زندگی دوگانه روز دانشجو

16 آذر که به عنوان روز دانشجو نامگذاری شده، در گذشته یادآور جنبش ضد استبدادی دانشجویان ایرانی بود که به مرور خوانشی ضد امپریالیستی از آن به دست داده شد و امسال به اسبابی برای اعتراض علیه مخالفان هسته ای ایران نزدیک شده است.

یک روز پس از آنکه وزير امور خارجه‌ مصر حمایت خود را از کشورهایی که به زعم خود برای جلوگیری از دسترسی ایران به سلاح اتمی تلاش می کنند اعلام کرد، چند تشکل دانشجویی فراخوان دادند که جلوی سفارت مصر خواهند رفت و سکوت جهان اسلام را در برابر فاجعه غزه مورد انتقاد قرار خواهند دادند.

احمد ابوالغیظ وزیر خارجه مصر، تلاش ایران را برای دستیابی به فناوری هسته ای در راستای توليد سلاح دانسته و گفته بود که قاهره از تلاش‌هاى بين‌المللى براى جلوگيرى از توليد سلاح هسته‌اى در ايران حمايت مى‌کند.

وزير امور خارجه‌ مصر البته درباره انجام هرگونه اقدام نظامى عليه جمهورى اسلامى ايران هشدار داد و آن را راهکاری مناسب برای مقابله با پیشرفت اتمی ایران ندانست. ابوالغيظ تاکید کرد که کشورش از حق همه‌ کشورها براى استفاده از انرژى هسته‌اى صلح‌آميز دفاع مى‌کند.

حالا در سالگرد جنبش دانشجویی ضد استبدادی ایران، بسیج دانشجویی، طلاب و سایر تشکل های انقلابی در حرکتی هماهنگ و در قالب اعتراض به فجايع غزه و سکوت جهان اسلام روز يک‌شنبه 17 آذر را به شکل نمادين روزه مى‌گيرند.

تشکل‌هاى دانشجويى دانشگاه صنعتى اصفهان (بسيج دانشجويى، جامعه اسلامى دانشجويان، تشکل آرمان و شوراى مسجد دانشگاه) در این فراخوان، طلاب و دانشجويان سراسر کشور را به حضور در مقابل دفتر حافظ منافع مصر در تهران در روز دوشنبه 18 آذر دعوت کردند.

همچنین روز یکشنبه تجمعی دانشجويى به دعوت دفتر تحکيم وحدت (طيف شيراز) با حضور نمايندگان اتحاديه‌هاى دانشجويى کشور در مقابل سفارت سوئيس (حافظ منافع آمريکا در ايران) برگزار خواهد شد.

سازماندهی این حرکت های انقلابی و اعتراضی همزمان با سالگرد روز دانشجو صورت می گیرد. 16 آذر یکی از روزهای نمادینی است که بر خلاف بسیاری از نامگذاری هایی از این دست دستخوش تحول و تطور شده است.

این روز بیش از هر شاخصه دیگری جنبه ای ضد استبدادی داشته است. با استقرار خفقان سیاسی و تضعیف آزادی های مدنی اعم از آزادی بیان و آزادی مطبوعات در ایران، زندان های سیاسی پهلوی نیز با جدیدترین وسایل شکنجه آماده ورود متفکرین، شعرا و نویسندگان شد. قیام دانشجویان را در 16 آذر 1332 ضرب شستی علیه دیکتاتوری وقت می دانستند که آغازگر جنبش دانشجویی در ایران نیز لقب گرفت. از این رو این حرکت به نمادی برای کسب آزادی و شکستن هیمنه استبداد تعبیر شد.

16 آذر همچنین مصادف با سفر نیکسون (معاون رئیس جمهور وقت آمریکا) به ایران بود تا ثمرات کودتای آمریکایی 28 مرداد را به نظاره بنشیند. دانشجویان در این روز با شعارهای مرگ بر شاه، مرگ بر کودتا و مرگ بر آمریکا، روز 16 آذر را در تاریخ معاصر ایران تاریخی کردند.

این واقعه که به سمبلی ضد استبدادی و ضد استعماری نزد قشر دانشجو و روشنفکران جامعه تبدیل شد، بعد از انقلاب روز دانشجو نامیده شد. در این دوران بیشتر به سویه بیگانه ستیزانه 16 آذر تاکید شد و با الهام از شعارهای طبقاتی و ضد آمریکایی رایج به روز مبارزه با امپریالیسم جهانی مشهور شد. در واقع پایبندی ماهیت نوین 16 آذر به شعار "نه شرقی نه غربی" بعد از قطع ارتباط ایران و آمریکا و همسویی های آمریکا با عراق و در جریان جنگ تحمیلی تنها متوجه "غرب" شد و بعد از آن هم با فروپاشی شوروی در همین مسیر ادامه یافت.

اکنون این روز صورتی امروزی تر به خود گرفته است. دستگاه های رسمی و تشکل های انقلابی دانشجویی و غیر دانشجویی در چند سال گذشته از مناسبت ها و نمادهای تاریخی مختلف برای جا انداختن شعار "انرژی هسته‌ای حق مسلم ماست" تلاش زیادی داشته اند. حتی مقارن با 29 اسفند و روز ملی شدن نفت، شباهتی تاریخی میان این واقعه ملی با خواسته های هسته ای کشور ابراز شد و هر دو واجد نقاط اشتراک میهنی و استقلال طلبانه خوانده شد.

اینک و در شرایطی که دانشگاه ها و دانشجویان ایرانی کمتر از هر زمان دیگری به گرایشات و احزاب سیاسی توجه دارند و اساسا از فعالیت سیاسی فاصله گرفته اند، روز دانشجو با هدایت تشکل های همسو و رسمی دانشگاه ها وارد تفسیرهای سیاسی بین المللی شده و به حمایت از دولت و سیاست های هسته ای آن می پردازد.