گفت‌وگویی مبتنی بر نگرانی سی ساله
در ادامه نشست گفت‌وگو و امنیت خلیج‌فارس در منامه بحرین که با حضور چند کشور صنعتی جهان و کشورهای حوزه خلیج‌فارس برگزار شد، قرار است سه شنبه، بیست و ششم آذر ماه و در نیویورک گروه 1+5 با دیپلمات‌های ارشد شورای همکاری خلیج‌فارس، عراق و اردن و مصر دیدار و گفت‌وگو داشته باشند.
در ادامه نشست گفت و گو و امنیت خلیج فارس در منامه بحرین که با حضور چند کشور صنعتی جهان و کشورهای حوزه خلیج فارس برگزار شد، قرار است سه شنبه، بیست و ششم آذر ماه گروه 1+5 در نیویورک با دیپلمات های ارشد شورای همکاری خلیج فارس، عراق و اردن و مصر دیدار و گفت و گو داشته باشند.
محور این گفت و گوها بررسی وضعیت برنامه هسته ای ایران اعلام شده است و چنین بر می آید که تصمیم این گروه برای مذاکره با کشورهای منطقه که اکثرا از همسایگان ایران هستند؛ ریشه در نگرانی سی ساله غرب و در راس آن ایالات متحده امریکا از سیاست های جمهوری اسلامی ایران از یک سو و نگرانی کشورهای خاورمیانه و به ویژه کشورهای حوزه خلیج فارس از احتمال سلطه ایران بر منطقه و احساس خطری که از تهدیدات بالقوه در فعالیت های هسته ای تهران دارند، باشد.
به نظر می رسد که کشورهای عرب منطقه و امریکا و کشورهای اروپایی اکنون بیش از گذشته به اشتراک دیدگاه خود در برابر تهران پی برده اند و علت این نزدیکی را در آن می بینند که ایران فعلی در مقایسه با سالیان گذشته بیشتر، قدرت های جهانی را به چالش دعوت کرده و موضوع غنی سازی اورانیوم در برنامه هسته ای این کشور، بر دامنه چالش های جهان و ایران افزوده است.
بر اساس این نگاه برگزاری نشست امنیتی بحرین و به دنبال آن نشست نیویورک، نقطه آغاز حرکت کشورهای غربی و عربی برای بررسی راه کارها و خاتمه نگرانی هاست و دو طرف به این باور رسیده اند که دیگر با پراکنده گویی یا اظهارات دو پهلو نتیجه ای حاصل نخواهد شد.
نشست نیویورک که قرار است پس از نشست کمیته چهارجانبه صلح خاورمیانه - متشکل از امریکا، اتحادیه اروپا، روسیه و سازمان ملل- برگزار شود، فرصتی را فراهم آورده است که کشورهای عربی منطقه با طرف های غربی و میزان نشست یعنی ایالات متحده امریکا به بحث و گفت و گو پیرامون ایران و برنامه هسته ای این کشور بنشینند، بر همین اساس دیوید میلیبند، وزیر امور خارجه انگلیس پس از نشست کمیته چهارجانبه از افزایش نگرانی کشورهای خاورمیانه از برنامه هسته ای ایران خبر داد و نسبت به آغاز یک رقابت هسته ای در منطقه هشدار داد.
این در حالی است که اخیرا بر اساس دیدگاه بسیاری از کارشناسان و تحلیل گران، نشانه هایی از شکل گیری رقابت هسته ای و تسلیحاتی در منطقه بروز کرده است، مذاکرات امریکا با امارات و عربستان سعودی که با هدف عقد قراردادهای هسته ای و دریافت کمک های هسته ای از امریکا انجام گرفته است، نشانه ای از تحقق رقابت هسته ای در منطقه است، در این میان کشورهای اروپایی با گسترش تحریم های بین المللی علیه ایران در تلاش اند به دولت جدید امریکا برای اعمال فشار بیشتر بر این کشور کمک کنند و مذاکره با اعراب می تواند بستری را فراهم آورد تا به کسب همراهی اعراب در این خصوص، زنجیره فشارها بر ایران تنگ تر شود.
روسیه و تلاش بر حفظ وضع موجود
اما روسیه که در نشست نیویورک حضور یافته و یکی از طرف های مذاکره با کشورهای عربی منطقه در قالب گروه 1+5 است، با یادآوری این نکته به دیگر حاضرین این نشت که گروه ۱+۵ برای تقویت نقش آژانس بین المللی انرژی اتمی تشکیل شده، از عدم تمایل به گسترش تحریم ها بر علیه ایران خبر داده است.
سرگئی لاورف، وزیرخارجه روسیه در سخنانی تلاش برای وخیم تر نشدن وضع منطقه را مطابق با منافع همه کشورها دانست که حاوی چند نکته است، اول آنکه همچنان موضع روس ها در خصوص تحریم های بیشتر علیه تهران منفی است و دوم اینکه بررسی ریشه نگرانی های کشورهای عربی و غربی و ارائه راهکار برای رفع این نگرانی ها به طور قطع مانع وخیم تر شدن اوضاع است و ممانعت از وخامت شرایط در منطقه، کلیه طرف های مذاکره و به ویژه کشورهای خاورمیانه را منتفع خواهد ساخت، به این ترتیب روسیه علاوه بر اینکه مشوقی برای نزدیکی بیشتر دیدگاه های اعراب و 1+5 ارائه می کند بلکه تاکید مجددی بر مخالفت با فشارهای بیشتر بر ایران دارد.
به واقع مسکو با بازی در دو جبهه، یکی مخالفت با توسعه فشارها و تحریم ها بر تهران و دوم تاکید بر پیشگیری از بالفعل شدن نگرانی های موجود در منطقه، امنیت خود در حوزه جنوبی مرزهایش یعنی ایران و کشورهای خلیج فارس و منافع اقتصادی و سیاسی و دیپلماتیکش را از طریق همراهی و همسویی با دیگر اعضای 1+5 بطور هماهنگ پیگیری می کند.
ایالات متحده امریکا؛ مخالف تغییر حکومت
اما امریکا که میزبان گفت و گوهای 1+5 و اعراب است، رهبری افزایش فشارها بر ایران را بر عهده دارد، پیوسته ادامه سیاست دوگانه دیپلماسی و تحریم را به تهران گوشزد می کند و هنوز نشانه ای از عدم تغییر این سیاست با وجود انتخاب باراک اوباما مشاهده نشده است؛ اخیرا نیز همچون گذشته اما با صراحتی بیشتر اعلام کرد که مایل به تغییر حکومت در منطقه و ایران نیست.
رابرت گیتس، وزیر دفاع ایالات متحده امریکا که این سمت را از دوران جمهوری خواهان حفظ کرده است، در سخنرانی خود در کنفرانس امنیتی بحرین در این خصوص اظهار کرد که "کسی قصد تغییر رژیم ایران را ندارد و آنچه ما در پی آن هستیم، تغییر خط مشی و رفتار این کشور است."
آقای گیتس همچنین با یادآوری نگرانی کشورهای عرب نسبت به نفوذ تهران در عراق مدعی شد که " ایران به شدت درصدد است در توسعه و خط مشی دولت عراق تاثیر بگذارد؛ و آن هم نه به عنوان یک همسایه خوب."
دامن زدن به نگرانی اعراب از نفوذ ایران را می توان به خوبی در گفته های وزیر دفاع امریکا مشاهده کرد، اما آیا این سیاست می تواند راهکاری برای تغییر خط مشی و رفتار ایران باشد؟
پاسخ به این سوال شاید تاحدودی به برون دادهای گفت و گوهای 1+5 و کشورهای عربی منطقه بستگی داشته باشد اما در صورتی که این گفت و گو انجام نگیرد و یا با نتیجه خاصی همراه نباشد، باید در انتظار آغاز بکار دولت اوباما برای تشخیص راه حل های امریکا در مسیر تغییر خط مشی های تهران ماند. برخی تحلیل گران بر این باورند که اولین گزینه ای که از تغییر سیاست ایالات متحده در قبال ایران حکایت می کند تصمیم دولت اوباما در تغییر پیگیری سیاست گذشته پیرامون توقف غنی سازی اورانیوم به عنوان پیش شرطی برای گفتگوی مستقیم امریکا و ایران خواهد بود.
باب بائر، مامور پیشین سیا و فردی با تجربه در مسائل خاورمیانه معتقد است که" دولت اوباما باید درهای مذاکره با ایران را به طور غیر مستقیم بگشاید و پس از آن یک نماینده ویژه مخفی به ایران بفرستد و برای منصرف کردن ایران از بلندپروازی های این کشور در دستیابی به سلاح های هسته ای مشوق هایی همچون لغو تحریم های اقتصادی و سرمایه گذاری کشورهای غربی را به تهران ارایه کند."
باب بائر، مامور پیشین سیا و فردی با تجربه در مسائل خاورمیانه معتقد است که" دولت اوباما باید درهای مذاکره با ایران را به طور غیر مستقیم بگشاید و پس از آن یک نماینده ویژه مخفی به ایران بفرستد و برای منصرف کردن ایران از بلندپروازی های این کشور در دستیابی به سلاح های هسته ای مشوق هایی همچون لغو تحریم های اقتصادی و سرمایه گذاری کشورهای غربی را به تهران ارایه کند."
نظر شما :