سکان کشتی روسی همچنان در دست پوتین

یکسال پیش، دیمتری مدودف وکیل مودبی که به آرامی صحبت می کرد ریاست جمهوری را از مردی که کارمند پیشین کا.گ. ب بود تحویل گرفت. این درحالی بود که پوتین به آرامی به جایگاه نخست وزیری نقل مکان کرد و این سوال را در ذهن ها به جا گذاشت که چگونه این دو دوست ورزشکار کشور را اداره خواهند کرد. (پوتین قهرمان جودو بود و مدودف وزنه برداری موفق در دوران دانشجویی).

سوالی که سال گذشته مطرح شد این بود که آیا مدودف از اینکه در سایه پوتین باقی بماند راضی خواهد ماند یا سعی می کند روسیه را با دیدگاه های خود تغییر دهد؟ در غرب، این امید وجود داشت که او بتواند در این راه قدم بردارد. اما جای تعجبی نیست که در این یکسال عدم توافق جدی بین این دو دیده نشد.

از اینها گذشته، گروه مدودف- پوتین توانستند در سالی که در چارچوب استاندارهای روسی نیز سال سختی به شمار می رفت به صورت موثری عمل کنند. یکی از نظرسنجی های اخیر که در ماه فوریه توسط موسسه غیر دولتی لوادا انجام شد نشان می دهد که تنها 12 درصد از کسانی که در این نظرسنجی شرکت کرده اند بر این عقیده اند که مدودف در اداره کشور تاثیرگذار بوده است. این درحالی است که در نظر سنجی مشابهی که سال گذشته و پس از راهیابی مدودف به کاخ کرملین انجام شد این رقم 23 درصد را نشان می داد. 34 درصد مردم بر این باورند که پوتین بیش از اندازه زمام امور را در دست گرفته است و این درحالی است که حدود 50 درصد از شرکت کنندگان در این نظر سنجی بر این عقیده اند که مدودف به عنوان رییس جمهور و پوتین به عنوان نخست وزیر به طور مساوی قدرت را تقسیم کرده اند.

اکنون 12 ماه گذشته است و امیدهای بین المللی برای تغییر برخی سیاست های روسیه به وسیله مدودف به سرعت نقش برآب شده است. در این یک سال ابتدا جنگ روسیه با گرجستان در صحنه بین المللی ظاهر شد که حضور مدودف در این صحنه بسیار کمرنگ تر از پوتین بود. در این دوره این چهره پوتین بود که بر صفحه تلوزیون ها ظاهر می شد و این پوتین بود که به مرزهای اوستیای جنوبی سفر کرد تا به نیروهای روسی دستور خروج از اوستیا را بدهد. از نقطه نظر اتحادیه اروپا، این مسئله کاملا مشخص بود. نیکولا سارکوزی، رییس جمهور فرانسه که در آن دوره ریاست دوره ای اتحادیه اروپا را برعهده داشت به طور مستقیم با پوتین وارد مذاکره شد و این درحالی بود که مدودف در یک کنفرانس خبری با خبرنگاران صحبت می کرد. صحنه دوم به بحران گازی با کشور اوکراین تعلق داشت که این بار نیز پوتین بیش از پیش در صحنه حضور داشت و مدودف بیش از پیش سکوت کرده بود.
 
همه شاهد مذاکره پوتین با اوکراین بودیم. دیدیم که چگونه کاغذها را با عصبانیت در دفتر خود پخش و پلا می کند، وقتی انتقال گاز قطع می شود لبخند می زند و با نخست وزیر اوکراین مذاکره می کند و به توافق می رسد. در هر دوی این شرایط مدودف از اینکه روی صندلی ریاست جمهوری لم داده است، خوشحال به نظر می رسید.

تنها بحران اقتصادی بود که موجب بروز برخی اختلاف ها میان این دو نفر شد. زمانی که مدودف به کاخ کرملین رسید، اقتصاد روسیه در وضعیت بسیار مطلوبی قرار داشت و تخمین زده می شود که ذخیره مالی پوتین خدود 500 میلیارد دلار بود. (سومین در جهان) که در سایه قیمت بالای انرژی در سال های گذشته به دست آمده بود. در آن زمان این انتظار وجود داشت که رییس جمهور بتواند این شرایط را به بهترین نحو ممکن نگه دارد و در توسعه آن تلاش کند. هرچند که واقعیت امروز، نشان می دهد که وضعیت روسیه چندان هم بد نیست. روسیه توانست با بحران اقتصادی بین المللی و کاهش قیمت نفت به بهترین وجه ممکن کنار بیاید. رشد تولید داخلی روسیه در سال 2008، هشت درصد افزایش پیدا کرد که این رقم در سال 2009، 2 درصد کاهش نشان می دهد. هرچند که پیش بینی می شود 10 میلیارد بزرگ روسیه در سال گذشته حدود 150 میلیارد دلار از دست داده اند.

البته روسیه در بخش اقتصادی از ترفندهای دیگری نیز استفاده کرد. پوتین که هشت سال ریاست جمهوری خود را برای توسعه اوضاع اقتصادی صرف کرده بود اکنون با بروز بحران اقتصادی، به کمک کشورهای همسایه خود شتافته است و با کمک های مالی و اعطای وام سعی در ایجاد مکانیزمی برای رسیدن به اهداف سیاسی خود که همان نفوذ در کشورهای همسایه است برسد. این درحالی است که مدودف نیز سکوت خود را شکست و اعلام کرد که مقامات روسی برای مقابله با بحران اقتصادی سرعت خوبی ندارد.

هرچند مخالفت های مدودف با پوتین از طرف جامعه روسیه به خوبی پذیرفتنی است، اما بعید به نظر می رسد که پوتین در انتخاب خود اشتباه کرده باشد. بنابراین چه جهان بخواهد چه نخواهد باید این واقعیت را بپذیرد که ولادیمیر پوتین همچنان سکان کشتی روسی را در دست خواهد داشت.