در جستجوی همکاری یا بررسی اختلاف‌ها؟

دیپلماسی ایرانی: شیخ‌ناصرمحمد الاحمدالصباح، نخست‌وزیر کویت ابتدای هفته جاری برای اولین بار در تاریخ جمهوری اسلامی ایران به تهران سفر کرد، سفری که از آن به عنوان جهشی در روابط دو جانبه ایران و کویت یاد شد.

اهمیت سفر شیخ ناصر محمدالاحمدالصباح به تهران در مقطع کنونی، تحولات رخ داده میان ایران و جهان عرب است، حدود دو هفته پیش از این سفر، امیر قطر نیز در تهران به گفت‌وگو با مقامات ایرانی پرداخت، ضمنا طی چند ماه گذشته مقامات مختلفی از کشورهای عربی درقالب رفت و آمدهای سیاسی به تهران توجه رسانه‌های عربی، ایرانی و فرامنطقه‌ای را به خود جلب کردند.

نخست وزیر کویت در سفر به تهران وزرای نفت، بازرگانی، اقتصاد و خارجه را با خود همراه داشت و ظاهر ترکیب همراهان حکایت از اهمیت بعد اقتصادی این سفر داشت اما او با مقام معظم رهبری، محمود احمدی نژاد و برخی دیگر از مقامات کشور دیدار و گفت و گو کرد. گفت و گوهایی که تاکنون در این سطح میان مقامات ایران و کویت انجام نشده بود.

در بعد اقتصادی دو کشور زمینه‌ها و ظرفیت های مختلفی برای همکاری دارند؛ مباحث اقتصادی و تجاری همچنین همکاری‌ برای صادرات گاز، آب و ارتقای سطح تجارت میان دو کشور موضوعات مهمی است اما مهمتر از این موضوعات با توجه به سطح مذاکرات مقامات ایرانی و کویتی، مسائل سیاسی به نظر می‌رسید. بی تردید بخشی از موضوعات سیاسی مطرح شده میان مقامات ایران و کویت همانند روال سفرهای دیپلماتیک، ناظر بر تحولات منطقه، مناسبات سیاسی و امنیتی و موضوعات مهم روز جهان بوده اما فضای حاکم بر روابط ایران و اعراب نمی توانست بر مسیر گفت و گوها بی تاثیر باشد.

تحلیل‌گران بر این باورند که اوضاع و شرایط حاکم بر روابط ایران و عربستان، مسئله هسته‌ای ایران، فضای موجود میان تهران و واشنگتن و مسائلی چون حوادث شمال یمن، اوضاع داخلی لبنان و مسئله فلسطین، ارتباط مستقیمی با اوج‌گیری مناسبات دیپلماتیک کشورهای عربی و ایران دارد.

برخی نیز چنین باور دارند که کویت، قطر و دیگر اعضای شورای همکاری خلیج فارس با اتکا به احتمال رو به ضعف بودن سعودی‌ها به دنبال ارتقای همکاری‌های خود با رقیب عربستان، یعنی ایران هستند و در این چارچوب سفرهای مقامات عربی به تهران را ارزیابی می‌کنند.

تفاوت دیدگاه کشورهای عربی و ایران در مورد مسائل مختلف منطقه‌ای و فرا‌منطقه‌ای، مشکل دیگری است که روابط تهران و اعراب را همواره با چالش‌هایی مواجه ساخته است؛ دیدگاه اعراب نسبت به فعالیت‌های هسته‌ای ایران و احتمال نزدیکی تهران و واشنگتن، همچنین نوع ارزیابی این کشورها از نقش و نفوذ ایران در تحولات منطقه و کشورهای عربی، همواره محل اختلاف دو طرف بوده است.

بی‌تردید کویت نیز به عنوان کشوری عربی و عضو شورای همکاری خلیج فارس و از همکاران ایالات متحده امریکا در منطقه از این وادی خارج نیست اما با سفر نخست‌وزیر کویت به تهران و گفت‌وگوهای مقامات دوطرف، زمینه بررسی اختلافات فراهم شد و امید می‌رود راهکاری برای رفع این اختلافات ارائه شده باشد.

از سوی دیگر ایران و کویت در زمینه تعیین دقیق مرزهای آبی میان خود بیش از ده سال است که اختلاف دارند و اهمیت تعیین مرزهای آبی میان دو کشور به جهت مشخص شدن محدوده دقیق منطقه‌ای در خلیج فارس است که میدان گازی آرش را شامل می‌شود.

میدان نفتی آرش، در مرز آبی مشترک بین ایران و کویت در خلیج فارس واقع است و از دهه ۶۰ شمسی تاکنون بر سر اکتشاف و استخراج منابع آن بین دو کشور اختلاف نظر وجود داشته است.

چندی پیش بحث ادعای مالکیت کویت بر بخش‌های عمده‌ای از مرز‌های دریایی ایران واقع در شمال خلیج فارس که حوزه گازی آرش و حوزه نفتی سروش نیز واقع در آن است، بر اختلاف ها افزود.

با وجود این به نظر می‌رسد علی رغم اولویت مسائل سیاسی در مذاکرات نخست وزیر کویت با مقامات ایران، ارتباط اقتصادی ایران و کویت و صادرات مهم ایران به کویت یعنی گاز و آب می‌تواند پشتوانه مهم و قابل اتکایی برای تقویت مناسبات سیاسی دو کشور و رفع بدبینی‌ها و نگرانی‌های آنها نسبت به یکدیگر باشد.