رویارویی غرب و روسیه بر سر آبهاى قطب شمال

مدتی است در گیری بین غرب و روسیه بر سر مالکیت آبهای قطب شمال بالا گرفته است  و این در گیری ها با نصب پرچم روسیه در اعماق آبهای این اقیانوس به آﮋیر خطرى برای جنگ سرد در میان این طرف  بدل شد.   

 اما دلیل این تلاش پیگیر برای پیوستن این منطقه غیر قابل سکونت جهان به یکی از کشورهای هم مرز با آن تنها ذخایر نفت و گازی است که در اعماق این آبها قرار گرفته است. راب هوبرت یکی از مسوولان مرکز مطالعات استراتژیک و نظامی ایالات متحده امریکا می گوید آمار دقیقی در مورد حجم ذخایر موجود در این منطقه وجود ندارد.   

 برخی بسیار خوشبینانه با موضوع برخورد می کنند و حجم ذخایر این منطقه را بسیار زیاد می دانند و برخی از قبیل شرکت بزرگ نفتی شل میزا ن ذخایر آن را اندک می شمارند و تلاش برای استخراج آن را فرایندی پرهزینه و کم سود قلمداد می کنند.  

ولی طرفدارن شرکت شل در جهان چندان زیاد نیستند. پژوهشگران مرکز اطلاعات انرژی میزان ذخایر موجود در این منطقه را بین 18 تا 25 درصد کل ذخایر نفتی  استخراج نشده جهان می دانند  که رقم قابل توجهی است  ولی به دلیل موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی استفاده از این ذخایر یا به عبارت بهتر استخراج آن فرایندی هزینه بر است و نمی توان به سودآوری این فرایند استخراجی با کمک تکنولوژی های امروز دنیا تکیه کرد.   

آکادمی مطالعات انرژی آمریکا میزان ذخایرگاز طبیعی  موجود در این منطقه را بیشتر از نفت می داند. البته ذخایر گاز و نفت این منطقه توسعه نیافته و کشف نشده هستند و بهره برداری از آنها هم زمان بر  و هم هزینه بر است.

نفت موجود در قطب شمال در اعماق 8هزار فوتی اقیانوس  قرار دارد که دمای آب در این منطقه بسیار پایین و نزدیک به فریز است و تکنولوژی لازم برای استفاده و بهره گیری از آنها همان تکنولوژی های استفاده شده در نروژمی باشد.

برخی می پرسند چرا روسیه در شرایط فعلی دنیا چنین ادعای را مطرح کرده است؟گاردین در این مورد  می نویسد:ادعای مالکیت روسیه ادعای تازه ای نیست. این کشور در سال 2001 میلادی هم چنین ادعایی را مطرح کرده بود اما پیگیری ان به دلایل مختلف به اینده موکول شد.

 امروزه با افزایش قیمت نفت و رسیدن قیمت آن به مرز 78 دلار امریکا استخراج نفت از منابع موجود در اقیانوس آرام از نظر اقتصادی به صرفه است و به همین دلیل درگیری بین کشورهای مختلف برای احراز مالکیت منطقه بالا گرفته است.  

شایان ذکر است بالا رفتن قیمت نفت از مرز 70 دلار به ازای هر بشکه باعث شد استخراج نفت این منطقه از نظر اقتصادی توجیه شود.

 البته نفت تنها منبعی نیست که در اعماق آبهای قطب شمال وجود دارد. پژوهشها نشان می دهد در این منطقه بسترهای زغال سنگ زیادی وجود دارد که این منبع در کنار نفت و حوضچه های ماهی های گوناگون که در آبهای اقیانوس ایجاد شده  و آخرین بازماندگان گونه های منقرض شده ماهی ها را در خود جای داده است می تواند درآمد کلانی را برای مالک این منطقه از جهان به  ارمغان آورد.

 روزنامه ساینس مانیتور در مقاله اخیر خود در مورد دلیل اهمیت این منطقه آورده است: اهمیت منطقه قطب شمال نه تنها از نظر میزان ذخایر نفت و زغال سنگ بلکه از نظر مطالعه زندگی گذشتگان و موجودات قدیمی در جهان است.

 يه علاوه این منطقه اولین منطقه ای است که تغییرات جوی و اقلیمی را نمایان می کند و همین مساله سبب می شود تا برای مقابله با این تغییرات و یا آماده کردن زمین و زمینیان برای پذیرفتن شرایط جدید از اهمیت بالایی برخوردار باشد.

مجله آبزرور به نقل از دانشمندان علوم طبیعی می آورد: ورود تجهیزات استخراج نفت یا زغال سنگ به این منطقه  و افزایش حجم دی اکسید کربن و دیگر ضایعات گازی به  جو زمین در این منطقه از زمین باعث از بین رفتن کارکرد منطقه از نظر اقلیمی شود و روند گرمتر شدن زمین را سرعت ببخشد.

در هفته هاى اخير زیردریایی های روس برای اولین بار از سال 1987 میلادی تا به حال وارد اعماق آبهای آرام واقع در قطب شمال شدند تا با نصب پرچم خود در این منطقه آن را به نام خود ثبت کنند.

مسکو تایمز به نقل از یکی از مقامات روسیه آورده است: قطب شمال امتداد خاک روسیه است و به همین دلیل جزو این کشور محسوب می شود.

در همین زمان برخی از مقامات امریکایی و کانادایی ضمن اعتراض به عملکرد روسیه اعلام کردند که آبهای قطب شمال به این کشورتعلق ندارد.

فاینشنال تایمز این مشاجره و اعلان جنگ سرد را رقابتی بر ای تصاحب قدرت می داند و در مقاله ای آورده است: در دنیای امروز ذخایر بیشتر انرژی و به دنبال آن درآمد بیشتر حاصل از آن به معنای قدرت بیشتر در جهان است و اکنون این رقابت بالا گرفته است تا قدرت قرن بیست و یکم مشخص شود. 

به هر حال این درگیری بر سر ذخایر قطب شمال بین امریکا ، کانادا و روسیه در شرایطی ادامه پیدا می کند که هیچ کس از میزان دقیق ذخایر و پراکندگی آن در بخشهای مختلف اقیانوس اطلاع دقیقی ندارد.

ولی تنها مساله ای که کاملا روشن است  وجود ذخایر و درآمد کلانی است که به تبع استخراج آنها نصیب مالک منطقه  می شود.