برگ‌های جدید اوباما در فضای بازی رو می‌شود
بیان معضلی به نام ایران ازسوی امریکا، طرح وضعیتی معما‌‌گونه است
نویسنده خبر:
دکتر ابراهیم متقی
گفتارى از دکتر ابراهیم متقی، استاد دانشگاه و تحلیل‌گر مسائل ایران و امریکا
دکتر ابراهیم متقی، استاد دانشگاه و متخصص و تحلیل گر مسائل ایران و امریکا در تحلیل خود برای دیپلماسی ایرانی به بررسی اظهارات این هفته باراک اوباما در خصوص ایران، اظهار نظر هیلاری کلینتون وزیر خارجه دولت جدید ایالات متحده امریکا مبنی بر مطرح بودن همه گزینه ها در خصوص تهران و واکنش های دستگاه دیپلماسی کشور در برابر این اظهارات و مواضع پرداخته است که در ادامه می خوانید.
تغییر در سیاست خارجی امریکا بر اساس مولفه های مختلفی امکان پذیر است، یکی از مولفه ها را باید شاخص های بحران در فضای نظام بین الملل دانست. در وضعیت موجود محیط خاورمیانه کاملا بحرانی است، از همه مهمتر اینکه شاخص های بحران در حال تصاعد است در چنین شرایط و فضایی تغییر ناگهانی در روندهای سیاست خارجی امکان پذیر نخواهد بود. برخی از زمامداران دولت آینده امریکا و کسانی که از بیست و یکم ژانویه اداره امور اجرایی این کشور را عهده دار خواهند بود در فضای اتخاذ مواضع در ارتباط با موضوعات ایران و خاورمیانه و همچنین مسائل مروط به ایران در حوزه سیاست بین الملل قرار گرفته اند.
این ذهنیت که امریکا نگرش جدیدی را در دوران ریاست جمهوری اوباما در پیش خواهد گرفت را نمی توانیم به راحتی به مسائل امریکا و ایران و همچنین سیاست خاورمیانه ای امریکا تعمیم دهیم، مهمترین دغدغه اوباما مسائل اقتصادی و اجتماعی امریکاست و از سوی دیگر تلاش خواهد کرد تا برخی از نیازهای محیط اجتماعی امریکا را مورد توجه قرار دهد، بنابراین نباید انتظار داشت که مسائل مربوط به حوزه امنیت ملی امریکا در زمان محدودی با تغییرات جدی روبرو شود.
در ارتباط با مسائل امریکا و ایران همان قانون مربوط به موضوعات خاورمیانه قابل توجه است یعنی اینکه اوباما هیچ برگ جدیدی را برای متحول ساختن فضای ارتباطی ایران و امریکا رو نخواهد کرد اما برگ های جدید را در فضای بازی بکار خواهد گرفت، اهمیت مسئله ایران به گونه ای برای امریکا جدی است که فردی به نام دنیس راس که پیشتر مسئولیت هایی در حوزه سیاست خارجی واشنگتن عهده دار بوده، مجددا در رابطه با کاخ سفید و ایران فعال خواهد شد.
بنابراین انتخاب دنیس راس را ما باید نشان دهنده اهمیت موضوع ایران برای امنیت و همچنین سیاست خارجی امریکا بدانیم، به این ترتیب در دوران جدید امکان تعامل افزایش خواهد یافت یعنی اینکه امریکاییان گزینه مربوط به تعامل برای طرح اختلافات سیاسی و امنیتی خود با ایران را مورد استفاده قرار می دهند اما بهره گیری از ابزار تعامل به منظور تغییر در جهت گیری سیاست خارجی امریکا در رابطه با تهران نخواهد بود.
در دوران بوش سیاست خارجی امریکا ماهیت دوگانه داشت، وی از ادبیات تهاجمی استفاده می کرد، شعارهای جدی علیه ساختار سیاسی جمهوری اسلامی ایران بکار می گرفت اما واقعیات ژئوپلوتیکی منطقه و وزن مخصوص ایران بگونه ای بود که بوش را در شرایط عمل گرایی قرار می داد.
این وضعیت در ارتباط با شش ماهه اول ریاست جمهوری اوباما اجتناب ناپذیر است یعنی اینکه هیچ تغییر جدی در رابطه با الگوهای رفتاری امریکا در برخورد با ایران ایجاد نخواهد شد، به عبارتی دیگر جهت گیری تغییر پیدا نمی کند اما ابزارهای متنوع تری و فرایندهای پیچیده تری در ارتنباط با تهران مورد استفاده قرار خواهد گرفت. دنیس راس فرد بسیار فعالی در حوزه خاورمیانه است، دارای تجربه کار سیاسی در این منطقه بوده و پیشتر با سیاست های دولت ایران آشنایی داشته و در فضای موجود از تجارب خود و همچنین اطلاعات مربوط به دوران جدید برای تعامل با موضوعی به نام ایران استفاده می کند.
اما طی روزهای گذشته واژه هایی از سوی امریکاییان استفاده شده که بر اساس مفاهیم روابط بین الملل قابل ادراک است، زمانی که امریکاییان این عبارت را بکار می گیرند که ایران یک معضل برای امنیت امریکا محسوب می شود؛ معضل در ادبیات روابط بین الملل امریکا به معنای دایلما( Dilemma) و این امر به یک وضعیت معما گونه اطلاق می شود، یعنی اینکه امریکاییان به دنبال برخورد و رویارویی با معظل نیستند بلکه در ادبیات روابط بین الملل و الگوهای سیاست خارجی امریکا هر زمان چنین واژه ای بکار گرفته می شود به معنای ان است که باید ساختار دموکراتیک امریکا، نهادهای سیاسی و اجرایی این کشور و همچنین مدیران و مجریان سیاسی آن تلاش کنند تا راهکارهایی را برای برطرف سازی چنین معضلی بکار گیرند.
طبیعی است که راهکارهای متنوعی مد نظر خواهد بود اما زمانی که این واژه استفاده می شود به معنای ان نخواهد بود که واشنگتن از نیروی نظامی استفاده می کنند و یا گزینه نظامی را در اولویت قرار می دهند به همان گونه ای که چنین احساسی نمی تواند وجود داشته باشد که امریکاییان گزینه نظامی را در ارتباط با تهران بخواهند نادیده بگیرند.
طبعا نظامیان آنها مبادرت به جمع آوری اطلاعات نظامی خواهند کرد، استراتژی های مختلف را برای مواجه شدن با شرایط متفاوت و مختلف مورد پردازش و توجه قرار می دهند، برای هر استراتژی ممکن است مانورهای نظامی خاصی را انجام دهند اما تمامی این موارد به مفهوم برجشته شدن گزینه نظامی نخواهد بود به همان گونه ای که قبلا برخی از تحلیل گران و مقامات ایران این احساس را داشتند که ممکن است اوباما سطح ارتباطی تهران و واشنگتن را کاملا متحول کند که چنین احساس و ادراکی نمی تواند با واقعیات روابط بین الملل هم خوانی داشته باشد.
تغییر در سیاست خارجی امریکا بر اساس مولفه های مختلفی امکان پذیر است، یکی از مولفه ها را باید شاخص های بحران در فضای نظام بین الملل دانست. در وضعیت موجود محیط خاورمیانه کاملا بحرانی است، از همه مهمتر اینکه شاخص های بحران در حال تصاعد است در چنین شرایط و فضایی تغییر ناگهانی در روندهای سیاست خارجی امکان پذیر نخواهد بود. برخی از زمامداران دولت آینده امریکا و کسانی که از بیست و یکم ژانویه اداره امور اجرایی این کشور را عهده دار خواهند بود در فضای اتخاذ مواضع در ارتباط با موضوعات ایران و خاورمیانه و همچنین مسائل مروط به ایران در حوزه سیاست بین الملل قرار گرفته اند.
این ذهنیت که امریکا نگرش جدیدی را در دوران ریاست جمهوری اوباما در پیش خواهد گرفت را نمی توانیم به راحتی به مسائل امریکا و ایران و همچنین سیاست خاورمیانه ای امریکا تعمیم دهیم، مهمترین دغدغه اوباما مسائل اقتصادی و اجتماعی امریکاست و از سوی دیگر تلاش خواهد کرد تا برخی از نیازهای محیط اجتماعی امریکا را مورد توجه قرار دهد، بنابراین نباید انتظار داشت که مسائل مربوط به حوزه امنیت ملی امریکا در زمان محدودی با تغییرات جدی روبرو شود.
در ارتباط با مسائل امریکا و ایران همان قانون مربوط به موضوعات خاورمیانه قابل توجه است یعنی اینکه اوباما هیچ برگ جدیدی را برای متحول ساختن فضای ارتباطی ایران و امریکا رو نخواهد کرد اما برگ های جدید را در فضای بازی بکار خواهد گرفت، اهمیت مسئله ایران به گونه ای برای امریکا جدی است که فردی به نام دنیس راس که پیشتر مسئولیت هایی در حوزه سیاست خارجی واشنگتن عهده دار بوده، مجددا در رابطه با کاخ سفید و ایران فعال خواهد شد.
بنابراین انتخاب دنیس راس را ما باید نشان دهنده اهمیت موضوع ایران برای امنیت و همچنین سیاست خارجی امریکا بدانیم، به این ترتیب در دوران جدید امکان تعامل افزایش خواهد یافت یعنی اینکه امریکاییان گزینه مربوط به تعامل برای طرح اختلافات سیاسی و امنیتی خود با ایران را مورد استفاده قرار می دهند اما بهره گیری از ابزار تعامل به منظور تغییر در جهت گیری سیاست خارجی امریکا در رابطه با تهران نخواهد بود.
در دوران بوش سیاست خارجی امریکا ماهیت دوگانه داشت، وی از ادبیات تهاجمی استفاده می کرد، شعارهای جدی علیه ساختار سیاسی جمهوری اسلامی ایران بکار می گرفت اما واقعیات ژئوپلوتیکی منطقه و وزن مخصوص ایران بگونه ای بود که بوش را در شرایط عمل گرایی قرار می داد.
این وضعیت در ارتباط با شش ماهه اول ریاست جمهوری اوباما اجتناب ناپذیر است یعنی اینکه هیچ تغییر جدی در رابطه با الگوهای رفتاری امریکا در برخورد با ایران ایجاد نخواهد شد، به عبارتی دیگر جهت گیری تغییر پیدا نمی کند اما ابزارهای متنوع تری و فرایندهای پیچیده تری در ارتنباط با تهران مورد استفاده قرار خواهد گرفت. دنیس راس فرد بسیار فعالی در حوزه خاورمیانه است، دارای تجربه کار سیاسی در این منطقه بوده و پیشتر با سیاست های دولت ایران آشنایی داشته و در فضای موجود از تجارب خود و همچنین اطلاعات مربوط به دوران جدید برای تعامل با موضوعی به نام ایران استفاده می کند.
اما طی روزهای گذشته واژه هایی از سوی امریکاییان استفاده شده که بر اساس مفاهیم روابط بین الملل قابل ادراک است، زمانی که امریکاییان این عبارت را بکار می گیرند که ایران یک معضل برای امنیت امریکا محسوب می شود؛ معضل در ادبیات روابط بین الملل امریکا به معنای دایلما( Dilemma) و این امر به یک وضعیت معما گونه اطلاق می شود، یعنی اینکه امریکاییان به دنبال برخورد و رویارویی با معظل نیستند بلکه در ادبیات روابط بین الملل و الگوهای سیاست خارجی امریکا هر زمان چنین واژه ای بکار گرفته می شود به معنای ان است که باید ساختار دموکراتیک امریکا، نهادهای سیاسی و اجرایی این کشور و همچنین مدیران و مجریان سیاسی آن تلاش کنند تا راهکارهایی را برای برطرف سازی چنین معضلی بکار گیرند.
طبیعی است که راهکارهای متنوعی مد نظر خواهد بود اما زمانی که این واژه استفاده می شود به معنای ان نخواهد بود که واشنگتن از نیروی نظامی استفاده می کنند و یا گزینه نظامی را در اولویت قرار می دهند به همان گونه ای که چنین احساسی نمی تواند وجود داشته باشد که امریکاییان گزینه نظامی را در ارتباط با تهران بخواهند نادیده بگیرند.
طبعا نظامیان آنها مبادرت به جمع آوری اطلاعات نظامی خواهند کرد، استراتژی های مختلف را برای مواجه شدن با شرایط متفاوت و مختلف مورد پردازش و توجه قرار می دهند، برای هر استراتژی ممکن است مانورهای نظامی خاصی را انجام دهند اما تمامی این موارد به مفهوم برجشته شدن گزینه نظامی نخواهد بود به همان گونه ای که قبلا برخی از تحلیل گران و مقامات ایران این احساس را داشتند که ممکن است اوباما سطح ارتباطی تهران و واشنگتن را کاملا متحول کند که چنین احساس و ادراکی نمی تواند با واقعیات روابط بین الملل هم خوانی داشته باشد.
نظر شما :