رشد اقتصادی قره‌باغ؛ مولفه‌ای از عِرق قومی ارامنه
قره باغ از جمهوری های ناحیه قفقاز که تقریباً بیشتر طول تاریخ خود را گرفتار جنگ و درگیری بوده است اکنون به رغم محاصره نظامی و اقتصادی از سوی جمهوری آذربایجان، شاهد رشد و شکوفایی نسبی در امور اقتصادی است. اما بخش قابل توجهی از این رشد ثمره حس وطن دوستی ارامنه ای است که خارج از این جمهوری سکونت دارند تا شرایط خاص سرمایه گذاری در این ناحیه.
قره باغ ناحیه ای محصور در خاک آذربایجان است که اکثریت جمعیت آن را ارمنی‌ها تشکیل می‌دهند. این جمهوری که تحت حکومت اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی سابق صاحب خودمختاری از جمهوری آذربایجان شده بود پس از سقوط شوروی در سال 1991 اعلام استقلال کرد و نیروهای جمهوری آذربایجان را از قره‌باغ بیرون راند. این امر موجب آغاز جنگی 6 ساله بین ارمنی‌های قره‌باغ و ارتش جمهوری آذربایجان شد که در مجموع جان 35 هزار نفر را گرفت.
امروزه ناحیه قره باغ صاحب خود مختاری شده و مدعی استقلال از جمهوری آذربایجان است با این حال هیچ کشوری – حتی ارمنستان – تا امروز استقلال قره باغ را به رسمیت نشناخته است.
در حال حاضر هر چند دیگر در مرزهای قره باغ و جمهوری آذربایجان درگیری وجود ندارد، اما دو طرف هنوز به لحاظ حقوقی و فنی در وضعیت جنگ علیه یکدیگر به سر می برند و به همین سبب آذربایجان محاصره اقتصادی و نظامی این ناحیه را تا امروز لغو نکرده است. در حقیقت تنها راه قره‌باغ به جهان خارج کریدوری است به عرض یک جاده که قره‌باغ را به ارمنستان متصل می‌کند.
اما این وضعیت که برای هیچ سرمایه‌دار خارجی و بی‌طرف جذاب به نظر نمی‌رسد، نه تنها سرمایه‌گذاران ارمنی را مایوس نکرده بلکه با تحریک حس همدردی و عِرق قومی و میهنی آن‌ها به رشد سرمایه گذاری‌ها در منطقه قره‌باغ کمک کرده است.
از زمان جنگ جهانی اول و در پی فشارهای دولت عثمانی شمار قابل توجهی از ارمنی‌ها به نقاط مختلف جهان مهاجرت کرده و اکنون افراد ذی نفوذ و صاحبان سرمایه بسیاری را در کشورهایی نظیر فرانسه، ایالات متحده و استرالیا می‌توان یافت که تبار ارمنی دارند.
این افراد تحت تاثیر تبلیغاتی که درباره کشتار ارامنه توسط دولت عثمانی می‌شود (ترکیه ادعای نسل کشی ارامنه را تا امروز نپذیرفته است) و با مقایسه آن وضعیت با موقعیت کنونی ارامنه قره‌باغ و همچنین با مد نظر قرار دادن ارتباط‌های فرهنگی و زبانی جمهوری آذربایجان و دولت عثمانی متقاعد شده‌اند که کمک به قره‌باغ از وظایف آن‌هاست و به همین خاطر سرمایه‌هایشان را در این منطقه به جریان انداخته‌اند.
جک آبولاکیان، 74 ساله، اهل استرالیا که 7 سال پیش برای اولین بار در یک سفر تفریحی همراه همسرش به قره‌باغ آمده است امروز صاحب مجلل‌ترین هتل در خان‌کندی (استپاناکرت)، مرکز ناحیه قره‌باغ است (البته با استانداردهای محلی). او در اولین سفرش به این ناحیه برای پیدا کردن محلی که در آن اقامت کند دچار مشکلات زیادی شده بود و به همین خاطر تصمیم گرفت هتلی در این شهر بنا کند.
چند ماه بعد هتل ناییری در محل یک مهدکودک که در زمان جنگ تخریب شده بود، بنا شد؛ هتلی با 46 اتاق، دسترسی به اینترنت، تلویزیون ماهواره‌ای در اتاق‌ها، یک زمین تنیس، و روی هم رفته سطحی از امکانات و تجملات که در تاریخ خان‌کندی و منطقه قره‌باغ بی‌سابقه بود.
آبولاکیان در این باره می‌گوید: «من سوگند خورده بودم تا به نوعی به سرزمین مادری‌ام کمک کنم و حالا وجدانم آسوده است چرا که فکر می‌کنم آنچه را که وظیفه‌ام بوده به خوبی انجام داده‌ام.» او که در مسیر مهاجرت خانواده‌اش، در سوریه به دنیا آمده و بخش اعظم عمر خود را در استرالیا گذرانده می‌افزاید: «ما از این فعالیت اقتصادی کاملاً راضی هستیم و اگر در‌آمدمان را با سرمایه‌ای که صرف تاسیس این هتل کرده‌ایم، بسنجیم، می‌شود گفت که سود هم می‌بریم.»
اما بسیاری از ارمنی‌هایی که برای سرمایه‌گذاری به قره‌باغ آمده‌اند همین میزان از سود‌آوری را نیز به عنوان هدف خود در نظر نگرفته‌اند. افرادی مانند واردکز آنیویان 41 ساله که از سان‌فرانسیسکوی ایالات متحده به قره‌باغ آمده تا یک کارخانه محصولات لبنی در این ناحیه تاسیس کند، یک ارمنی‌تبار ساکن روسیه که کارخانه چوب‌بری ساخته و آرموند طهمازیان ایرانی که فروشگاه‌های زنجیره‌ای لوازم کادویی را در قره‌باغ برپا کرده، تنها نمونه‌هایی از سرمایه‌گذارانی هستند که با پذیرش ریسک بالای سرمایه‌گذاری به این ناحیه آمده‌اند.
بر اساس برآوردهای رسمی گفته می شود که حضور این سرمایه‌گذاران در قره‌باغ طی پنج سال گذشته باعث افزایش رشد اقتصادی سالانه منطقه قره‌باغ تا میزان 15 درصد شده است.
اما با این حال به خاطر محاصره جمهوری آذربایجان و همچنین شرایط حقوقی این ناحیه بعید است که قره‌باغ بتواند در آینده نزدیک به یکی از قطب‌های سرمایه‌گذاری در منطقه قفقاز تبدیل شود. به همین خاطر این ناحیه هنوز برای ثبات شرایط اقتصادی به 60 میلیون دلار کمک‌های سالانه ارمنستان متکی است.
علاوه بر این، تهدید‌های جمهوری آذربایجان یکی دیگر از عوامل بازدارنده برخی از سرمایه‌گذارها در این منطقه است. حضر ابراهیم، معاون مطبوعاتی وزارت امورخارجه آذربایجان در این باره می‌گوید: «هر گونه فعالیتی توسط هر شرکت و سازمانی در ناحیه قره‌باغ فاقد پشتوانه قانونی است. فعالیت چنین شرکت‌ها و سازمان‌هایی هم خلاف مقررات بین‌المللی و هم خلاف قوانین داخلی جمهوری آذربایجان است.»
اما برای شمار قابل توجهی از ارامنه که منطقه قره‌باغ را از زمان آتش‌بس 1994 به یکی از محل‌های زیارتی خود تبدیل کرده‌اند، این تهدیدها اثر بخش نیست. برای مثال، سال گذشته در یک برنامه خیریه در ایالات متحده، سازمانی متشکل از ارامنه موفق شدند مبلغ 7/13 میلیون دلار برای کمک به توسعه زیرساخت‌ها در قره‌باغ از ارمنی‌های ساکن ایالات متحده جمع‌آوری کنند.
طهمازیان، صاحب ایرانی فروشگاه‌های زنجیره‌ای نرنی که از هشت سال پیش فعالیت خود را در قره‌باغ آغاز کرده، مدعی است که هیچ تهدیدی نمی‌تواند او را مجبور به ترک قره‌باغ بکند. او می‌گوید: «به امید خدا همین جا خواهیم ماند.»
نظر شما :