زیر تیغ

ایران مطابق وعده ای که پیشتر برخی مقاماتش دادند در خاورمیانه نقشی یگانه یافته و چندی است در راس اخبار منطقه دیده می شود. وزیر خارجه آمریکا از تشدید فشارهای اقتصادی و نفتی سخن گفته و اعلام کرده که اعراب نیز نشست‌هاى خود را با 1+5 درباره‌ برنامه هسته‌اى ايران ادامه خواهند داد.

ابتدا بدون هیچ شرحی اظهارات کاندولیزا رایس درباره نشست اعراب در نیویورک خواندنی است: "ما نشستی با حضور نمایندگان گروه 1+5 از آن جمله دیوید میلیبند وزیر خارجه انگلستان و خاویر سولانا مذاکره کننده گروه 1+5 داشتیم. در آنجا نمایندگانی از فرانسه، آلمان و روسیه و چین نیز حاضربودند. ما همچنین با همتایانی از بحرین، مصر، اردن، کویت، عراق، امارات متحدۀ عربی و عربستان سعودی دیدار داشتیم. همۀ آنها مراتب نگرانی خود را از سیاست های ایران و بلندپروازی های منطقه ای آن کشور ابراز داشتند. همۀ شرکت کنندگان از کوشش جاری شورای امنیت و گروه 1+5  و آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) درباره پروندۀ هسته ای ایران پشتییابی کردند. کشورهای حاضر با تاکید بر وحدت نظر در مشورت ها موافقت خود را با ادامۀ دیدارها به صورت منظم اعلام داشتند."

اولین نشست رسمی کشورهای عربی با 1+5 به نتایجی که رایس در بالا به آنها اشاره کرده، ختم شده است. رایس همچنین تاکید کرده که اراده ای برای دعوت از نماینده ای از ایران در این نشست وجود نداشته ولی در عین حال در این نشست به روی سایر کشورهای عربی باز است.

تلاش های ایالات متحده و متحدانی که روز به روز به رقم آنها افزوده می شود با ادعای دستیابی به خاورمیانه عاری از سلاح های هسته ای و کشتار جمعی صورت می گیرد. البته رایس در سخنانی دیگر که 16 سپتامبر توسط اسوشیتدپرس منتشر شد، بر حمایت تسلیحاتی از کشورهای عربی خلیج فارس در برابر ایران تاکید کرد و گفت: "ایرانی ها خود را در مقابل توانایی های دفاعی بهتری در اطراف خود - در خلیج فارس - خواهند دید چون ما به این کشورها اعم از امارات و عربستان و بحرین کمک کرده ایم تا ظرفیت های دفاعی خود را بهبود بخشند، و در مورد اسرائیل نیز همین کار انجام شده است."

تلاش آمریکا بر تغییر رویه ایران در روند پیشرفت هسته ای به همین جا منحصر نشده است. رایس در همان گفتگوی 16 سپتامبرش، ضمن بیان اینکه ایران در عراق و به‌ویژه در بصره شکست خورد، به معضل نفتی کنونی ایران با توجه به اقتصاد نفت محور این کشور اشاره کرده و افزوده است: "ایرانی ها در حال پرداختن یک هزینۀ واقعی به خاطر رفتارشان - که آنها را متقاعد به تغییر مسیر نکرده - هستند. اما صداهای بسیاری در داخل آن دولت شنیده می شود که از هزینه ها صحبت می کنند و از اینکه آیا با انزوای عمیقی که خودشان را به آن دچار کرده اند، دچار اشتباه نشده اند؟ فقط به وضع اقتصاد ایران نگاه کنید. فقط به این واقعیت نگاه کنید که آنها نمی توانند هیچ سرمایه ای را از شرکت های خارجی، از شرکت های غربی برای کارهای زیرینایی نفت یا [افزایش] ظرفیت پالایش جلب کنند. بانک ها مایل به معامله با ایران نیستند."

این وضعیتی است که رایس از آن ابراز خشنودی کرده و گفته است: "من از این که ما توانسته ایم چنین ساختاری را به وجود آوریم و این هزینه ها را تحمیل کنیم خشنودم، چون آنها به زودی انتخاباتی خواهند داشت. ما خواهیم دید در انتخاباتشان چه چیزی به وقوع خواهد پیوست. اما دیر یا زود آنها باید با واقعیت، به‌ویژه با قیمت های در حال تنزل نفت روبرو شوند. این هزینه ها دارند به قدر کافی سنگین می شوند.

توتال آخرین شرکتی بود که با ایران معامله می کرد و آنها هم رفته اند. پس برخی اوقات شما باید هزینه هایی را تحمیل کنید و منتظر پاسخ به آنها باقی بمانید. و من فکر می کنم که دیپلماسی درست همین کار را انجام داده است."

از سوی دیگر کاهش قیمت نفت اهرم فشاری دیگر برای تحت فشار گذاشتن ایران در مسائل داخلی و خارجی است. همان گونه که در گفته های خانم رایس نیز مشهود است، روند داخلی و مسئله انتخابات ایران زیر ذره بین آمریکایی ها قرار دارد. دولت ایران هم اینک به چاره اندیشی در موضوع نفت و تاثیرات آن بر اقتصاد خود می‌اندیشد و ایالات متحده بر بازکاهش آن امیدوار است.

و کاندولیزا رایس در آخرین اظهارنظرهایش درباره جمهوری اسلامی ایران می گوید: "ما به زودی پاسخی را که در انتظارش هستيم خواهیم گرفت."

ابتکار جدید نیویورک در فراخوانی که به کشورهای عربی فرستاد و مشوق ها و امتیازاتی که بابت این همکاری و تعامل نصیب آنان خواهد شد، اعراب را حول موضوعی جدید گرد آورده است. "تهدید و ترس از ایران" حالا می تواند آلترناتیوی در برابر "دشمنی دائم با اسرائیل" و فروکاهنده عقده های ناشی از عدم موفقیت اعراب در برابر رژیم صهیونیستی باشد. بویژه آنکه روند صلح عربی نیز سرعت گرفته است.

وزیر امور خارجه آمریکا درخصوص همگرایی کشورهای عربی درباره ایران گفته است: "من فکر می کنم در این مورد توافق نظر باشد که باید نهایتا برای ایران انگیزه ای به وجود آورد که به انتخاب متفاوتی در ارتباط با بلندپروازی های هسته ای خود دست بزند. اما این کوششی در جهت یک برنامۀ راهبردی مشترک نبود. این در واقع نخستین نشست بزرگی بود که تشکیل می شد. ما یک رشته مشاورات غیر رسمی در شرم‌الشیخ داشتیم. فکر می کنم آنچه واقعا به وضوح پیوست این بود که کشورهايی هستند که عمیقا به فیصله یافتن این مسئله علاقه مندند و میل دارند مشورت ها با گروه 1+5 در مورد این که وضع به چه صورت جریان پیدا کند ادامه داشته باشد."

ايران در اعتراض به اين نشست اعلام کرد که "واشنگتن واقعيات را در رابطه با برنامه‌ هسته‌اى صلح‌آميز ايران و نقش سازنده‌ ايران در منطقه تحريف مى‌کند."

جمهوری اسلامی همچنان بر عدم تعلیق برنامه غنی سازی اورانیوم تاکید می کند و سعی دارد پروژه ایران هراسی در منطقه را با تعاملی سازنده و پایدار مخدوش ساخته و در چنین شرایطی از هر گونه تنش و جرقه ای که احتمال بی اعتمادی را نسبت به خود پدید آورد، جلوگیری کند.