اکو؛ مکملی برای همکاری های موجود میان کشورهای عربی

منوچهر متکی، وزیر امور خارجه ایران در هجدهمین اجلاس شورای وزیران خارجه سازمان همکاری های اقتصادی( اکو) گفت که"جمهورى اسلامى ايران مايل است امکانات و توانايى‌هاى خود را همانند گذشته در جهت رشد و توسعه اقتصادى وگسترش مناسبات سياسى و فرهنگى در حوزه سازمان اکو و بخش‌هاى مجاور به پيرامونى آن افزايش داده و به عنوان عضو بنيانگذار سازمان ضمن استقبال از پيوستن کشور دوست و برادر عراق به اين سازمان از گسترش همکارى‌ها با ديگر شرکاى توسعه‌اى نظير چين و روسيه استقبال مى‌کند."

تلاش تهران برای تقویت نقش آفرینی منطقه ای خود از طریق سازمان های منطقه ای چون اکو، در حالی ادامه دارد که دامنه نگرانی ها و تحرکات برخی کشورهای عربی منطقه در برابر ایران رو به گسترش است.

دکتر سید جلال ساداتیان، کارشناس امور منطقه ای در گفتاری برای دیپلماسی ایرانی به بررسی نقش و جایگاه اکو در توسعه همگرایی منطقه ای در دوران اوج گیری تنش های منطقه ای میان ایران و کشورهای عربی پرداخته که در ادامه می خوانید:

همکاری های منطقه ای، پس از بلوک بندی هایی که دنیای گذشته را به دو قطب تقسیم کرده بود، بخشی از همکاری های شکل گرفته در دنیا امروز است، پس از گذشت دوران دو قطبی، همکاری های منطقه ای همچون نفتا، سارک و یا آ سه آن همواره عامل توسعه بوده است.

بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و ظهور کشورهای جدید در آسیای مرکزی، سازمان اکو که در آن دوران متشکل از سه کشور ایران، ترکیه و پاکستان بود، درهای خود را بروی کشورهای تازه استقلال یافته آسیای مرکزی باز کرد و هفت کشور جدید را به خود راه داد و به عنوان یک پتانسیل و ظرفیت جدید برای توسعه همکاری ها در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز مطرح شد.

این سازمان می تواند به عنوان مکملی برای دیگر همکاری ها موجود میان بلوک بندی های عربی باشد که حوزه جنوبی خلیج فارس و بخشی از خاورمیانه را در بر می گیرند.

سازمان اکو به لحاظ ماهیت و کارکرد، اقتصادی، فنی، تکنولوژیکی است، این در حالی است که کشورهای عربی نیز میان خود همکاری های مختلفی را در چهارچوب شورای همکاری خلیج فارس یا اتحادیه عرب، ترتیب داده اند.

بخشی از همکاری های میان اعراب ناظر بر همکاری های سیاسی و امنیتی است در حالیکه در سازمان اکو به دلیل پراکندگی و تفاوت ماهوی علت وجودی این کشورها و یا به دلیل فرهنگ های متفاوت و حتی متناقضی که با یکدیگر دارند، چندان اشتراک امنیتی میان اعضا وجود ندارد اما به لحاظ سازمانی معضل اکو چندان معضل امنیتی نیست. اعضای اکو می توانند همکاری های مختلفی گسترده ای از مبازره با قاچاق مواد مخدر تا تبادل کالا و خدمات، همکاری های ترانزیتی و از این دست را با یکدیگر داشته باشند.

ماهیت وجودی هر یک از سازمان منطقه ای متناسب با اکولوژی و شرایط ژئوپلوتیکی پیرامون، متفاوت است، با در نظر گرفتن این فاکتورها، سازمان اکو و دیگر سازمان های منطقه ای در خاورمیانه، خلیج فارس و آسیای مرکزی، می توانند کارکرد رقابتی با یکدیگر نیز پیدا کنند، اما نمی توان از اکو در مقابل تشکیلات همکاری میان کشورهای عربی بهره گرفت.