در تنگه باب‌المندب چه خبر است؟

دولت اریتره در مدت کمتر از یک ماه گذشته سه بار موضوع تعامل نظامی با ایران و استقرار نیروهای ایرانی در مرزهای آبی و خاکی این کشور را رد کرده است.

یک بار ساندی تایمز نوشت که ايران از قلمرو اريتره براى تجهیز و مسلح ساختن حماس استفاده می کند. دولت اسراییل نیز بر این موضوع پافشاری کرده و مقامات اریتره را متهم به همکاری با ایران در تجهیز گروه های مقاومت کرده است. اگرچه سفير اريته در اسراییل این ادعا را تکذيب کرد و گفت گارد ساحلى اريتره از قاچاق تسليحات جلوگيرى مى‌کند اما وقتی کلامی دیگر از زبانش جاری شد که "ممکن است قاچاقچيان تسليحات را از طريق قايق‌هايى که در ماوراى آب‌هاى اريتره حرکت مى کنند منتقل کنند "زمینه برای اعمال فشار مجدد اسراییل فراهم آمد و ایران را متهم به قاچاق سلاح در این منطقه کردند. سفیر اسراییل در جواب به آنها تاکيد کرد که روابط اریتره با ايران آن ‌قدر هم که رسانه‌ها مى‌گويند نزديک نيست...

چند روز بعد اریتره بار ديگر خبر ورود سلاح‌ هاى ايرانى به اين کشور را رد کرد. این تکذیبیه از آنجا ناشی می شد که جانى کارسون، ‌معاون وزير خارجه امريکا در امور آفريقا نسبت به درخواست کمک اریتره از افراط گرایان اسلامى و مبارزان سومالى براى تامين اسلحه جهت براندازى دولت حاکم در موگاديشو ابراز نگرانى کرد. علاوه بر این، شوراى امنيت سازمان ملل نيز مدعى شد که منبع اصلى سلاح‌ هايى که وارد ارتيره مى‌شود ايران است. اشاره آنها به تحرکاتی در بندر عصب - بندری استراتژيک در جنوب اریتره – بود که در نزديکى تنگه باب المندب واقع شده است.

این بار رييس دفتر رييس‌ جمهور اریتره بود که به اتهام وارده پاسخ داد: نه ايران و نه هيچ کشور ديگرى در اریتره پايگاه نظامى ندارد. ايران هم نمى ‌تواند به استقرار نيرو در بندر عصب بپردازد؛ چرا که پايگاهى در اختيار ندارد.

اريتره کشورى در شرق آفریقاست است که از شمال و غرب با سودان، از جنوب با اتيوپى و جيبوتى و از شرق با درياى سرخ هم مرز است. این کشور کوچک که شاید مساحتی به اندازه یکی از استان های ایران را داشته باشد در آن سوی آب های سرخ، عربستاتن سعودی را در مقابل دارد.

مناسبات ایران با اریتره تنها به دوره ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد ختم نمی شود. تا پیش از این نیز روابط دوجانبه دو کشور تا این اندازه خبرساز و دردسرساز نبوده است که اسراییل ادعاهای فوق را داشته باشد و از آن برای تهدید خواندن ایران و هراساندن دنیا از تحرکات احتمالی این کشور بهره بگیرد.

اریتره با رژیم صهیونیستی مناسباتی عادی در حد سفیر داشته و تبادلات سیاسی و اقتصادی نسبتا پایداری را هم داشته است. طبق آخرین اخبار، این کشور حتی برای تاسیس پایگاهی نظامی توسط اسراییل در آب های مرزی اش ممانعتی به وجود نیاورده و قرار است در این منطقه استراتژیک – و بهانه مقابله با نفوذ ایران – پایگاهی مجهز احداث شود.

با این همه، رئيس جمهور اريتره اواخر سال گذشته به تهران آمد و این سفر در ادامه سفرهای روسای جمهور کشورهایی چون جیبوتی و جزایر قمر مورد انتقاد بسیاری از اهالی سیاست در داخل ایران قرار گرفت. سطح پایین کشورهای طرف مذاکره و دیپلماسی کوته بینانه دولت نهم، از جمله مواردی بود که در این باره عنوان می شد.

آفورکی رییس جمهور اریتره در تهران اعلام کرد که از استفاده صلح آميز ایران از انرژى هسته‌اى حمایت می کند. او درباره اخبار مربوط به حضور نظامى ايران در اريتره نیز گفت که انتشار اين گونه اخبار دروغين بخشى از راهبرد آمريکا در منطقه است.

برخی از این اخبار حاکی از این بود که ایران ساخت پایگاهی نظامی در خلیج باب المندب واقع در اریتره را آغاز کرده است. بعد از آن نیز غالب تبلیغات منفی اسراییل علیه ایران از همین مسئله نشات می گرفت و موضوع حضور در این خلیج به جدلی لفظی میان اسراییل و جمهوری اسلامی تبدیل شد.

نوول ابسرواتور چاپ فرانسه نوشت: "واحدهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران با کشتی ها و تجهیزات خود از ماه دسامبر سال ٢٠٠٨در بندر عصب (Assab) در اریتره در ساحل دریای سرخ مستقر شده اند.

ایران با برخورداری از پشتیبانی سودان و اریتره سرگرم استقرار و پیش راندن نیروهای خود در خلیج عدن، نقطه ای برخوردار از اهمیت استراتژیک بسیار در سر راه نفت جهان است."

این منطقه نزدیک به همان نقطه ای بود که چند کشتی ایرانی همچون کشتی های کشورهای دیگر گرفتار دزدان دریایی سومالی می شدند. بندر عصب نقطه ای استراتژیک در دریای سرخ است که در مدعاهای اسراییل محلی مخاطره آمیز برای حضور ایران و تهدید اسراییل است. از آنجا که حدود 25 درصد نفت مورد نیاز جهان از این منطقه عبور می کند، اسراییلی ها از این ویژگی برای تهدید خواندن ایران استفاده کرده و می گویند که تهران می تواند در صورت نیاز این منطقه را متشنج سازد.

البته این نیز گفتنی است که این منطقه حساس دریایی بعد از فعالیت دزدان سومالیایی محل عبور کشتی های نظامی چینی و روسی و کشتی های ناتو نیز شده است. همچنین در جیبوتی که همجوار اریتره است، فرانسه و آمریکا دارای پایگاه نظامی هستند و بدون شک کوچک ترین لرزشی را بر آب های زیرپای خود حس می کنند.

اما گفتیم که اریتره همجوار با جیبوتی است. جیبوتی نیز در شمال شرق آفریقا، در کنار خلیج عدن و دریای سرخ، بین اریتره و سومالی قرار دارد. نژاد اکثر مردم جیبوتی را سومالیایی تبارها تشکیل می دهد و غالب آنها سنی مذهب هستند.

رابطه ایران با جیبوتی نظیر اریتره دستمایه استهزاها و ابراز تاسف های فراوانی در داخل ایران بوده و آن را موجب تقلیل جایگاه بین المللی ایران توصیف می کنند. حتی درباره سومالی هم چنین برداشتی صورت می گیرد. برخی به تمسخر عنوان می کنند که این کشور حتی درون جیب هم جا نمی شود ولی ایران به جای کشورهای بزرگ و تاثیرگذار، مناسبات خود را تا اندازه آنها تقلیل داده است.

در اسفند 87 محمود احمدی نژاد سفری یک روزه به جیبوتی داشت که طی آن پنج سند همکاری میان دو کشور به امضا رسید.

در آن روز عمر گیله رئيس جمهور جيبوتى خوشحال از سفر رئیس جمهور ایران به کشورش ضمن اشاره به موفقيت ايران در دستيابى به فناورى هاى هسته اى گفت: ما درک نمى کنيم وقتى ايران به اين فناورى ها به دست فرزندان خودش دست مى يابد چرا با مخالفت کسانى روبرو مى شود که خودشان اين فناورى را دارند اما مى گويند به ملت ایران اعتماد نمى کنيم. چنين حرفى را به هيچ عنوان نمى پذيريم و به ملت و رهبران ايران هم اعتماد کامل داريم و اين موفقيت را حق آنان مى دانيم.

ایران و اریتره نیز مناسبات اقتصادی خود را ارتقا داده اند. 30 اردیبهشت امسال و پس از جوسازی های مجدد رژیم صهیونیستی درباره مناسبات ایران و اریتره بود که محمود احمدی نژاد قانون موافقتنامه تشويق و حمايت متقابل از سرمايه گذارى بين دو کشور را ابلاغ کرد. چند روز بعد نیز فرمانده نیروی دریایی ارتش از اعزام شش فروند ناو جنگی و لجستیکی به منطقه خلیج عدن و آب‌های آزاد از سوی این نیرو خبر داد.

به نظر می رسد ایران بعد از حضور پررنگ در امریکای لاتین و آفریقا که موجب ترس و اعتراض امریکا و رژیم صهیونیستی شده است، قصد دارد توجهات را از محیط پیرامونی خود به مناطق خارج نزدیک دشمنانش معطوف سازد و در جغرافیایی خارج از منطقه خود به توسعه نفوذ بپردازد.