نابرابری وزن سیاسی سیستم سپر دفاع‌موشکی و پرونده هسته‌ای ایران برای مسکو

رييس جمهورى روسيه روز سه شنبه در يک کنفرانس خبرى در مادريد، موضوع سپر دفاع ضد موشکى و مسئله هسته اى ايران را دو موضوع جدا از یکدیگر دانست و گفت: "اگر قرار است ما در باره يک بده و بستان (ايران در مقابل سپر دفاع موشکى) مذاکره کنيم، اين مسئله قابل طرح نيست، اين غير سازنده خواهد بود."

حال جای این سوال باقی است که علت تاکید مسکو به متفاوت بودن دو مساله هسته ای ایران و سپر دفاع موشکی چیست؟

گفتاری از دکتر بهرام امیر احمدیان، استاد دانشگاه و تحلیل مسائل روسیه برای دیپلماسی ایرانی:

مسئله استقرار سیستم سپر دفاع موشکی امریکا در مرزهای غربی روسیه مسئله ای پیچیده است که به امنیت ملی روسیه گره خورده است. به نظر می رسد که برای حل و فصل این موضوع میان امریکا و روسیه، وارد کردن موضوع ایران کاری بیهوده است چراکه یک طرف این بازی اروپاست و تنها امریکا در این مورد مطرح نیست.

بر این اساس عمق مسئله سپر دفاع موشکی به اندازه ای گسترده است که ناگذیر بخش های مختلف سیاست های مسکو برای تعامل با واشنگتن را تحت الشعاع خود قرار می دهد. به عنوان مثال برنامه های اقتصادی روسیه نیاز به سرمایه گذاری دارد و این نیاز در دوران بحران اقتصادی بین المللی بیشتر است. با وجود این روسیه ترجیح می دهد که توان نظامی خود را تقویت کند چراکه نبود فضای امنیت در روسیه هم سرمایه گذاری ملی و هم سرمایه گذاری خارجی را تحت تاثیر قرار می دهد.

به نظر می رسد که روسیه برای سپر دفاع موشکی اهمیت ویژه ای قائل است و زمانی که رئیس جمهور این کشور تصریح می کند که دو موضوع همکاری مسکو و واشنگتن برای مهار ایران و مسئله استقرار سپر دفاع موشکی امریکا در مرزهای غربی روسیه، دو موضوع مجزا از یکدیگرند، به این دلیل است که در مورد ایران دو موضوع متفاوت وجود دارد؛ یکی پرونده هسته ای ایران و دیگری نیروگاه هسته ای بوشهر، نیروگاه هسته ای بوشهر مسئله ای فنی است و از بازی های سیاسی بیرون است و روسیه نیز در این باره اعلام کرده که در پرونده هسته ای ایران، موضوع نیروگاه بوشهر جایی ندارد.

مسئله سپر دفاع موشکی، مسئله است که مستقیما به امنیت ملی روسیه باز می گردد و ایران در معادله مسکو و واشنگتن به دلیل استقرار سیستم سپر دفاع موشکی امریکا در اروپای شرقی دارای اهمیت و تاثیر گذاری نیست چراکه از دید روس ها مسائل مربوط به پرونده هسته ای ایران دارای وزن سیاسی یکسانی با مسئله استقرار سپر دفاع موشکی امریکا در مرزهای غربی روسیه ندارد.

مسکو چنین می اندیشد که در پرونده هسته ای ایران یک سو، کشورهای 1+5 هستند که به غیر از آلمان، مابقی دارای حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل هستند و در سوی دیگر در موضوع سپر دفاع موشکی، ایالات متحده امریکا در کنار اروپا در مقابل روسیه قرار دارند، با این وجود فشار بیشتر در این موضوع از سوی امریکا اعمال می شود.

چنین به نظر می رسد که کرملین تلاش دارد مسئله پسر دفاع موشکی را مستقیما با امریکا حل و فصل کند چراکه این امریکاست که تا حدود زیادی در این موضع تاثیر گذار است. ضمن آنکه اروپاییان نیز چندان موافق استقرار این سیستم در کشورهای شرق اروپا نسیتند، اولا به این سبب که استقرار سیستم دفاع موشکی، هزینه زیادی را به این کشورها تحمیل می کند و ثانیا به این دلیل که سیستم مذکور در فضای استراتژیک اروپای شرقی و نه کشورهای اروپای غربی مطرح است، بر این اساس اروپاییان چندان مایل نیستند که در این زمینه سرمایه گذاری کنند.

سپر دفاع موشکی برابر ایران و مذاکره احتمالی واشنگتن و تهران

هنوز تهران موضع خاصی را در مورد پذیرش مذاکره با امریکا اعلام نکرده است، شورای امنیت ملی ایران باید در این مورد تصمیم گیری کند و تا زمانی که آغاز این مذاکرات مشخص نباشد، نمی توان در خصوص میزان تاثیر گذاری استقرار سیستم دفاع موشکی امریکا در اروپای شرقی با هدف کنترل و مهار ایران بر شکل و محتوای این مذاکرات، قضاوت کرد.

به نظر می رسد که مسئله سیستم دفاع موشکی بیش از هر چیز موضوعی دو جانبه میان امریکا و روسیه است، با این حال ارتقای توان موشکی مسکو با پیش بینی استقرار سیستم موشک های اسکندر در استان کالنینگراد و تاثیر پذیری امریکا از بحران اقتصادی جهان، دو فاکتور موثر در کم رنگ شدن تصمیم ایالات متحده امریکا برای استقرار سیستم دفاع موشکی در اروپای شرقی بوده است.