تابلوی راهنمای ایران در راه اعراب

تمدید قرارداد امنیتی و نیاز بحرین به گاز ایران که موجب سفر وزير امور خارجه بحرين به ایران شد، در یکی از حساس ترین مقاطع تاریخ روابط ایران و اعراب صورت گرفت و می توان آن را فرصتی دوباره برای جمهوری اسلامی جهت افزایش هژمونی توصیف کرد.

هنوز چند روز از برپایی اجلاس منامه، ادعای دوباره اماراتی ها بر سر جزایر، حمایت مصر از اعراب بر سر مسئله جزایر سه گانه و متهم ساختن ایران به دخالت در روند صلح و نیز نشست اعراب با گروه 1+5 در نیویورک نگذشته بود که موضوع قرارداد دو کشور مهم حاشیه خلیج فارس یعنی ایران و بحرین در حکم آبی بر آتش عمل کرد و تا اندازه ای از تنش ها و تبناکی مناسبات دو طرف کاست.

شيخ خالد بن احمد بن محمد آل خليفه، وزير امور خارجه بحرين در نشست خبرى مشترک با منوچهر متکى، وزير امور خارجه کشورمان بیش از هر چیز سعی کرد به نگرانی های ایران در مورد روابط کشورهای عربی با غرب و مذاکرات با آنها در زمینه پیشرفت هسته ای پاسخ گوید. وی در خصوص اجلاس اخير منامه و نيز نشست نیویورک اظهار داشت:‌ اجلاس بحرين پنجمين اجلاس از اين نوع است که در گذشته ايرانى‌ها هم در آن شرکت داشتند و دو سال پيش نيز وزير امور خارجه ايران در آن شرکت کرد.

وى البته درباره عدم حضور ایرانیان در دوره اخیر چیزی نگفت و تاکید کرد که اين اجلاس عليه ايران نبوده و مسائل امنيتى منطقه در آن مطرح شده است. آل خلیفه همچنین از ذکر سخنی بیشتر در این باره که آیا ایران یکی از سرفصل های مهم مسائل امنیتی منطقه به شمار می رود یا خیر، حرفی بر زبان نیاورد.

وی درباره شرکت اعراب بویژه بحرین در اجلاس مشترک با 1+5 گفت: من در نيويورک هم به وزير امور خارجه ايران گفتم که رسانه‌هاى منطقه‌اى قصد دارند روابط و مسائل منطقه را دگرگون جلوه دهند. هدف ما از شرکت در اين اجلاس اين بوده که بتوانيم از بسته‌هاى پيشنهادى ايران و 1+5 مطلع شويم.

به هر شکل همین هدف مختصر، نشان دهنده اهمیت ایران در امنیت یا ناامنی منطقه بوده و حساسیت پیشرفت های هسته ای و نحوه ادامه مذاکرات این کشور را با آژانس و منتقدانش نزد کشورهای عربی نمود می بخشد.

و نکته ای که پیشتر نیز اعلام شده و در اینجا هم وزیر خارجه بحرین بر آن اذعان کرد، ابراز تمایل کشورهای عربی بر حضور و تاثیرگذاری مستقیم در جریان پرونده ایران بود. شيخ خالد بن احمد گفت: ما می خواستيم صداى خود را به گوش‌ غرب برسانيم و گفتيم اگر قرار است گفتگويى بين ايران و 1+5 باشد ما هم جزو منطقه هستيم و بايد از آن اطلاع يابيم.

اگرچه وزير امور خارجه بحرين اعلام کرد که‌ "ما از مواضع ايران حمايت مى‌کنيم و اين اجلاس به نفع ايران بود و ما مى‌خواهيم ديدگاه خودمان را مطرح کنيم" اما همین اظهارات کتمان نگرانی آنها از همسایه قدرتمند خود نیست. همچنان که در همین روز، مسئله هسته‌اى ايران در ششمين اجلاس روساى هيات‌هاى ديپلماتيک کويت در خارج از اين کشور در دست بحث و تحلیل بود.

در مذاکرات متکی با همتای بحرینی اش تفاهم نامه امنیتی دو کشور حاوی مواردی مانند مبارزه با مواد مخدر و تروريسم به امضا رسید ولی به نظر می رسد مذاکرات درخصوص مسائل انرژی و انتقال گاز به نتیجه نرسیده و ایران در انتظار امتیازات بیشتری است.

اتفاقات یک ماه گذشته و اجماع های گوناگون دولت های عربی در نشست های اعتراضی علیه تهران، آن قدر پردامنه و جدی بوده که بحث بر سر انتقال گاز به بحرین را در فصل نیاز این کشور مشروط گذاشته است. بدون تردید تهران نمی خواهد از معامله بر سر کالای همیشگی خود که یگانه اهرم فشار در برابر همسایگان و حتی غرب به شمار می رود، دست خالی برگردد.

از سوی دیگر ایران تلاش می کند ایفای نقش خود را – به خصوص از طریق تامین انرژی کشورهای منطقه – گسترش دهد تا از این طریق آلترناتیوهایی را در برابر مشوق های ایالات متحده به کشورهای عربی ارائه کرده باشد و تاثیرگذاری غرب را بر سیاست های منطقه ای و ایران هراسی آنها کاهش دهد.

در این نشست مشترک وزير امور خارجه کشورمان با اشاره به گسترش همکارى‌هاى اقتصادى بين دو کشور و نیز پیشرفت مذاکرات مربوط به صدور گاز به بحرين، امارات، کويت و عمان در ماه‌هاى گذشته، گفت: ما و کشورهاى همسايه اجازه اخلال در روند خوب و رو به گسترش همکارى‌هاى دو جانبه و جمعى را به ديگران نمى‌دهيم و تلاش طرفين تعميق اين همکارى‌هاست.

متکى همچنین خاطرنشان کرد: با نگاه به بحران مالى اقتصاد جهان به اين نقطه مى‌رسيم که هر ميزان کشورها به اقتصاد جهان و آمريکا وابسته بودند متضرر شده‌اند؛ اما همکارى‌هاى اقتصادى دو جانبه و منطقه‌اى خارج از اين اتصال لطمه آنچنانى نخورده است. بنابراين گسترش همکارى‌هاى اقتصادى منطقه‌اى مى‌تواند در جهت مقابله با اين گونه بحران‌ها مفيد باشد.

با این وصف به وضوح می توان تلاش ایران را برای ایفای نقش فزاینده و بهره گیری از کارت بازی خود (انرژی) مشاهده کرد. جمهوری اسلامی به طور حتم در اختیار گذاشتن منابع خود را منوط به کسب امتیازاتی خواهد کرد که به یک میزان بتواند از کشش کشورهای منطقه به سمت غرب بکاهد و تاثیرگذاری خود را افزایش دهد.

وزير امور خارجه بحرين در دیدار خود با متکی تلاش کرد سطح روابط دو کشور را خوب و داراى پيشرفت عنوان کند و بسیاری از تنش ها را نوعی بازی رسانه ای برای برهم زدن رابطه دو کشور بخواند. وی گفت: برخى رسانه‌ها تلاش مى‌کنند وانمود کنند که ما مشکل داريم. اين‌ها کاملا دروغ است؛ چون ما بهترين رابطه را با يکديگر برقرار کرده‌ايم.

شيخ خالد بن احمد بن محمد آل خليفه، درباره همکارى‌هاى ايران و شوراى همکارى خليج فارس نيز ابراز امیدواری کرد که زمينه‌هاى همکارى ايران با این شورا در اجلاس آتى سران شورا مطرح شود. وى همچنين بر حمايت از اجلاس سازمان کنفرانس اسلامى‌ در مورد غزه و مواضع ایران در مورد اين مساله تاکيد کرد. این در حالی است که شرایط موجود و نحوه موضع گیری ها گویای فاصله ایجاد شده میان ایران با کشورهای منطقه بوده و سازمان کنفرانس اسلامی به شدت پیگیر طرح صلح عربی است؛ طرحی که دیروز شیمون پرز رئیس رژیم صهیونیستی نیز با آن همراهی کرده و دولت کشورش را تشویق به پذیرش آن کرده است.