راه‌اندازی مشروط نیروگاه بوشهر با سوخت مشابه

سخنگوى روس اتم روز سه شنبه به خبرگزاری جمهوری اسلامی گفته بود که تاريخ دقيق راه اندازى نيروگاه هسته اى بوشهر روز چهارشنبه 7 اسفند در محل اين نيروگاه و در جريان بازديد روساى انرژى اتمى ايران و روسيه مشخص خواهد شد.   

 اگرچه این گفته سرگئى نوويکوف که با ايرنا در مسکو در میان گذاشته بود، به شکلی مبهم و بسته به شرایط آتی نیروگاه اعلام شد، ولی سخن دیگر او که گفته بود "راکتور اتمى هزار مگاواتى نيروگاه هسته اى بوشهر با سوخت مجازى (بسته‌هاى حاوى فلز سنگين و بدون سوخت هسته اى) مورد آزمايش قرار مى گيرد" موضوعی بود که روز چهازشنبه نیز از زبان کرینکو و آقازاده شنیده شد تا معنا و مفهوم لغت جدید "پیش راه اندازی" مشخص شود.

 حالا دیگر مسئله اصلی در این میان، تاریخ راه اندازی نیروگاه نیست و شکل راه اندازی و مشروط بودن آن است که مهم و تعیین کننده به نظر می رسد. اینکه پیشتر آلکسى بورودافکين معاون وزير امور خارجه روسيه تاريخ راه اندازى نيروگاه اتمى بوشهر را اوت سال جارى ميلادى (اواسط مرداد تا اواسط شهريور 88) اعلام کرده بود، دیگر نمی تواند پرسش اصلی رسانه ها و افکار عمومی ایران باشد، بلکه تغییر روند راه اندازی یا به عبارتی تغییر سیستم ها و فناوری های پیشین در نیروگاه به پرسش اول بدل شده است.

 البته روز چهارشنبه خبرنگاران ایرانی با وجودی که یک بار پاسخ کرینکو را درباره تاریخ راه اندازی نیروگاه بوشهر گرفته بودند، بازهم بر سوال خود اصرار می کردند تا برداشت خود را از خلف وعده طرف روسی و تصویر بدبینانه شان را در جریان احداث این نیروگاه مورد تاکید قرار دهند و بی اعتمادی ذهنیت ایران را به روس گرایی در این باره صحه بگذارند. اما سرگئی کرینکو نه مطابق با ذهنیت ایرانی و نه به خاطر اعمال تاخیر در راه اندازی نیروگاه، بلکه به دلیل شروط بین المللی و رعایت قواعد سفت و سخت در مورد ایران مجددا اعلام کرد که فعلا نمی توان زمان دقیقی را برای این منظور اعلام کرد.

 از همین رو بود که غلامرضا آقازاده رئیس سازمان انرژی اتمی ضمن ابراز خرسندی از پیشرفت روند موجود تصریح کرد: اینکه چند مرحله مذکور چند روز دیرتر یا زودتر به نتیجه برسد، مسئله اصلی ما نیست و نکته اساسی ورود نیروگاه اتمی بوشهر به مرحله راه اندازی است.

 می توان گفت "پیش راه اندازی" عنوانی منحصر به فرد و لغتی تازه بود که شاید ادبیات هسته ای ایران مبدع آن بوده باشد. این مرحله را می توان آغاز دوره آزمایشی نیروگاه بعد از تغییر سیستم ها و ورود سوختی "مشابه" سوخت اصلی تلقی کرد. چنانکه کرینکو نیز پس از بازديد از نيروگاه اتمى بوشهر تاکید کرد "حالا می توانیم خود را براى بهره‌بردارى از نيروگاه بوشهر آماده کنيم". این "آماده شدن" برای بهره برداری از نیروگاه همان حسی را به ما القا می کند که آغاز پیش راه اندازی.

کرینکو افزود: عمده کارها در مورد احداث به اتمام رسيده است و به مرحله نصب و راه‌اندازى رسيده‌ايم که اين مرحله ‌مرحله‌اى جدى و مسئولانه است.  آقازاده هم گفت: در طول بازديد از نيروگاه اتمى بوشهر از کارمندان روسى و ايرانى سوالاتى داشتم که خوشبختانه در همه مراحل، دوستان اين اطمينان را دادند که براى راه‌اندازى مشکلى نداريم.

 برای راه اندازی مشکلی نداریم. این جمله کلیدی، تفاوت و فاصله پبش راه اندازی را با راه اندازی پیش رو می گذارد. درواقع تغییرات صورت گرفته در جریان سوخت دهی به نیروگاه و اعلام اینکه سوخت لازم از روسیه تامین خواهد شد، مرحله ای مهم اما آغازی دوباره در جریان راه اندازی این نیروگاه است. گویی همه چیز از صفر شروع شده باشد. آقازاده گفته است: "نيروگاه اتمى بوشهر بعد از تلاش‌هاى زيادى که انجام شد، به مرحله بهره‌بردارى نزديک شده است." او از تغيير تکنولوژى يک رآکتور اتمى غربى با تکنولوژى روسيه در بوشهر یاد کرده و ما از آن به عنوان شروعی دوباره و اطمینان آور نام می بریم؛ همان راه اندازی مشروط.

 کرینکو در این باره توضیح داد: در اين مرحله کار سوخت ‌گذارى مجازى انجام خواهد شد تا ببينيم راکتور به چه شکل جواب مى‌دهد.

 مطابق گزارش خبرگزاری های رسمی کشور، در فرایند پیش راه اندازی، کلیه پارامترها و مشخصات فنی مبنای طراحی باید در محدوده مجاز خود عمل کنند. به این منظور پس از پایان مونتاژ و نصب سیستم های اصلی و جانبی، شرایط رآکتور باید به گونه ای آماده شود که پارامترهای هیدرولیکی و ترموهیدرولیکی مانند شرایط عادی بهره برداری به دست آید، با این تفاوت که در این حالت سوخت اصلی نیروگاه در قلب قرار نمی گیرد و به جای آن از "سوخت مجازی" استفاده می شود. این سوخت از نظر ابعاد، اندازه، وزن و شکل هندسی و همچنین به لحاظ مقاومت ساختاری و استحکامی دقیقا مشابه سوخت اصلی نیروگاه است.

 محمد سعیدی معاون امور برنامه ریزی و بین الملل سازمان انرژی اتمی هم در جریان بازدید هیات روسی از نیروگاه درباره بارگذاری سوخت مجازی که در حال حاضر در حال انجام است، گفت: در این مرحله باید نیروگاه را با سوخت بدون اورانیوم حفظ کنیم تا در صورت ورود سوخت اصلی به میله های سوخت با مشکلی مواجه نشویم.

 وی درباره مختصات سوختی که در این مرحله وارد میله های سوختی خواهد شد، گفت: سوختی که دراین مرحله به میله های سوختی از جنس زیرکونیوم وارد می شود، تمام خصوصیات سوخت اصلی غیر از اورانیوم را دارد.

 شاید این همان ویژگی ای است که سبب می شود سرگئی کرینکو پروژه‌ بوشهر را منحصر به فرد بنامد و آن را تلفیقی از تکنولوژى غربى و تکنولوژى روسی معرفی کند. او در این باره توضیح داد: "انجام اين کار نيازمند يک مجموعه‌ تصميم‌گيرى تکنولوژيک بود که ما به آن رسيديم و امروز بايد مسئولانه به مرحله‌ آزمايش‌ها و تست‌هاى مورد نياز وارد شويم."

 در این مرحله سیاهه ای از ویژگی ها و پارامترهای گفته و ناگفته را می توان پیش کشید که نیروگاه بوشهر را با سوخت مجازی و آماده شدن برای راه اندازی، در آغاز راه اعتمادسازی و حرکت مطابق قوانین بین المللی نشان می دهد. به نظر می رسد ایران از رسیدن به این مرحله خوشنود است و زین پس نیز ابتکارات را به روسیه خواهد سپرد. تغییرات تکنولوژیکی صورت گرفته در نیروگاه و سوختی که از روسیه خواهد آمد موید این نظر است.