات زمانی برای پژوهشگران جذابیت بیشتری پیدا کرد که در گزارش رقابت جهانی  سال 2006/2007 میلادی اعلام شد امارات متحده عربی از نظر قدرت رقابت اقتصادی رتبه 32 را در جهان دارد. این کشور در میان کشورهای حوزه خلیج فارس رتبه اول را به خود اختصاص داد.

طبق این گزارش کشورهای قطر،کویت و بحرین به ترتیب رتبه های سی و هشتم، چهل وچهارم وچهل و نهم را از نظر قدرت رقابت اقتصادی به خود اختصاص داده اند.

در طبقه بندی کشورها از نظر قدرت رقابت اقتصادی سه فاکتور بسیار با اهمیت مورد ارزیابی قرار گرفت و آن فاکتورها عبارتند از فاکتورهای محرک اقتصاد(شمارسازمانها و موسسات اقتصادی، زیرساختها، اقتصاد کلان، تحصیلات اولیه و بهداشت)، فاکتورهای ارتقا دهنده راندمان وکارایی اقتصاد(آموزش و تحصیلات عالیه، کارایی بازار، آمادگی فنی و تکنولوژیکی برای تحولات اقتصادی جهان) ودر نهایت فاکتور خلاقیت.

مرکز پژوهشهای اقتصادی جهانی گزارشی نیز در مورد شاخص رقابت تجاری کشورهای مختلف تهیه کرده است. این گزارش که بر مبنای یک فعالیت پژوهشی طولانی در مورد قدرت رقابت  اقتصاد خرد، قدرت ها و ضعف های  فضای بازرگانی، میزان ثبات بازرگانی و اقتصادی و سطح رفاه مردم در کشورهای مختلف صورت گرفته است به طبقه بندی کشورها برمبنای شاخص رقابت تجاری پرداخت.

بر طبق این گزارش امارات متحده عربی در میان 125 کشور مورد بررسی رتبه 31 را دارد و از دیگر کشورهای حوزه خلیج بالاتر است. در این پژوهش اقتصاد کشورهای ایالات متحده امریکا، آلمان و فنلاند برترین کشورها از لحاظ شاخص رقابت تجاری هستند.

در سال گذشته میلادی تولید ناخالص داخلی اسمی کشور امارت حدود 35 درصد و تولید ناخالص داخلی حقیقی آن حدود 10 درصد رشد کرد. به  گزارش وزارت اقتصاد کشور امارات در سالی که گذشت تولید ناخالص داخلی اسمی امارات متحده عربی برابر با 175 میلیارد دلار بود در حالیکه در سال 2005 میلادی ارزش تولید ناخالص داخلی اسمی این کشور تنها 130 میلیارد دلار بوده است. 

از نظر سهم بخش های مختلف در اقتصاد امارات می توان به این نکته اشاره کرد که 9/61 درصد از اقتصاد امارات در سالی که گذشت به صنعت، 8/35 درصد از اقتصاد به خدمات و تنها 3/2 درصد به کشاورزی اختصاص داشت.

در سال گذشته کشور امارات از نظر ارزش تولید ناخالص داخلی بعد ازعربستان سعودی رتبه دوم را در میان کشورهای حوزه خلیج فارس داشت. در این سال کشور مذکور در میان کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا بعد از عربستان و ایران سومین رتبه را به خود اختصاص داده بود.

از طرف دیگربر مبنی یک فعالیت پژوهشی دیگر که نتایج آن در روزنامه گلف دیلی نیوز به چاپ رسید امارات از نظر آزادی تجارت بین المللی رتبه پنجم در جهان را دارد.

این رتبه از آنجا برای اقتصاد امارات به دست آمد که از سال 2002 میلادی بخش های دولتی امارات نیز به روی سرمایه گذاران خارجی باز شد و با ایجاد پارک های تجاری و پارک های ارایه دهنده خدمات مالی در این کشور بستر برای حضور سرمایه های کلان خارجی فراهم گردید.

این پارک ها پس از سیاست گذاری دولت امارات مبنی بر ایجاد مناطق تجاری معاف از مالیات به منظور جذب سرمایه های خارجی ایجاد شد و تحولات چشمگیری رادر اقتصاد کشور امارات متحده عربی ایجاد نمود.

شایان ذکر است در این فرآیند پژوهشی کشورهای هنگ کنگ، سنگاپور و نیوزیلند رتبه های اول تا سوم و کشورهای آلمان و آمریکا به ترتیب رتبه های هیجدهم و بیست و پنجم را کسب کردند.

ایجاد تنوع در اقتصاد یکی از مهم ترين برنامه های دولت امارات است. این برنامه ای است که تمامی کشورهای حوزه خلیج فارس در صدد اجرای آن هستند و شاید بتوان گفت اصلی ترین دلیل باز شدن درهای اقتصاد این کشورها به روی سرمایه های خارجی محسوب می شود.

امارات نیز از این وضعیت مستثنی نیست خصوصا اینکه در مقایسه با دیگر کشورهای این منطقه ذخایر نفتی قابل توجهی ندارد و از طرف دیگر به دلیل بستر مناسب اقتصادی و نزدیکی به بازارهای آسیایی می تواند نقش یک واسط اتصادی را درعرصه تجارت جهانی ایفاکند. در سال 2006 میلادی امارات توانست معادل 3/24 درصد از تولید ناخالص داخلی خود سرمایه خارجی جذب کند.

با وجود اینکه سیاست ایجاد تنوع در اقتصاد از آغاز قرن حاضر با جدیت در امارت پیاده شده است ولی هنوز درآمد صادراتی نفت و گاز طبیعی نقش مهمی در اقتصاد این کشور عربی ایفا می کند. در سال گذشته درآمد حاصل از صادرات نفت 45 درصد از درآمد صادراتی این کشور را تشکیل می داد.

امارات به منظور کاهش وابستگی اقتصاد به منابع طبیعی به توسعه ساخت و ساز، زیرساخت های تولید  و بخش های خدماتی روی آورده است. هم اکنون ارزش پروژه های عمرانی در دست اجرا دراین کشور عربی حدود 350 میلیارددلار است وانتظار می رود تا چند سال آینده بیشتر شود.

درسال 2006 میلادی درآمد صادراتی امارات 1/137 میلیارد دلار و هزینه وارداتی آن 89/88 میلیارد دلار است. 45 درصد از درآمد صادراتی امارات به نفت خام و مابقی به گاز طبیعی، ماهی های خشک شده، خرما و صادرات مجدد(محصولاتی که به امارات فرستاده می شود و پس از بسته بندی یا فرآوری آنها به دیگر مناطق جهان صادر می گردد) اختصاص دارد.

بزرگترین شریک صادراتی امارات کشور ژاپن است و پس از آن کشورهای کره جنوبی، تایلند و هند اصلی ترین وارد کنندگان تولیدات امارات هستند. در مقابل کشور امارات سالانه حجم زیادی غذا، مواد شیمیایی، ماشین آلات صنعتی و تجهیزات حمل و نقل وارد می کند که حجم کلانی از چین و مابقی از ژاپن، آلمان، فرانسه، انگلیس، ایتالیا و هند وارد می شود. در سال گذشته میزان بدهی خارجی امارات متحده عربی 1/39 میلیارد دلار بود.