وزیر نفت به آلمانی ها: اگر گاز می خواهید زودتر بیاید

در نشست وزیر نفت ایران با مدیران حدود 30 شرکت نفتی و گازی آلمان، علیرضا شیخ عطار سفیر ایران در آلمان و گرهارد شرودر رئیس هیئت مدیره کنسرسیوم خط لوله روسیه به اروپا نیز حضور داشتند. شیخ عطار در ماه های گذشته تلاش های زیادی برای نزدیکی شرکت های آلمانی به منابع گازی ایران مصروف داشته و شرودر نیز متعاقبا قدم هایی را برای اجرایی کردن خواسته های دو طرف برداشته است. بنابراین می توان سفر غلامحسین نوذری و معاونانش را به آلمان یکی از مهم ترین فصل های مذاکرات اقتصادی کشورمان با اروپا در عصر تحریم و محدودیت های بین المللی توصیف کرد.

برخی تحلیلگران، حضور گرهارد شرودر را در اسفند سال گذشته در تهران که به دعوت دوستش مجید سمیعی - از جراحان برجسته مغز - و به بهانه آغاز ساخت یک مرکز درمانی آمده بود، نقطه عطفی در آغاز دوباره تفاهمات گازی میان ایران و شرکت های اروپایی (به طور مشخص آلمانی) قلمداد کردند.

بعد از این سفر بود که دیرک بارتس، سخنگوی رسانه ای شرکت بایرن گاز تایید کرد که "این شرکت یک دفتر کار با کارمندی ایرانی را در تهران گشوده است که هدف آن گردآوری داده‌های اولیه برای رایزنی با طرف ایرانی از جمله در وزارت نفت بوده است"

البته سخنگوی بایرن گاز نیز هر گونه اقدام جهت برقراری مناسبات تجاری با ایران را مغایر با قوانین بین‌المللی و نوعی تخطی از تحریم ‌های اعمال شده دانست و پیشرفت مناسبات اقتصادی با ایران را مشروط به آینده‌ گفتگوهای ایران با اروپا و امریکا و نیز تمکین ایران از خواسته‌ های جامعه‌ بین‌الملل عنوان کرد.

با این حال غلامحسین نوذری پس از سفر دو روزه هفته گذشته خود به آلمان و نشست با مسئولین شرکت های نفت و گاز، تاکید کرده است که "شرکت های آلمانی علاقمندند تا رابطه خود را با ايران گسترش دهند."   

نوذرى به روزنامه اقتصادى "هندلز پلات" - چاپ آلمان - در پاسخ به اين سوال که ايران با وجود تحريم های موجود چگونه انتظار دارد که شرکت های آلمانی در آن سرمایه گذاری کنند، پاسخ روشنی نداده و گفته است: در تجارت بين ايران و آلمان رابطه برد - برد میان دو طرف وجود دارد.

وزیر نفت در ادامه آورده است: هر کسى گاز مى خواهد بايد در ايران سرمايه گذارى کند.

وى در سخنان عجیب دیگری با بيان اينکه "آلمان به دنبال صادرات است و ايران نیز يک بازار بزرگ محسوب مى شود"، اظهار داشته است: ايران منابع انرژى زيادى دارد و اروپا و امريکا در آينده نزديک بسيار بيشتر از نياز فعلى به گاز طبيعى نياز خواهند داشت.

متاسفانه گفته های وزير نفت و موضع او به عنوان نماینده جمهوری اسلامی ایران موضعی دست پایین و نیازمندانه است. او در ادامه نیز تاکید کرده است که "ايران مى تواند يک عرضه کننده مطمئن انرژى به آلمان باشد."

در شرایطی که طرف آلمانی اعلام کرده است نمی خواهد روسیه را به عنوان بزرگ ترین شریک تجاری خود از دست بدهد و گاز ایران را جایگزین گاز روسیه کند، نوذرى به نحوه انتقال گاز به اروپا هم اشاره کرده و گفته است: ما در حال تعميق برنامه هاى خود براى ساخت لوله هاى انتقال گاز هستيم که قرار است گاز را از ايران منتقل کنند. اين جايگزينى براى خروج اروپا از وابستگى به گاز روسيه است و چندين شرکت نيز علاقمندى خود را براى همکارى ابراز کرده اند.

با این وصف به نظر می رسد آلمان در این ماجرا می تواند بهره ای دوجانبه داشته باشد. یعنی هم از اشتیاق ایران برای جلب طرف های آلمانی سود بجوید و هم چراغ خطری به روسیه نشان دهد و مواضع دست بالا و قدرت مدارانه همیشگی آن را فرو بنشاند. اگرچه شیخ عطار نیز در زمان سفر شرودر به ایران گفته بود: "نیاز اروپا به گاز به اندازه ای زیاد است که حضور شریک دیگری مثل ایران در روابط گازی با اروپا مزاحمتی برای روسیه ندارد" اما احتمال این تاثیرگذاری در حد بالایی وجود دارد و به زودی به اشکال مختلف رخ خواهد نمود.

این نکته هم که نوذری از ذکر نام شرکت های آماده همکاری با ایران خودداری کرده است، بی تناسب با این مقوله نمی تواند باشد. او در گفتگویش با همین روزنامه آلمانی، تحت تاثیر محدودیت های کشورهای اروپایی برای تعامل با ایران و احتمال خدشه دار شدن توافقات صورت گرفته گفته است: "نمى خواهم نام این شرکت ها را ببرم. خود آنها به زودى اسامى شان را اعلام خواهند کرد."

نوذری که ظاهرا در سفر دو روزه خود قصد داشته است تمام همت اش را صرف متقاعد ساختن طرف های آلمانی کند و زمینه انعقاد قرارداد با آنها را فراهم سازد، به افزايش نياز جهان به گاز در آينده اشاره کرده و افزوده است: قاره اروپا در آينده بايد بخش قابل توجهى از گاز خود را از ايران تامين کند.

سخنان او درباره توسعه استخراج و توليد گاز در ایران هم در نوع خود تامل برانگیز است: "ما برنامه اى براى گسترش توليد گاز طبيعى داريم، ولى متعهد به اصول مان نيز هستیم که هرکسى گاز ما را مى خواهد بايد در توليد آن نيز مشارکت کند."

معلوم نیست وزير نفت با چه پشتوانه و مجوزی به ایراد چنین سخنانی آن هم در جمع شرکت های گازی پرداخته و ایران را بستری از فرصت ها و منابع عظیم برای بهره مندی آلمانی ها توصیف کرده است. بدون شک بکارگیری چنین ادبیاتی در مناسبات اقتصادی جز تعجیل، بازارگرمی خام دستانه و ضعف در برابر طرف مقابل، پیام دیگری ندارد. نوذری بی هیچ اغماضی گفته است: ما فرصت هاى بسيار بزرگى را فراهم مى کنيم و هرکسى که اول برسد از اين فرصت استفاده مى کند.

او حتی برای ترغیب بیش از پیش و زودتر از موعد شرکت های آلمانی برای حضور در ایران گفته است: ما با "شل" درباره يک طرح استخراجى مذاکره مى کنيم ولى وقت ما بى نهايت نيست. شرکت هاى چينى فعاليت هاى خود را در ايران شروع کرده اند و شرکت هاى ديگر نيز پيشنهاد داده اند که جايگزين شل شوند.

این بخش از سخنان وزير نفت درباره خط لوله نوبوکو هم جالب توجه است: "هيچ کشورى وجود ندارد که در درازمدت بتواند نيازهاى گازى اين خط لوله را تامين کند. شايد برخى کشورها بتوانند بخشى از گاز خود را به اين لوله بدهند، ولى نه در درازمدت و نه به حد کافي. فقط ايران به عنوان دومين کشور داراى ذخاير گاز جهان چنين ذخيره زيادى دارد."

باید دید تبلیغات و تعارفات وزیر نفت کشورمان و پیگیری های مجدانه سفیر کنونی ایران در آلمان برای یافتن مشتری های گازی می تواند به افقی فراتر از قطعنامه ها برسد؟ و اگر رسید باید منتظر واکنش روسیه بود و دید که آلمان و اروپا چطور از این شرایط به نفع خود استفاده می کنند و جایگاه ایران گازی در حضور روسیه کجاست و...