نقشه راه ایران و ژاپن در راه اهداف جهانی است

در هشتادمین سال آغاز روابط دیپلماتیک میان ایران و ژاپن، تهران درصدد است با تدوین نقشه راه در مسیر توسعه و جهت دهی راهبردی به روابط سیاسی، اقتصادی و دیپلماتیک با توکیو گام بردارد.

ایران و ژاپن با درک زمینه‌های همکاری در بعد اقتصادی و سیاسی به این نتیجه رسیده اند که گستردگی و تنوع بخشی به زمینه‌های روابط دو جانبه دارای مزایای دو سویه و تامین کننده منافع ملی و منطقه هر دو کشور خواهد بود.

اقدام برای تدوین نقشه راه روابط ایران و ژاپن از سوی دستگاه دیپلماسی ایران گامی در عملی ساختن عزم تهران برای ارتقای روابط سیاسی و تجاری و اقتصادی میان دو کشور خواهد بود و به نظر می‌رسد اهمیت تحقق این هدف امروز بیش از هر زمان دیگری برای تهران مشخص شده است؛ برنامه هسته‌ای کشور زمینه همسویی هر چه بیشتر اروپا و امریکا را فراهم ساخته است، زمینه‌های تشدید تحریم‌ها علیه ایران بویژه در بخش انرژی فراهم شده است و کانال‌های امریکا برای فشار بر مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی در مورد ایران به بحثی جنجالی تبدیل شده است.

ذکر موارد فوق از آن جهت است که روابط ایران و ژاپن به نوعی با این موارد امکان پیوند دارد؛ به موازات همسویی بیشتر اروپا و امریکا، تقویت روابط ایران و ژاپن می‌تواند پیوندی میان دو کشور مهم شرقی محسوب شده و قدرت چانه زنی ایران را در صحنه بین‌المللی ارتقا دهد. همزمان با تلاش غرب برای تشدید تحریم‌ها و آغاز این سخت گیری از بخش انرژی، ایران به عنوان سومین تامین کننده نفت ژاپن می‌تواند با افزایش سطح صادرات خود به این کشور مانع تنگ‌تر شدن حلقه تحریم‌ها شده و از میزان فشارهای اقتصادی بر کشور بکاهد، اما یک بعد قابل توجه روابط تهران و ژاپن مربوط به زمینه‌های سیاسی همکاری‌های فی مابین است.

اکنون ژاپن به واسطه قدرت اقتصادی خود، جایگاه مهمی در صحنه روابط دیپلماتیک، همکاری بین المللی و نقش آفرینی در تحولات جهانی دارد و مقامات ارشد این کشور مناصب مهمی در سازمان‌ها و نهادهای بین المللی دارند، از آن جمله می‌توان به مدیر کل جدید سازمان انرژی اتمی اشاره کرد که ژاپنی است و این از امر اهمیت شایانی برای ایران دارد.

منوچهر متکی، وزیر خارجه ایران در آیین هشتادمين سالگرد آغاز روابط ديپلماتيک ایران و ژاپن که در محل اقامت سفير ژاپن در تهران برگزار شده بود با اشاره به حضور ديپلمات‌هاى ارشد ژاپنى در مراکز و سازمان‌هاى بين المللى از نقش این کشور در حل مسايل منطقه‌اى از جمله افغانستان تمجيد کرد.

این نشان می‌دهد که برای تهران برخورداری از روابطی مثبت و حسنه با کشوری که مدیران و کارشناسانی صاحب نفوذ در عرصه بین المللی دارند، قابل توجه است، ضمن آن که در روابط ایران و آژانس نیز روابط موثر تهران- توکیو بطور قطع تاثیرگذار خواهد بود.

حال ساسائه، معاون وزير خارجه‌ ژاپن براى برگزارى نوزدهمين نشست سياسى معاونين وزراى خارجه‌ دو کشور و به منظور گفت‌وگو و تبادل‌نظر پيرامون مسائل دوجانبه، منطقه‌اى و بين‌المللى وارد تهران شده است.

بی تردید این سفر فرصت مناسبی برای تهران در پیگیری نقشه راهی است که گفته می‌شود  با هدف گسترش مناسبات راهبردى تهران - توکيو طراحی و تدوین شده است.

گفته می‌شود که طی این سفر، معاون وزیر خارجه ژاپن با همتای ایرانی خود پیرامون ابعاد مختلف روابط دوجانبه در زمينه‌هاى مختلف بررسی می شود ضمن آن که بر طبق روال معمول دو طرف توانایی‌های خود را برای انجام همکاری‌های مشترک تشریح و در خصوص توانايى‌هاى یگدیگر جهت انجام همکارى‌هاى فی مابین به بحث و گفت و گو می پردازند.

بررسی مسايل منطقه‌اى و بين‌المللى از جمله همکارى‌ها و هزينه‌هايى که ايران براى تامين صلح و امنيت منطقه متحمل شده، آمادگى همکارى مشترک ایران با ژاپن در زمينه‌هاى مورد علاقه و در عراق، افغانستان، پاکستان و تاکید بر لزوم همکاری دو کشور در خصوص لبنان و فلسطین از موضوعاتی بوده که در روز اول این سفر میان طرف ایرانی و ژاپنی به بحث و بررسی گذاشته شده است.

روابط اقتصادی ایران و ژاپن

بعد غیر قابل انفکاک و چشم پوشی روابط تهران و توکیو، همکاری های اقتصادی و تجاری میان دو طرف است، در این زمینه همواره طرف ژاپنی به نفت و بازار ایران نیازمند بوده و ایران نیز ژاپن را بازار عمده برای فروش نفت و تامین کالاهای صنعتی و تکنولوژی قلمداد کرده است .

براساس آخرین اطلاعات، کل روابط دو جانبه تجاری در سال میلادی 2006 با 3/5 درصد افزیش نسبت به سال 2005 به 275/12 میلیارد دلار رسیده است.

ایران در حال حاضر سومین کشور تامین کننده نفت خام ژاپن بشمار می‌رود و در طی سال گذشته میلادی (2008) نیز حجم روابط دو کشور به بیش از 20 میلیارد دلار رسید. هم اکنون نیز 38 شرکت و بانک ژاپنی در ایران نمایندگی دارند و گفته می‌شود اجرای پروژه‌هایی که این شرکتها در صنعت نفت و گاز و پتروشیمی در ایران عهده دار بوده‌اند با موفقیت همراه است.

با این تفاسیر به نظر می‌رسد که برای تهران استمرار و تقویت رابطه با توکیو ضروری بوده و شرایط فعلی ایران در عرصه بین المللی به واسطه فعالیت‌های هسته‌ای و احتمال شدت گیری تحریم‌ها بر اهمیت و ضرورت تقویت روابط دو جانبه افزوده است.

در این راستا تدوین و طراحی نقشه راه که سطح روابط دو کشور را از حد معمول و عادی به سطح راهبری و شاید استراتژیک تبدیل می‌کند، ضمن تقویت روابط دو جانبه، می تواند موجب افزایش قدرت چانه زنی ایران در صحنه جهانی نیز شود.

حال باید دید نقشه راه روابط ایران و ژاپن چه چشم اندازی به آینده روابط سیاسی و اقتصادی دو کشور می‌دهد و عکس‌العمل کشورهای قدرتمند جهان که روابطی مستحکم با ژاپن دارند، در برابر این چشم انداز چه خواهد بود.