آماده باش در بازار گاز
اوپک گازی هم آمد
جمع شدن مقامات نفتی 11 کشور عمده تولید کننده نفت در روسیه و رایزنی آنها برای تاسیس سازمانی مانند اوپک نفتی، پس از سه سال نتیجه داد و از این به بعد باید شاهد تشکیل بازارهای بورس و تعیین قیمت روزانه برای این ماده سوختی باشیم.
بالاخره ترس کشورهای مصرف کننده گاز نتیجه داد و کشورهای بزرگ تولید کننده این ماده سوختی پاک؛ در نشستی در مسکو با انتشار اساس‌نامه‌ای، تولد اوپک گازی را اعلام کردند، اعلامی که به نظر می‌رسد چندان به مذاق کشورهای اروپایی و آمریکایی خوش نیامده است. جمع شدن مقامات نفتی 11 کشور عمده تولید کننده نفت در روسیه و رایزنی آنها برای تاسیس سازمانی مانند اوپک نفتی، پس از سه سال نتیجه داد و از این به بعد باید شاهد تشکیل بازارهای بورس و تعیین قیمت روزانه برای این ماده سوختی باشیم.
ایران، روسیه و قطر به عنوان دارندگان بیش از 50 درصد ذخیره جهانی گاز از چندی پیش رایزنی‌های خود را در این مورد شروع کردند، اما اصل ماجرا به زمانی باز می‌گردد که در 10 بهمن سال 1385 از سوی رهبر ایران حضرت آیت الله خامنه ای در دیدار وی با ایگور ایوانف دبیر شورای امنیت وقت روسیه طرح تشکیل چنین سازمانی مطرح شد. رهبر ایران با اشاره به وجود نزدیک به نیمی از ذخایر گاز جهان در روسیه و ایران پیشنهاد کردند: این دو کشور با کمک یکدیگر می توانند بنای یک سازمان مربوط به همکاری‌های گازی را همچون اوپک پایه گذاری کنند که بعدها در سفر مقامهای روسی به قطر یکی دیگر از کشورهای دارنده ذخایر عظیم گازی این پیشنهاد به آن کشور نیز ارائه و مورد موافقت مقامهای دوحه قرار گرفت. هر چند در آن دوره بسیاری بر این باور بودند که روس‌ها و قطری‌ها حاضر نیستند به دلیل منافع و روابط خود با برخی از کشورهای غربی و دیگر مصرف کنندگان گاز چنین سازمانی را تشکیل دهند، اما روند حوادث به سمت و سویی رفت که دیگر فروش گاز ارزان در برابر هزینه بالای استخراج و تصفیه و همچنین لوله گذاری و صدور آن به صرفه نبود و باید در این زمینه اقدامی صورت می‌گرفت.
در این میان نقش روس‌ها به عنوان دارنده حدود 40 درصد ذخایر نفتی بسیار حایز اهمیت بود؛ آنها این‌بار برای تشکیل چنین سازمانی نه تنها انگیزه اقتصادی – در سایه بحران مالی کنونی جهان – داشتند، بلکه از انگیزههای سیاسی قوی‌ای نیز در این مورد برخوردار بودند. روس‌ها که از دو سال پیش با وارد آوردن فشار بر جمهوری‌های شوروی سابق که عمده مصرف کننده‌های گاز این کشور هستند خواستار افزایش قیمت آن شده بود، در سال جاری و پس از درگیری ماه اوت این کشور با گرجستان و حمایت بی‌دریغ و غیر قابل تصور کشورهای اروپایی از موضع گرجستان درصدد برآمد تا در صادرات گاز خود به این کشورها که در حال حاضر تنها امید آنها روسیه است، به نحوی گوشمالی دهد.
ایران نیز به نوبه خود از انگیزههای کافی سیاسی و اقتصادی جهت تشکیل این چنین سازمانی برخوردار است. در حالی که اقتصاد ایران همچنان چشم امیدش به نفت است، این کشور به واسطه ذخایر بزرگ گاز در جنوب کشور و وجود بازارهای مصرف بزرگ در اطراف خود، دنبال سازوکاری بود تا بلکه بتواند از این رهگذر قیمت محصول صادراتی خود را تعیین کند. امروز گاز قیمت ثابتی در جهان ندارد و کشورهای تولید کننده بر اساس تصمیمات سیاسی و روابط اقتصادی و همچنین میزان چانه‌زنی کشورهای وارد کننده قیمت محصول خود را تعیین می‌کنند، در حالی که امروز و با تشکیل سازمان کشورهای صادرکننده گاز، این رابطه اقتصادی، حالتی تجاری به خود گرفته و کشورهای وارد کننده ناچارند قیمت پذیرفته شده در تالارهای معاملات را بپذیرند. ایران که در حال رایزنی برای صدور گاز خود به هند و پاکستان است، در طول دوران مذاکرات خود با این دو کشور، مشکلات بسیاری بر سر تعیین قیمت گاز صادراتی پیدا کرد.
از جانب دیگر به خوبی می‌توان ناخشنودی کشورهای غربی را از تشکیل چنین سازمانی یافت؛ سازمانی که در آن کشورهایی چون ایران، روسیه و ونزوئلا حضور دارند و سه هم به نحوی روابط خوب و پیچیده‌ای با هم دارند. رسانه‌های غربی در گزارش‌های خود از نشست مسکو، تحلیل‌های مختلفی را ارائه داده‌اند، آنها بر این باورند که چنين گامى به توافق در خصوص فرمول‌هاى قيمت گذارى گاز و تامين امنيت گاز کمک خواهد کرد اما مصرف کنندگان گاز و در راس انها امريکا و اروپا با سيطره گازى و تشکيل سازمانى همانند اوپک مخالفند. بی‌بی‌سی عربی در گزارشی به روند تشکیل این نشست پرداخته و یکی از کارشناسان حوزه انرژی به‌نام تام ماندی در این مورد به این شبکه خبری می‌گوید: براى روسيه تشکيل چنين سازمانى ممکن است مفيد باشد زيرا روسيه رياست سازمان کشورهاى صادر کننده گاز را به عهده خواهد داشت. وى گفت من معتقدم کشورهاى صادر کننده گاز مايلند در صحنه بين المللى از موضوع صدور گاز و کنترل بر قيمت‌هاى آن به عنوان يک ابزار فشار استفاده کنند.
مقر دائمی این سازمان این‌بار نه پایتخت یک کشور اروپایی، بلکه دوحه مرکز قطر خواهد بود تا رایزنی‌ها و تبادل‌نظرها در این‌باره در خود سازمان صورت بگیرد. سرگئی اشماتکو وزیر انرژی روسیه در پایان نشست مجمع کشورهای صادر کننده گاز گفت: یک سازمان جدید امروز متولد شد، اساسنامه این سازمان مورد توافق همه کشورهای شرکت کننده قرار گرفت و مرکزیت آن در قطر خواهد بود. نخست‌وزیر روسیه نیز در مراسم افتتاحیه این نشست سخنانی را بر زبان راند که نشان دهنده عزم جدی این کشور برای تشکیل محور گاز است. ولادیمیر پوتين در نطقی خطاب به وزرای نفت و گاز کشورهای صادرکننده گاز در نشست مجمع کشورهای صادرکننده گاز(GECF) گفت : با بالا رفتن هزینه های توسعه میادین گازی باوجود تداوم بحران مالی و کاهش قیمت انرژی در جهان دوره انرژی ارزان و گاز ارزان در حال پایان است. حال باید منتظر بود و دید که تشکیل این سازمان تا چه اندازه می‌تواند بر قیمت گاز در بازار جهانی تاثیر‌گذار باشد، آیا همان‌گونه که نخست‌وزیر قدرتمند روسیه گفته است، دروان گاز ارزان پایان یافته و باید منتظر بالا رفتن قیمت آن باشیم؟
نظر شما :