چرا شيعيان عربستان سرکوب مى‌شوند؟

سرکوب شدید و ناگهانی که پلیس عربستان یا به قول خود عربستانی­ها شرطه عربستان علیه زائران شیعه عربستانی در روز وفات پیغمبر اکرم (ص) و شهادت امام حسن مجتبی (ع) انجام داد به اندازه­ای تعجب­آور بود که همه از خود پرسیدند چه شد، چنین اتفاق افتاد. چرا دولت عربستان دستور به چنین سرکوب و و قلع و قمع شدیدی علیه شیعیان داد. مگر عصر سرکوب اقلیت­ها آن هم بر سر مراسمشان سپری نشده است؟

شگفتی زمانی افزایش می­یابد که می­بینیم رهبران و علمای شیعه عربستان در گذشته نزدیک به دیدار ملک عبدالله پادشاه عربستان می­رفتند و با آنان برخوردی دوستانه و فارغ از بی­احترامی می­شد. مضافا بر آن در روز تاسوعا و عاشورا برای نخستین بار از سوی پادشاه اجازه داده شد شیعیان آزادانه به عزاداری پرداخته و مراسم خود را در سوگ شهادت اباعبدالله الحسین (ع) برگزار کنند. پس چرا در روز درگذشت رسول اکرم (ص) که پیامبر مشترک تمام فرق شیعه و سنی است آن حادثه تلخ رخ می­دهد؟!

بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که این اتفاق دلایلی جز دلایل سیاسی ندارد. و الا اگر بخواهیم از لحاظ اجتماعی به این موضوع نگاه کنیم، می­بینیم که دولت عربستان حرکت­های اجتماعی شیعیان را به شدت تحت کنترل دارد و هر چیزی که باب میل خود نبیند را به شدت سرکوب می­کند. از لحاظ اقتصادی نیز می­بینیم که اقتصاد منحصرا در اختیار دولت و نظام عربستان است و شیعیان چندان تهدید اقتصادی محسوب نمی­شوند. ولی از لحاظ سیاسی دلایل بسیاری به اذهان خطور می­کند. به ویژه اگر به یک هفته گذشته نگاهی بیندازیم می­بینیم همه کشورهای عربی و به طور کل اتحادیه عرب رویه تخاصم در برابر ایران اتخاذ کرده­اند. بهانه جویی بحرینی­ها، مغربی­ها، اماراتی­ها، دبیر کل اتحادیه عرب و اخیرا عراقی­ها همگی اذهان را به این سوق می­دهد که سرکوب شیعیان عربستان نیز دلایلی جز دلایل سیاسی ندارد.

نخستین دلیلی که به نظر می­آید، بحث شیعیان و ترویج تازه تشیع در جهان اسلام باشد. کشورهای عربی به شدت از این که شمار شیعیان در جهان اسلام افزایش یافته یا سنیان به مذهب تشیع گرایش پیدا می­کنند، به شدت بیمناکند. این نگرانی با روی کار آمدن شیعیان عراق در راس امور و رسیدن آنها به هسته اصلی قدرت در آن کشور آغاز شد و با پیروزی حزب الله بر اسرائیل در جنگ 33 روزه که به گرایش شدید ملت عرب در کشورهای مختلف عربی به مذهب تشیع منجر شد به اوج خود رسید. اگر نظری دوباره به زمان سرکوب شیعیان عربستان بیندازیم، می­بینیم این حادثه با سفر رئیس جمهوری ایران به کشورهای آفریقایی از جمله کومور که به تازگی حساسیت ویژه­ای برای اعراب به وجود آورده، هم­زمان است. کشورهای عربی رهبر کومور را متهم می­کنند که مدتی را در ایران و در شهر قم زندگی کرده و به مذهب شیعه بسیار متمایل است. از این رو سفر آقای احمدی­نژاد به این کشور، ظاهرا برای عرب­های متعصب سنی حساسیت­زا شده است.

دلیل دیگر را می­توان در تغییر دولت در امریکا دانست. در امریکا دولت اوباما که وابسته به حزب دموکرات است از قدیم متحد عربستان بوده و ظاهرا با روی کار آمدنش از پروژه دموکراسی و حقوق بشر در دیگر کشورها که در زمان ریاست جمهوری جورج بوش و حزب جمهوریخواه به یکی از اولویت­های دولت وی تبدیل شده بود، رویگردان شده است. اگر کمی به گذشته رجوع کنیم، می­بینیم که در زمان جورج بوش و فشار دولتش به حکومت عربستان، مقام­های عربستان مجبور شدند تغییراتی را در رویه خود وارد کنند که از جمله آن به رسمیت شناختن شیعیان عربستان و اعلام آمار از جمعیت آنها بود. مضافا بر آن سخت­گیری­ها بر آنها بسیار کم شد و اجازه یافتند در بسیاری از فعالیت­های اجتماعی حاضر شوند. اما ظاهرا با تغییر دولت در امریکا، دولت عربستان تصور کرده می­تواند به رویه گذشته خود باز گردد و سوء رفتارهای خود را بر شیعیان روا بدارد. کما این که در دوران بیل کلینتون نیز به دلیل نبود فشار خارجی ستم­های بسیاری را بر شیعیان روا می­داشت.

دیگر این که ظاهرا دولت عربستان از برقراری رابطه میان ایران و امریکا به شدت واهمه دارد. همان طور که مشاهده می­شود اعراب به آب و آتش می­زنند که این رابطه بر قرار نشود. اظهارات عجیب و غریب عمرو موسی دبیر کل اتحادیه عرب که در تازه­ترین اظهار نظر گفته بود، اروپا و امریکا اگر می­خواهند در جهت عادی سازی روابط با ایران گام بردارند باید با اعراب هماهنگ باشند، دلیلی بر این ادعا است. شاید یکی از دلایل این گونه اظهار نظرها درباره چگونگی رابطه غرب با ایران نیز به دیدگاه­های طائفه­ای اعراب باز گردد. آنها گمان می­کنند در صورتی که روابط ایران و غرب بهبود یابد، شیعیان از پتانسیل قدرت تازه­ای برخوردار خواهند شد و حمایت از آنها بیشتر می­شود که خوب این موضوع چندان باب میل اعراب نیست. شاید یکی از دلایل سرکوب شیعیان در روز وفات حضرت رسول (ص) و شهادت امام حسن مجتبی (ع) نیز به همین دلیل باز گردد.