درخواست بازنگری تهران؛ صبر محدود غرب

حالا تهران خواستار بازنگری در پیشنهاد آژانس است، پیشنهادی که بر مبنای آن ایران ۱۲۰۰ کیلوگرم از ۱۵۰۰ کیوگرم از ذخیره اورانیوم غنی‌شده خود را که غنای پایینی دارد تا آخر سال میلادی به روسیه و فرانسه تحویل می‌دهد و در ازای آن مقدار کمتری اورانیوم غنی‌شده با خلوص ۲۰ درصد برای استفاده در رآکتور تحقیقاتی امیرآباد تحویل می‌گیرد.

بر مبنای پاسخ شفاهی تهران به پیشنهاد آژانس که روز پنجشنبه به این نهاد بین المللی تقدیم شد، ترجیح تهران این بود که تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و در داخل خاک خود به غنی‌سازی بپردازد، به این ترتیب هم توان غنی سازی خود را نشان داده و حفظ خواهد کرد و هم اورانیوم با غنای پایین را از دست نخواهد داد، اورانیومی که می ‌توان گفت مهمترین دست آورد فرایند چند ساله فعالیت‌های هسته‌ای ایران است و با تحویل آن به کشوری خارجی برای تبدیل به اورانیومی با غنای بیشتر، زمینه این تحلیل فراهم می‌شود که کلیه دست آوردهای ایران که تا به حال بر سر آن چانه زنی و مقاومت می‌کرد بدون دریافت امتیازهایی متناسب با هزینه‌ها از دست خواهد رفت.

با درخواست بازنگری که تهران مطرح کرده است می‌توان پیش بینی کرد که تهران پیش از ارائه پاسخ رسمی و کتبی خود به آژانس، خواهان انجام اقدامی از طرف مقابل است تا پیش از آن که خود رسما اعلام رد پیشنهاد کند؛ طرف مقابل تغییراتی در پیشنهاد ارائه شده اعمال کند.

به این ترتیب درخواست بازنگری در متن پیشنهاد هم به لحاظ خرید زمان برای تهران اهمیت دارد و هم می‌تواند مانع واکنش‌های تند طرف‌های غربی با این فرض که تهران توافقات قبلی را نادیده گرفته و پیشنهاد آژانس را رد کرده است، شود.

به گفته متکی پیشنهاد آژانس مورد ارزیابی ایران قرار گرفته است اما ملاحظات فنی و اقتصادی در این مورد وجود دارد، این ملاحظات ممکن است در یک کمیته فنی مورد بررسی قرار گیرد اما سوال اینجاست که چرا این ملاحظات در زمان انجام توافق تهران و طرف‌های مقابل مورد بررسی قرار نگرفت؟

آن‌چه با توجه به تاخیرهای تهران در ارائه پاسخ به آژانس قابل پیش بینی است وجود ملاحظات سیاسی است، در واقع به نظر می‌رسد که ملاحظات اقتصادی و فنی تا حدی زیادی برای طرفین در طول مذاکرات وین به بحث گذاشته شد هرچند که با درخواست تهران جمع بندی این بررسی‌ها به آینده موکول شد و مورد امضای مشترک کلیه طرف‌ها قرار نگرفت. نکته این جاست که عامل یا عواملی که تهران را برای بررسی بیشتر از امضای متن پیش نویس آژانس منع کرد وجود همین ملاحظات سیاسی بود که به مساله بی اعتمادی به طرف‌های غربی و نیات آژانس از یک سو و نگاه ملی گرایانه در داخل ایران به برنامه هسته‌ای و دست آوردهای آن، از سوی دیگر مرتبط است.

حال بر اساس سخنان متکی و درخواست بازنگری در پیشنهاد آژانس می‌توان قطعی‌تر از گذشته نظر داد که تهران بدنبال فرمولی است که در آن غنی سازی در داخل کشور ادامه داشته باشد و اورانیوم غنی شده از کشور خارج نشود. اما برای دریافت سوخت چه راهکارهایی قابل تصور است؟

به گفته متکی :"ایران سه راه حل برای تولید سوخت برای راکتورهای خود دارد؛ خریدن سوخت از یک کشور دیگر، غنی سازی توسط ایران و فرآوری سوخت توسط یک کشور دیگر." این یعنی که فرمول پیشنهادی ایران که ادامه غنی سازی را در داخل کشور مورد نظر دارد می‌تواند خود به تولید سوخت نیز منجر شود. به این ترتیب نه دیگر نیازی به فراوری سوخت در خارج است و نه نیازی به خرید سوخت، اما برای باز گذاشتن مسیر همکاری با آژانس و کشورهای غربی می‌توان ضمن ادامه غنی سازی در داخل، یکی از دو راهکار خرید سوخت از خارج  یا سپردن فراوری سوخت به یک کشور خارجی را مد نظر قرار داد.

باید هرچه سریع تر برای فراهم سازی این بستر همکاری با طرف های مقابل راه چاره ای اندیشیده شود چراکه تلاش غرب بویژه امریکا این است که نشان دهد صبری محدود دارد و باید واکنشی از سوی تهران دیده شود.