بهترین روزهای روبل

تا مدتها، ارزش روبل- واحد پول رایج روسیه- آنقدر پایین بود که بعضی ها ترجیح می دادند به جای رد و بدل کردن پول، به معامله پایاپای روی بیاورند! امروز اما ورق برگشته است. با اوج گرفتن صادرات نفت روسیه و  افزایش قابل توجه قیمت نفت در بازارهای جهانی، روبل که زمانی واحد پول کم ارزشی بود، شرایط جدیدی را تجربه می کند.

این مساله باعث شده که هم میزان مصرف کنندگی در روسیه افزایش یابد و هم مردم به جای ذخیره دلار، پولهایشان را یه شکل واحد پول رسمی کشورشان – روبل- پس انداز کنند. گاه حتی به شوخی از اینکه " باید برای دلار بلیط بگیریم تا به خانه اش برگردد" سخن به میان آورده می شود.

اما بالا رفتن ارزش روبل را باید از دیدگاههای مختلفی مورد توجه قرار داد. در چند سال اخیر، ارزش روبل در مقابل دلار به میزان 20 درصد افزایش یافته و حالا مردم روسیه می توانند کالاهایی را که شاید خریدشان در رویاهای نسل گذشته روسیه هم نمی گنجید، به راحتی بخرند.

از سوی دیگر، از آنجا که پیشتر، بالارفتن ارزش ین ژاپن و مارک آلمان به نقطه عطف حضور این دو کشور در بازارهای جهانی تبدیل شده ، روسها هم می توانند امید داشته باشند که افزایش ارزش روبل شرایط جدیدی را در سطح بین المللی برایشان فراهم کند. عجیب نیست که پس از دو دهه بحران اقتصادی، اکنون روسها اینقدر از افزایش ارزش روبل خوشحال باشند.

اما شاید این شادی، دولت مستعجل باشد. در حال حاضر، روسیه روزانه 530 میلیون دلار از صادرات نفت درآمد دارد و اگر قیمت نفت کاهش یابد، ارزش روبل هم به همین ترتیب کاهش خواهد یافت.حتی اگر چنین اتفاقی هم نیفتد، باید توجه داشت که کاهش قیمت نفت می تواند خطراتی به همراه داشته باشد. تکیه بیش از حد روسیه به دلارهای نفتی باعث عدم توجه به سرمایه گذاری در بخشهای دیگر- غیر از نفت و گاز- می شود و به عبارت دیگر، ممکن است روسیه را به کشوری مثل عربستان سعودی تبدیل کند.

تاکنون، افزایش ارزش روبل تنها اثرات مثبت خود را به نمایش گذاشته است. روسیه در چند سال اخیر توانسته با صادرات نفت، ذخیره ارزی خود را به میزان قابل توجهی بالا ببرد. در صورتی که ارزش روبل در آینده افت کند، مقامات روسیه قادر خواهند بود با استفاده از این "پولهای خارجی" به حفظ ارزش روبل کمک کنند.

کنت راگاف- استاد اقتصاد دانشگاه هاروارد- در این خصوص می گوید: اگر چند کشور صادر کننده نفت را که درآمد نفتی شان مستقیماً به خانواده های حاکم می رسد، کنار بگذاریم خواهیم دید که روسیه توانسته در افزودن ذخایر ارزی اش، گوی سبقت را از تمام کشورهای صنعتی آسیا برباید.

با این وجود، هنوز هم روسیه کاملاً به نقت وابسته است؛ و این تهدیدی است که کشورهای صادرکننده نفت به خوبی با آن آشنایی دارند. البته اقتصاددانان معتقدند که روسیه می داند در صورت بروز بحران، چگونه با این تهدید کنار بیاید.

آنها می گویند که افزایش ارزش روبل تنها به نفت وابسته نیست. تا یک سال پیش، صادرات نفت تنها دلیل افزایش ارزش روبل بود. اما اکنون سرمایه گذاری خارجی به عامل مهمی در اقتصاد روسیه تبدیل شده و این تنها ناشی از نفت نیست؛ بلکه نتیجه نجات از یک چرخه طولانی رکود اقتصادی نیز می تواند باشد.

تولید ناخالص داخلی روسیه در سال جاری میلادی سرانجام به سطحی بازگشته که در سال 1990 میلادی دیده می شد. کارخانه ها، خطوط انتقال نفت، جاده ها و بندرهایی که از سال 1990 میلادی به بعد، فعالیت محدودی داشتند در سالهای اخیر با تمام ظرفیت خود به فعالیت مشغول شده اند.

برای ادامه این وضعیت، روسیه باید سرمایه گذاریهای بیشتری را مورد توجه قرار دهد و بر اساس آمار، یکی از بهترین بخشها برای برآورده کردن این هدف، امور استخراج معادن بوده است.

برخی کارشناسان معتقدند که سیاستهای کلان اقتصادی دولت ولادیمیر پوتین می تواند روبل را از تهدیدات احتمالی نجات دهد؛ زیرا دولت وی حتی توانسته تورم را هم تا حدی کنترل کند. کرملین در عین حال توانسته به خاطر سیاستهای محدود کننده شدیدش در عرصه های اجتماعی و سیاسی، هزینه های این بخش را هم به شدت کنترل کند.

مراجعه به آمار می تواند دیدگاههای روشنتری را در مورد وضعیت روبل به نمایش بگذارد. روز 31 دسامبر سال 2002 میلادی ارزش یک دلار برابر با 96/31 روبل بود؛ اما این روزها یک دلار را باید معادل 47/25 روبل گرفت، و این یعنی افزایش بیست درصدی ارزش روبل.

بالا رفتن مصرف کنندگی در روسیه- که ناشی از افزایش ارزش روبل است- باعث شده که شرکتهای بزرگی مانند وال مارت، هوم دیپو و استار باکس هم به سرمایه گذاری در این کشور علاقه نشان بدهند. در همین حال، ارزش سهام شرکتهای وسایل برقی و حتی خواروبار در بازار سهام روسیه به شدت بالا رفته است.

مردم روسیه نیز این روزها به پس انداز سرمایه هایشان به شکل روبل علاقه زیادی نشان می دهند. در شش ماه اول سال 2007 میلادی این گونه پس اندازها افزایش 8/6 درصدی نشان داده است. اما به هرحال روسیه می داند که همیشه نمی تواند به افزایش ارزش روبل اعتماد کامل داشته باشد.

 بر اساس پیش بینی وزیر دارایی روسیه، مصرف کالاهای وارداتی روسیه در سال 2010 میلادی از درآمد نفتی اسن کشور پیشی خواهد گرفت و بنابراین روسیه به شدت به سرمایه گذاری خارجی نیاز دارد تا روبل را قدرتمند نگاه دارد. ظاهراً تاکنون روسیه در جذب سرمایه خارجی موفق ظاهر شده و مقامات کرملین هم محدودیتهای معامله با روبل را کاهش داده اند و به این ترتیب، شرایط خوبی برای سرمایه گذاری در این کشور فراهم است.