اوباما در منطقه برای استشمام هوای انتخابات ایران و لبنان
باراک اوباما رئیس جمهوری ایالات متحده امریکا چهارشنبه سه ژوئن وارد عربستان سعودی شد تا سفر خاورمیانه‌ای خود را از این کشور آغاز کند. پیش از این همه منتظر بودند اوباما را در مصر ببینند و نطقش را که تا کنون صحبتهای بسیاری درباره آن شنیده بودند، از آنجا بشنوند. اما هفته گذشته به طور ناگهانی اعلام شد، رئیس جمهوری امریکا قبل از عزیمت به مصر وارد عربستان خواهد شد تا با مقامهای عربستانی دیداری مفصل داشته باشد. اقامت وی در عربستان به 24 ساعت هم نرسید اما اوباما گفت و گوهای مفصل و طولانی با مقامهای ارشد عربستانی از جمله ملک عبدالله پادشاه عربستان و امیر نواف رئیس سازمان امنیت این کشور داشت.
لزوم مذاکره با عربستانیها زمانی برای اوباما لازم شد که وی طی دو هفته گذشته در کاخ سفید میزبان بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل، ایهود باراک وزیر دفاع این رژیم و محمود عباس رئیس حکومت خودگردان فلسطینی بود. اوباما با مقامهای ارشد اسرائیلی مذاکرات چالشی و چکشی و در نهایت بینتیجهای داشت و با عباس نیز به دلیل برخورد به موانع در مذاکره با اسرائیلیها نتوانست مذاکرات مثمر ثمری انجام دهد. نتانیاهو همچنان از پذیرفتن طرح دو کشور مستقل فلسطینی و آغاز مذاکرات با فلسطینیان از یک سو و توقف شهرکسازیها در اراضی اشغالی خودداری میکند و تلاش دارد روند مذاکرات را تغییر داده و پرونده هستهای ایران را جایگزین بحران فعلی خاورمیانه کند. با این حال ایالات متحده، غرب و اعراب فشارهای گستردهای به اسرائیل وارد میکنند که این رژیم نه تنها به این تعهدات بلکه به تمام تعهدات بینالمللی که دولتهای قبلی اسرائیل پایبندی خود را به آن اعلام کرده بودند، پایبند باشد.
باراک اوباما در ریاض بر سر مذاکرات صلح اعراب و اسرائیل و فلسطین و اسرائیل مذاکرات مفصلی خواهد داشت. بیشک وی از عربستانیها به عنوان یکی از مهمترین نمایندگان جهان عرب تعهداتی را در زمینه صلح خاورمیانه و مذاکرات اعراب و اسرائیل خواهد گرفت. تعهداتی که به نفع دنیای غرب و شاید صد البته به نفع مذاکرات باشد. البته ناگفته نماند که این تعهدات در برابر خواستههای اعراب مطرح خواهد شد.
اما این همه موضوع مذاکرات اوباما با عربستانیها نخواهد بود. اگر نگاهی به سفر باراک اوباما به منطقه بیندازیم به خوبی میبینیم که این سفر دو روز قبل از انتخابات سراسری پارلمان لبنان و 8 روز قبل از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایران انجام شده است. یعنی این که این سفر با هر دو این انتخابات رابطه مستقیم دارد.
درباره لبنان، باید گفت که ظاهرا انتخابات در این کشور به سمتی میرود که معادلات سیاسی موجود در این کشور را دچار تغییری اساسی کند. بنا به نظرسنجیهایی که در لبنان اعلام شده، جریان 8 مارس یعنی وفاداران به حزبالله و مقاومت از جریان رقیب یعنی 14 مارس جلوتر است و احتمال این که پیروز انتخابات شود، بسیار بالا است. عربستان سعودی و ایران دو کشوری هستند که نقشی اساسی در تحولات لبنان ایفا میکنند. ایران حامی جریان 8 مارس و عربستان سعودی و در کنار آن دنیای غرب و ایالات متحده حامی جریان 14 مارس هستند. به ویژه در چهار سال گذشته ایران و عربستان در بسیاری از موارد برای حل بحرانهای خشن این کشور با یکدیگر به رایزنی پرداخته و سرنوشت لبنان را از بسیاری از احتمالات تلخ دور کردهاند. با این حال اگر جریان 8 مارس پیروز انتخابات پارلمانی لبنان شود، نقش عربستان در این کشور بسیار کمرنگتر از گذشته خواهد شد. این بدان معنا است که رقیبان این کشور در لبنان یعنی ایران و سوریه نقش بیشتری در تحولات آتی لبنان بازی خواهند کرد. و این باز بدین معنا است که نقش امریکا و غرب نیز بیش از پیش در لبنان کمرنگ خواهد شد و این گونه میتوان تفسیر کرد که در صورت پیروزی جریانهای حامی حزبالله لبنان در انتخابات ممکن است سیاستهایی اتخاذ شود که به هیچ وجه به نفع اعراب، امریکا و غرب نباشد.
در این میان انتخابات ایران نیز در پیش است. غرب و امریکا در کنار کشورهای عربی از جمله عربستان سعودی گام به گام و لحظه به لحظه انتخابات ایران را دنبال میکنند. نگاهی به رسانههای عربی و غربی بیندازیم به روشنی میبینیم که انتخابات ایران در برنامههای روزانه شبکههای مختلف عربی از الجزیره و العربیه گرفته تا بیبیسی و سیان‌ان تا چه اندازه موج می‌زند.
محمد خاتمی رهبر جریان اصلاحات و رئیس جمهوری سابق ایران اکنون در تونس است و پیش از این نزدیک به سه هفته پیش به عربستان سعودی رفته بود. بیشک درباره انتخابات ایران و آینده آن مذاکرات گستردهای را با طرفهای عرب منطقه انجام داده و خواهد داد. اوباما بیمیل نیست که این موضوع را از نزدیک دنبال کند و از زبان مقامهای ارشد عربستانی اطلاعات ویژهای درباره انتخابات ایران بشنود. به هر صورت سرنوشت انتخابات ایران در روند تمام پروندههای سرنوشتساز خاورمیانه از فلسطین و لبنان گرفته تا افغانستان، پاکستان، عراق، یمن و دیگر نقاط منطقه اثر خواهد داشت.
پس از عربستان باراک اوباما به مصر خواهد رفت. دولت مصر دو ماهی است که برای جلب خاطر دولت امریکا و کاهش انتقادها بر سر حقوق بشر دست به کارهای بشردوستانه زده است. دولت مبارک به میمنت آمدن اوباما به قاهره دو تن از مهمترین رهبران مخالف خود را آزاد کرده است. پیش از این از دولت اوباما به شدت مورد انتقاد قرار گرفته بود که چرا در حالی که به دلیل رفتارهای ضد حقوق بشری دولت مصر طی 8 سال گذشته که باعث کدروت روابط امریکا و مصر در دوران ریاست جمهوری جورج بوش شده بود، حاضر شده به این کشور سفر کند.
به هر صورت در مصر نیز چهار موضوع لبنان، مذاکرات صلح اعراب و اسرائیل، مذاکرات صلح فلسطینیان و اسرائیل و باز هم انتخابات ریاست جمهوری ایران محور مذاکرات خواهد بود. به ویژه این که دولت مصر به تازگی بحرانی را با حزب الله لبنان پشت سر گذاشته و روابطش با ایران بیش از پیش تیره شده است. اگر پیامهای تازهای از اوباما در مصر شنیده شد نباید زیاد تعجب کرد، چرا که اوباما به خاورمیانه آمده که همین پیامها را بدهد.
نظر شما :