روابط تهران و قاهره زمینه ساز روابط ایران و امریکا

علاء الدين حسن يوسف، رئيس جديد دفتر حافظ منافع مصر روز شنبه با منوچهر متکی، وزیر امور خارجه ایران دیدار و گفت و گو کرد و متکی در این دیدار مشورت‌های تهران – قاهره را پشتوانه خوبی برای ملت‌های منطقه دانست و از همتای مصری خود برای سفر به ایران دعوت کرد . آیا تهران و قاهره به سوی آغاز مجدد روابط پیش می روند؟

گفتاری از دکتر مرتضی موسوی خلخالی، کارشناس جهان عرب تحلیل‌گر مسائل مصر و ایران:

ایران و مصر دو کشور بزرگ اسلامی و عضو جنبش عدم تعهد هستند. مصر تا حدود یک ماه پیش چندان برای عادی شدن روابطش با ایران تمایل نداشت اما به نظر می‌رسد که اوضاع حاکم بر منطقه از جمله نفوذ ایران در عراق و افغانستان و احتمال شکل‌گیری جبهه همکاری مشترک ایران، ترکیه، سوریه و عراق، مصر را از عقب ماندن در تاثیرگذاری بر تحولات خاورمیانه نگران کرده است.

طبیعی است مصر در این شرایط موانعی مانند اروپا وعربستان سعودی را در برقراری ارتباط با ایران مد نظر نخواهد گرفت. این کشور تلاش دارد در اوضاع کنونی روابط خود با ایران را پس از سی سال عادی کند.

همچنین روابط استراتژیک مصر و امریکا نیز نمی‌تواند مانعی جدی بر سر بهبود روابط مصر و ایران باشد؛ چرا که در هر حال مصری‌ها منافع ملی خود را در هر ارتباطی در نظر می‌گیرند. شاید به صورت غیر آشکار برای امریکایی‌ها نیز عادی شدن روابط قاهره و تهران بلا اشکال باشد.

اما روابط ایران و عربستان نیز در آینده روابط تهران و قاهره نقش دارد، برای عربستان در شرایط فعلی دو مساله نگران کننده و تهدیدی برای منافع این کشور است؛ اول عادی شدن روابط ایران و امریکا و دوم عادی شدن روابط ایران و مصر.

ایران در شرایط فعلی در بین شیعیان یمن در نزدیکی عربستان نفوذ دارد، در عراق جایگاه ویژه‌ای دارد و قدرت در دست شیعیان این کشور است. همچنین بخش شرقی عربستان نیز شیعه نشین است. همه این مسائل موجب نگرانی عربستان و کاهس نفوذ سنتی این کشور در منطقه است و در صورتی‌ که این کشور نتواند روابط خود با ایران را به حالت عادی بازگرداند، شاید مصر پیش قدم شده و به آغاز روابط با تهران بپردازد.

مسلم است که مصری‌ها مانند عربستان از اتحاد و همسویی ایران و ترکیه و سوریه و عراق به عنوان چهار کشور مهم منطقه، به دلایل مختلف نگرانند و شاید اگر قاهره برای بهبود روابط با تهران مشتاق باشد، عربستان نیز گامی در این مسیر بردارد.

بطور کلی شرایط سیاسی منطقه در آینده به نفع ایران پیش می‌رود و مهمترین عاملی که امروز عربستان و مصر را نگران و بهبود روابط با ایران را ضروری ساخته است، دوستی و نزدیکی ایران با ترکیه و سوریه و عراق است. تا اینجا مصر مایل به عادی شدن روابط امریکا و ایران نبوده اما اکنون اگر قاهره برای آغاز رسمی روابط با تهران اعلام آمادگی کند، شاید دیگر امریکا نیز برای بهبود روابط با تهران مانعی در جهان عرب نداشته باشد.