نیازهای تهران و چراغ سبز برای تامین انرژی اروپا
نویسنده خبر:
جواد ماه‌زاده
زمانی که معاون وزیر خارجه از آمادگی ایران برای تامین انرژی اروپا سخن می‌گوید، این نکته برداشت می‌شود که نیاز ما به تعامل انرژی با غرب اگر بیش از نیاز طرف مقابل نباشد دست کم کمتر از آن نیست. باید دید آیا انرژی همچنان می‌تواند برگ برنده‌ای در پیشبرد مناسبات ایران با جهان باشد و منفذی در بن‌بست هسته‌ای ایجاد کند؟
زمانی که معاون وزیر خارجه از آمادگی ایران برای تامین انرژی اروپا سخن می گوید، این نکته برداشت می شود که نیاز ما به تعامل انرژی با غرب اگر بیش از نیاز طرف مقابل نباشد دست کم کمتر از آن نیست. باید دید آیا انرژی همچنان می تواند برگ برنده ای در پیشبرد مناسبات ایران با جهان باشد و منفذی در بن بست هسته ای ایجاد کند؟
مهدی صفری معاون اروپای وزیر امور خارجه در سفری که به کرواسی داشت گفتگویی مشروح با روزنامه "نوی لیست" انجام داد و در آن به تشریح آخرین مواضع کشورمان درباره تحولات بین المللی، منطقه ای و بهره گیری از منابع نفت و گاز برای رشد دیپلماسی ایران پرداخت.
معاون وزیر خارجه در این گفتگو، ابتدا به ملاقات خود با قائم مقام وزیر خارجه و معاون وزیر اقتصاد کرواسی اشاره می کند و برخی مسائل مربوط به روابط اقتصادی دو کشور را شرح می دهد. صفری از تشویق مقامات کرواسی به توسعه روابط اقتصادی با ایران سخن گفته و آورده است: همان طور که می دانید امروز حجم روابط اقتصادی ما بسیار کم و نزدیک به 10 میلیون یورو است که با توجه به نقایص موجود در این عرصه، من در این دیدار تلاش کردم مقامات اقتصادی کرواسی را به توسعه روابط اقتصادی با کشورمان ترغیب کنم.
وی در این دیدارها اعلام کرده که پتانسیل عظیم توسعه اقتصادی و رشد تجاری، بازار بزرگی است که به روی همه کسانی که خواهان همکاری در این بخش باشند، به طور کامل باز است.
صفری در این گفتگو که شرح ماحصل دیدارهای خود را با مقامات کروات متذکر شده، بار دیگر تاکید می کند که "اروپا در حال از دست دادن بازار بزرگ ایران" است.
می توان گفت ذکر چنین سخنی موید افزایش تحریم های بین المللی، نبود امنیت لازم برای سرمایه گذاران ایرانی و خارجی، انحصار دولتی در زمینه های انرژی و اقتصادی و نگرانی ایران از آینده به دلیل اتکایش به انرژی است. این سخنان همچنین گویای این واقعیت است که ظرف چهار سال گذشته ظرفیت های اقتصادی ایران با رکود و تحریم قابل توجهی مواجه شده است.
تلاش مقام ارشد دیپلماتیک کشورمان در دعوت از کشوری که از رشد و توسعه یافتگی قابل توجهی برخوردار نیست، خود نشان دهنده رغبت و نیاز ایران به سرمایه گذاران خارجی و نیز نگرانی از دست دادن فرصت ها و شرکای اقتصادی مهم است. وی در ادامه مصاحبه خود آورده است: برای این مقام اقتصادی کرواسی توضیح دادم که اقدام اروپا در کاهش حجم روابط اقتصادی با ایران، در واقع به شکست در میدان رقابت آسیا در بازار ایران منجر می شود؛ جالب است بدانید که حجم مبادلات تجاری ما با کشورهای آسیایی طی سه سال گذشته بیش از 40 میلیارد دلار بوده و این در حالی است که این رقم در سال گذشته به هشتاد میلیارد و در سال جاری به حدود 100 میلیارد دلار خواهد رسید.
ذکر این نکته که چنین عبارات و توصیفاتی تا چه اندازه به رابطه موجود جنبه دوجانبه و دوسویه می دهد و از آن نتیجه برد – برد به دست می دهد، چندان ضرورتی ندارد و کلمات معاون اروپای وزیر خارجه آن هم در برابر مقامات اقتصادی کشوری چون کرواسی خود گویای همه چیز است. وی بعد از ذکر ارقام فوق گفته است: این ارقام و مجموع چنین روندی نشان می دهد که اروپا در حال از دست دادن بازارهای ایران است و در ادامه این شرایط، طبعا جای خالی اروپا در بازار ایران از سوی کشورهای آسیایی پر خواهد شد؛ با این اوصاف هیات کمیسیون مشترک اقتصادی کرواسی که قرار بود ماه گذشته به ایران سفر کند، به دلایل نامشخص سفر خود به تهران را به تعویق انداخت؛ البته من در این دیدار اعلام نمودم که برگزاری این کمیسیون به عنوان معیاری تعیین کننده در چارچوب های همکاری اقتصادی دو کشور اقدامی مهم بوده و نباید به تعویق انداخته شود.
باید پرسید آیا این اروپاست که در حال از دست دادن بازار ایران است یا این طور باید ارزیابی کرد که سیاست های جهانی و مجموع اتفاقات حول و حوش ایران در سال های اخیر، سرمایه گذاران بزرگ و رقیب را به سایر مناطق انرژی خیز کشانده است؟
معاون وزیر خارجه در ادامه با بیان اینکه گویا هیات اقتصادی کرواسی برای برگزاری کمیسیون مشترک دو کشور در ماه ژانویه به تهران سفر خواهد کرد، به گلایه از خلف وعده های اقتصادی این کشور در مواجهه با ایران پرداخته و افزوده است: به عنوان مثال ما در عرصه صنایع کشتی سازی، سال ها قبل سفارش شش فروند کشتی را به کرواسی داده و حتی هزینه آن را هم پرداخت کردیم اما متاسفانه طرف کروات در این خصوص به تعهد خود عمل نکرد. این در حالی بود که ایران خواستار استفاده از تجارب کرواسی در صنعت کشتی سازی بود که این خواسته ایران از طرف کرواسی اجابت نشد.
اظهارات این مقام دستگاه دیپلماسی کشور با گفته های خوش بینانه و تکذیب های گاه به گاه دولتی ها در خصوص دیپلماسی کنونی ایران در تعارض قرار دارد. غالبا از سوی منابع دولتی تاکید می شود که سطح مناسبات ایران با اروپا و کشورهای مختلف دنیا رو به رشد و بر پایه منافع مشترک است و این دنیا است که به رابطه با ایران احتیاج دارد اما چنین گفتگویی، از افول فاحش روابط خارجی ایران حتی در سطح کشورهای همقد کرواسی حکایت می کند.
معاون وزیر خارجه دعوت دوباره اش را از کرواسی برای سرمایه گذاری در ایران، با اشاره به سرمایه گذاری شرکت نفت کرواسی (هینا) در کشورمان همراه کرده و گفته است: این نمونه خوبی برای استفاده از فرصت و ظرفیت روابط اقتصادی دو طرف است. شرکت هینا از فرصت عدم حضور شرکت های دیگر اروپایی استفاده کرده و وارد سرمایه گذاری مشترک برای اکتشاف و بهره برداری از حوزه نفتی دشت مغان شده است؛ این اقدام می تواند نخستین گام باشد و همکاری های دو طرف در این زمینه می تواند گسترش یابد.
وی در ادامه با اذعان بر کاهش سرمایه گذاری های خارجی و سقوط تعاملات – حتی نفتی – با ایران، درهای بازار کشور را به روی کرواسی گشوده و گفته است: در ماه های گذشته، شرکت های مهم نفتی اروپا در ایران فعال بودند که البته تعدادی از آنها همچنان به فعالیت خود در کشور ما ادامه می دهند اما تعدادی از آنها هم با خیال های واهی سطح سرمایه گذاری و همکاری با جمهوری اسلامی ایران را کاهش دادند. البته جای خالی این شرکت ها به سرعت توسط شرکت های آسیایی پر شد؛ طبیعی است که در این روند شرکت های اروپایی بازار ایران را از دست می دهند و بازنده این میدان هم مشخص است. ما در این روند چیزی از دست نمی دهیم زیرا بازار ما به روی همه باز است.
عجیب آنجاست که مهدی صفری ابتدا این سخنان را مطرح کرده و بلافاصله به سئوال خبرنگار این روزنامه کروات مبنی بر اینکه "آیا تهران فشاری از تحریم های غرب احساس نمی کند؟" پاسخ منفی داده و گفته است: البته این پاسخ به بررسی های دقیق کارشناسانه اقتصادی نیاز دارد ولی ما تاکنون با فشار عمده ای که فعالیت های اقتصادیمان را مختل کند، مواجه نبوده ایم؛ هر چند شاید در آینده تنگناهایی برایمان به وجود آید.
گفته های بعدی او نیز نشان دهنده حفظ عزت در عین وجود تنگناها و واقعیات موجود است. معاون وزیر خارجه خطاب به خبرنگار تصریح می کند: آنچه مهم است اینکه ما در نتیجه تحریم‌ها چیزی از دست نداده ایم و سرمایه گذاری ها و مبادلات تجاریمان هم به طور کامل در حال انجام است. کسانی که در این جریان خسران دیده، طرف های مقابل ما هستند.
وی در عین حال در پایان این گفتگو به سوال خبرنگار نووی لیست در خصوص "امکان تامین انرژی اروپا توسط ایران" این گونه پاسخ می دهد: ما به خاویر سولانا گفته‌ایم که در این زمینه برای همکاری با اروپا آمادگی داریم ضمن آنکه به طور کامل آماده ایم در چارچوب همکاری ای مشخص با اروپا، ضمن تلاش برای تامین امنیت انرژی به مسئولیت خود برای رساندن انرژی به کشورهای این منطقه عمل کنیم.
به نظر می رسد تلاش های ایران برای برون رفت از بحران های ناشی از تحریم های نوشته و نانوشته بین المللی به اعطای امتیازاتی به برخی کشورها – اعم از آسیایی و اروپایی – منجر شود تا ضمن گردش چرخ های اقتصاد مبتنی بر انرژی، بتوان امتیازاتی معنوی را از آنها برای پیشبرد سیاست های هسته ای اخذ کرد. به بیان دیگر بهره برداری ایران از اعطای امتیازات اقتصادی و دعوت کشورها برای ورود سرمایه گذارانه نوعی ابزار سیاسی نیز تلقی می شود. این روش در گذشته و سال های اخیر در برابر روسیه و چین و آمریکای لاتینی ها و مخالفان یکجانبه گرایی آمریکا اعمال شده و بسیاری از تصمیمات را درباره ایران به تاخیر انداخته است. هر چند شیوه دموکرات های آمریکایی در استفاده از اجماع بین المللی و تقسیم فشارها بر روی ایران از طریق اروپا، روزهای دشوارتری را پیش رو قرار می دهد.
نظر شما :