پیروزی از آن چه کسی است؟

پارلمان جديد ترکيه امروز با مراسم سوگند نمايندگان ترکيه کار خود را رسما آغاز مى کند. آغاز به کار مجلس جديد در حالى است که گرماى هوا و جيره بندى آب در پايتخت بيش از آغاز به کار مجلس ذهن مردم را به خود اختصاص داده است.

انتخابات زودهنگام پارلمانى ترکيه را شايد بتوان يکى از جنجالى ترين انتخابات اين کشور در سالهاى اخير نام برد.

ماجرا از آنجا آغاز شد که حزب حاکم عدالت و توسعه، عبدالله گل، وزير امور خارجه را به عنوان کانديداى کرسى رياست جمهورى به مجلس معرفى کرد.

اين انتخاب به زودى به يک جنجال تبديل شد چرا که چنين انتخابى به سرعت به يک جنجال سياسى در ميان حزب عدالت و توسعه و احزاب سکولار تبديل شد.

سکولارها که از پيروزى احتمالى عبدلله گل به عنوان تضعيف سکولاريسم نام مى برند بر اين عقيده بودند که اگر عبدلله گل بتواند اين کرسى را از آن خود کند سکولاريسم به خطر مى افتد چرا که عبدلله گل يکى از اعضاى اصلى حزب عدالت و توسعه است که مخالفان اين حزب شاخصه  اسلامگرا بودن اعضاى آن را مورد انتقاد شديد قرار داده بودند.

هر چند طيب اردوغان، ‌رهبر حزب عدالت و توسعه بارها اعلام کرده است که شايد تعدادى از اعضاى حزب داراى اعتقادات مذهبى قوى هستند اما دولت وى در چهارچوب قانون اساسى که سکولاريسم يکى از ارکان اصلى آن است عمل مى کند.

پس از آنکه عبدالله گل نتوانست در انتخابات رياست جمهورى،‌اين کرسى را از آن خود کند دولت انتخابات زود هنگام اعلام کرد و لايحه انتخاب رييس جمهور توسط مردم را به مجلس برد.

اين لايحه نيز به نوبه خود به يک درگيرى در ميان سياست مداران ترک تبديل شد و احمد نجدت سزر،‌ رييس جمهور ترکيه به مخالفت با آن پرداخت و بنابراين تصميم در مورد تغيير قانون اساسى به دست دادگاه قانون اساسى سپرده شد. اين لايحه در بحبوحه انتخابات پارلمانى در دادگاه قانون اساسى تصويب شد و در واقع به عنوان برگ برنده حزب عدالت و توسعه به شمار رفت.  

در ميان درگيريهاى داخلى ترکيه در آستانه انتخابات،‌ مسئله تروريسم و مشکلات اين کشور با حزب کارگران کرد(پ.کا.کا) در شمال عراق نيز به نوبه خود به يکى از ديگريهاى پيش از انتخابات تبديل شد. ارتش و رقباى حزب عدالت و توسعه که بر حمله به شمال عراق براى مقابله با پ. کا.کا اصرار داشتند در مقابل مخالفتهاى دولت با اين مسئله رو به رو شدند.

دولت که در دوره چهار ساله حکومت خود توانسته بود رابطه خوبى با آمريکا و اتحاديه اروپا برقرار کند از يک طرف با مخالفت هاى آمريکا در مورد حمله به شمال عراق رو به رو بود و از طرفى ديگر براى به دست آوردن آراى کردها در انتخابات باهرگونه حمله نظامى به شمال عراق مخالفت مى کرد.   

هر چند کردها با توجه به اينکه در انتخابات پيشين با تشکيل حزب در انتخابات شرکت کرده بودند و نتوانسته بودند به پارلمان راه پيدا کنند در اين دوره به طور مستقل در انتخابات شرکت کردند.

طبق قانون اساسى ترکيه هر حزبى براى ورود به پارلمان ترکيه بايد 10 درصد کل آرا را به دست بياورد و اين در حالى است که مستقل ها مى توانند با به دست آوردن اکثريت آرا در منطقه خود وارد پارلمان شوند.  

اين نحوه شرکت کردها در انتخابات پارلمانى اين دوره ترکيه باعث شد تا کردها بتوانند 21 کرسى پارلمان را از آن خود کنند.

مجلس ترکيه از امروز به طور رسمى کار خود را آغاز مى کند و اين در حالى است که حزب عدالت و توسعه با به دست آوردن بيش از 47 درصد آرا توانست براى بار دوم به طور مستقل دولت تشکيل دهد.

بسيارى از رسانه هاى خارجى از انتخابات 31 تيرماه ترکيه به عنوان پيروزى اسلامگرايان بر کماليست ها نام مى برند اما واقعيت اين نيست.

نه حزب عدالت و توسعه و نه رجب طيب اردوغان،‌رهبر حزب و نخست وزير براى به دست آوردن اين عنوان تلاش نمى کنند.

حزب عدالت و توسعه در طول زمان تبلیغات انتخاباتی در خصوص مسائل دینی بسیار به دقت عمل کرد و تمام سعی خود را به خرج داد تا اين موضوع انتقاد هوادارن نظام سکولار ترکيه را برنينگيزد.

اگر اعضای حزب عدالت و توسعه غیر از این عمل می کردند و رهبرانشان مسائل دینی را دست مایه تبلیغات انتخاباتی خود می گذاشتند نمی توانستند با کسب آرای سکولارها با این قدرت در انتخابات پیروز شوند.

بنابراین با توجه به اینکه حزب عدالت و توسعه بدون انجام هرگونه تبلیغ دینی توانست پیروز این انتخابات شود نمی توان از پیروزی آنها به عنوان پیروزی اسلامگرایان بر کمالیست ها نام برد.

آقاى اردوغان همچنین به رهبران احزاب رقیب اعلام کرده بود که بهتر است گذشته را فراموش کرد و صفحه ای جدید در سیاست ترکیه گشود. شاید در انتخابات سال 2002 که حزب عدالت و توسعه توانست پیروز شود عده ای گمان می کردند که پیروزی آنها دوره ای است اما بعد از 31 تيرماه هیچ کس نمی تواند از حزب عدالت و توسعه به عنوان یک حادثه گذرا نام ببرد.

این را نباید فراموش کرد حزب عدالت و توسعه یک حزب سیاسی است که در تاثیر بسیاری در صحنه سیاسی ترکیه در 5 سال آینده خواهد گذاشت.

حزب عدالت و توسعه دیگر به نهادی تبدیل شده است که پایگاهش تنها در میان مردم عادی نیست. حزب "راه درست" زمانیکه که سلیمان دمیرل، رهبر آن بود، حزب را ترک کرد که اين موضوع باعث فروپاشى حزب شد، این اتفاق برای حزب سرزمین مادری به رهبری ترگوت اوزال نیز افتاد. چراکه این احزاب نهادینه نشده بودند.

یک حزب نمی تواند در مدت زمان کوتاهی نهادینه شود. احزاب اروپایی را سازمان ها و سنت هایی شکل می دهند که از طول عمرشان زمان زیادی گذشته است. این سیستم تشکیل حزب نقش بسیار مهمی در ساختار دموکراسی دارند.

در ترکیه، احزاب نمی توانند با يک برنامه ريزى دقيق عمرى طولانى تر داشته باشند و نهادینه شوند و به پروسه دموکراسی کمک بيشترى کنند.

انتخابات پارلمانی این دوره، انتخاباتی هیجان انگیز بود چرا که طیف گسترده ای از کاندیداها در آن شرکت داشتند. موج گسترده ای از مستقل ها در این انتخابات شرکت کردند و توانستند در این انتخابات پیروز شوند.

همکارى اين طيف گسترده کانديدا در مجلس و انتخابات رياست جمهورى از مسائلى است که در آينده اى نزديک تيتر اول روزنامه ها را به خود اختصاص خواهند داد.