نگاهی آرمانی، مذاکراتی حساس
پنج شنبه این هفته مذاکرات حساس 1+5 در ژنو پیرامون فعالیت‌های هسته‌ای ایران برگزار می‌شود و به نظر می‌رسد که موضوع تاسیسات در حال ساخت جدید غنی سازی در ایران به معیاری برای تصمیم‌گیری تبدیل شده است. امریکا تاکید دارد که ایران باید صلح‌آمیز بودن برنامه‌های اتمی خود را ثابت کند و به گفته سخنگوی کاخ سفید اگر ایران در مذاکرات یکم اکتبر در ژنو سوئیس نخواهند در مورد مرکز اتمی قم صحبتی کنند، این امر خود مبین ماهیت برنامه اتمی ایران خواهد بود.
گفتاری از جاوید قربان اوغلی، سفیر سابق ایران در آفریقای جنوبی و تحلیل‌گر مسائل سیاست خارجی:
روابط ما با غرب از زمان آغاز به کار دولت نهم وارد دور باطلی شد که برآیند این دور باطل اولا ضرر است و ثانیا متضرر اصلی ایران. علت این است که غربی‌ها روابط با ایران را به مساله هسته‌ای این کشور و شفاف سازی و اطمینان از عدم انحراف برنامه هسته‌ای تهران منوط ساخته اند. ایران قصد داشت که این روابط را با مساله هسته‌ای پیوند نزند اما قدرت مانور این کشور به اندازه لازم نبود ضمن آن‌که غربی‌ها در برنامه ریزی و ساماندهی روابطشان با ایران تصمیم گیرنده بودند.
در این مسیر گزارش‌های آژانس چندان به سود ایران نبوده و از این پس نیز با آغاز به کار مدیر کل جدید این نهاد بین‌المللی شرایط برای ایران دشوارتر خواهد شد. ایران اکنون مانند پرنده‌ای است که مجبور است با یک بال پرواز کند. این مساله قدرت انتخاب ایران در عرصه جهانی را محدود کرده است و روسیه و چین نیز در مورد ایران نشان داده‌اند که با برگ این کشور در جهت اهداف خود با غرب بازی می‌کنند که البته امری طبیعی و پذیرفته شده در تعریف سیاست خارجی هر کشور است. نمونه این تحلیل اتفاقاتی است اخیرا در ارتباط با استقرار سیستم دفاع موشکی امریکا در اروپای شرقی رخ داد.
حالا ممکن است این مساله مطرح شود که ایران اهداف هسته‌ای خود را تاکنون پیش برده و سایت دوم غنی سازی هم در حال ساخت است و دنیا نتوانسته مانع پیشرفت های ایران شود. در این باره باید گفت که درست است برای هر ایرانی دست آوردهای هسته‌ای کشورش افتخار است اما تمام سیاست خارجی ایران در مساله هسته‌ای خلاصه نمی‌شود و کشور ما به عنوان کشوری که در مسیر پیشرفت و توسعه قرار دارد در کنار این مساله نیازمند داشتن روابط سالم و شفاف و به دور از هرگونه تبعیض با کلیه کشورهای تاثیرگذار جهان است. همان طور که با گذشت سی سال از انقلاب بخش عمده نیازمندی‌های تکنولوژیک ایران همچنان از غرب تامین می‌شود.
برای اطلاع از زمینه‌های زیان‌دهی ایران در اثر توجه به مساله هسته‌ای باید به وضعیت اقتصادی، پولی و مالی و تورمی ایران و جایگاه این کشور در جهان توجه کرد. در مساله هسته‌ای ممکن است عنصر زمان به نفع ایران عمل کند اما واقعیت این است که در کنار پیشبرد مساله هسته‌ای، از یک سو، بخش توسعه کشور مغفول مانده است و از سوی دیگر، انتخاب‌ها برای ایران محدود شده و این کشور حتی در اقنا عامه مردم خود در ارتباط با این که چرا روابط ایران و غرب دچار افت شدید است، با مشکل روبروست.
به نظر می‌رسد مذاکرات ژنو اگرچه می‌تواند در مساله روابط ایران و غرب موثر باشد اما با توجه به این که تهران این مذاکرات را به بسته دوم پیشنهادی وساير پيشنهادات خود منوط کرده است، ممکن است آینده روابط با مشکل مواجه شود چراکه در بسته پیشنهادی و ساير پيشنهادات از سوى ايران دو مبحث دیده می شود؛ اول این که ایران حاضر است اورانیوم باغلظت 5/19 درصد را از دنیا خریداری کند. در این مورد این سوال مطرح می‌شود که اگر آماگی خرید برای تهران وجود دارد چرا به روند غنی سازی ادامه داده می شود و ساخت تاسیسات غنی سازی با اصرار پیش می‌رود؟
نکته دوم در این بسته این است که ایران خلع سلاح هسته‌ای را پیشنهاد کرده است. این یک نگاه آرمانی به مسائل جهانی است، اما دنیای سیاست دنیای واقعیت‌هاست و ما باید بررسی کنیم که چه اندازه توان پیشبرد ایده خلع سلاح هسته‌ای را در اختیار داریم یا این که کدام یک از شرکای اصلی ما – به عنوان مثال چین و روسیه- در این مسیر ما را همراهی خواهند کرد؟ ایران هنوز نتوانسته است در بحث خاورمیانه عاری از سلاح هسته‌ای اهداف خود را به پیش ببرد؛آیا ما بسته پیشنهادی خود را به گونه‌ای تنظیم کرده‌ایم که به هیچ عنوان قابل اجرا نباشد؟
البته این به معنای نفی پیشنهادات ایران نیست بلکه به معنای این است که تا چه اندازه این پیشنهادات در صحنه عمل امکان تحقق دارند. تصور می‌کنم که در بسته پیشنهادی ایران عناصری گنجانده شده که اگرچه به لحاظ آرمانی بسیار مثبت است اما اولا در آن تعارض دیده می‌شود و ثانیا امکان تحقق آن وجود ندارد. طبیعی است که غرب تا زمانی که نسبت به مساله هسته‌ای ایران کاملا به اطمینان نرسند، در مساله فروش اقلام پیشنهادی ایرن دچار تردید خواهند شد.
بنابراین پیش بینی نمی‌کنم مذاکرات اول اکتبر( نهم مهرماه) در ژنو منجر به نتیجه‌ای منجر شود که بتواند قفل روابط ایران و غرب را بشکند.
نظر شما :