همکاری های تجاری؛ مقدمه منافع بلند مدت سیاسی

منوچهر متکی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران برای مذاکره و گفت و گو با مقامات پاکستان، سفری یک روزه به این کشور داشت، در جریان این سفر، تهران از همکاری اقتصادی میان دو کشور استقبال و بر تلاش سازنده در ارتقای سطح همکاری های تجاری و اقتصادی ایران و پاکستان، تاکید کرد.

 

وزير امور خارجه با تبيين روند مناسبات جارى دو کشور، همکارى در زمينه مسائل منطقه‌اى و بين‌المللى را از جمله زمينه‌هاى مشترک ايران و پاکستان دانست که مى‌تواند از خلال رايزنى‌هاى مستمر افزايش يابد.

متکی ريشه ناامنى‌هاى منطقه را در بى‌توجهى به مولفه‌هاى اصلى بحران يعنى حضور مداخله جويانه قدرت‌هاى فرامنطقه‌اى ارزیابی کرد. در این راستا به نظر می رسد تهران، مقدمه سازی برای توسعه همکاری های تجاری و اقتصادی را راهکاری موثر در ترغیب اسلام آباد با هدف همکاری موثرتر در کنترل بحران و آرام سازی منطقه، می داند.

 

وزیر امور خارجه ایران با اشاره به همکاری های اقتصادی موجود بین دو کشور گفت که "تهران و اسلام‌آباد در سال جارى دستيابى به حجم يک ميليارد دلار مناسبات تجارى دوجانبه را پيش‌بينى کرده‌اند و لازم است طرفين براى رسيدن به اين سطح از مناسبات تجارى گام‌هاى مهمى بردارند." وی همچنین عملیاتی شدن خط لوله صلح‌ را موجب تحرک و تعميق مناسبات دو کشور دانست و بر نقش همکارى‌هاى دوجانبه میان تهران و اسلام آباد از طريق سازمان‌هاى منطقه‌اى اکو، شانگهاى و سارک در تسریع توسعه روابط تجارى دو کشور، تاکید کرد.

 

در ادامه سفر متکی به اسلام آباد، وی دیدار و گفت و گویی با آصف على زرداری، رئیس جمهور جدید پاکستان داشت که طی آن از آمادگى ايران براى فعال سازى کميسيون مشترک اقتصادى و تجارى دو کشور سخن گفت و ابراز اميدوراى کرد که در اجلاس آتى کميسيون و از طريق رايزنى‌هاى مداوم و مستمر بين مقام‌ها و مسئولان ايران وپاکستان، حرکت جديدى در مناسبات اقتصادى تهران و اسلام‌آباد ايجاد شود.

بر این اساس چنین پیش بینی می شود که تهران با آگاهی از ناآرامی های دامنه دار درون کشورهای همسایه شرقی خود که ریشه های آنرا در دخالت های قدرت های فرا منطقه ای بویژه ایالات متحده امریکا -بواسطه حضور نظامی اش در افغانستان- می داند؛ در تلاش است گامی اقتصادی در جهت کاهش دامنه ناآرامی های منطقه بردارد.

در شایط کنونی اوضاع داخلی افغانستان بیش از گذشته بحرانی است و در عرصه بین المللی، پاکستان همچنان در مظان اتهام کارشکنی در آرام سازی اوضاع داخلی افغانستان قرار دارد، بسیاری از تحلیل گران مسائل پاکستان و افغانستان بر این باورند که اسلام آباد همواره بر سر گروه طالبان و دست نشانده های القاعده در افغانستان، با غرب و این گروه ها بازی می کند.

در این میان ایران یکی از کشورهایی است که بیشترین زیان را بواسطه ادامه ناآرامی ها در مرزهای شرقی خود متحمل می شود، دولت ایران سالانه هزینه های سرشاری را برای کاهش تبعات ناشی از ترانزیت مواد مخدر از کشورهای همسایه شرقی اش به اروپا یا در موضوع ساماندهی مهاجران افغان می پردازد که با آرام سازی منطقه از بار مالی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی چنین مسائلی کاسته خواهد شد.

در این راستا، ایران راهکار توسعه همکاری های اقتصادی و تجاری با پاکستان را مفید ارزیابی کرده است، در دید تحلیل گران و صاحب نظران اقتصادی، هر زمان که منافع تجاری و اقتصادی یک کشور افزایش یابد، دولت آن کشور برای ثبات و امنیت خود و همسایگانش، بیشتر اقدام می کند، با استفاده از چنین راه حلی در مورد پاکستان، می توان به آرام سازی کم هزینه و همراه با منافع منطقه امید داشت.

خط لوله گازی میان ایران، هند و پاکستان، موسوم به خط لوله صلح، در این میان از اعتبار شایانی برای تهران برخوردار بوده اما بواسطه اختلافات سیاسی هند و پاکستان همواره با تعلل و عدم پیشرفت قابل ملاحظه مواجهه بوده است، ضمن آنکه فشار امریکا بر دهلی مانع موثری در همکاری دولت هند برای راه اندازی این خط لوله می شود.

امریکا معتقد است که قرار داد خط لوله صلح، برخلاف تحریم‌های بین‌المللی مصوب علیه ایران است و بی شک همکاری هند در این راستا، مانعی در برابر همکاری های دهلی و واشنگتن در ابعاد مختلف از جمله همکاری های اتمی خواهد بود.

از سوی دیگر، فشارهای بین المللی بر پاکستان بواسطه دخالت های این کشور در اوضاع ناآرام افغانستان نیز مزید بر علت شده تا سه کشور ایران، پاکستان و هند نتوانند همکاری موثری برای راه اندازی خط لوله صلح داشته باشند.

حال برخی کارشناسان ایرانی چنین پیشنهاد می کنند که با توجه به فشارهای بین المللی بر پاکستان، اختلافات سیاسی و نژادی دهلی نو و اسلام آباد و نگرانی هند از تبعات همکاری در اجرای خط لوله گازی صلح بر همکاری های گسترده اش با ایالات متحده امریکا، تهران می تواند در قالب یک قرارداد دو جانبه با اسلام آباد، تعهد ادامه اجرای خط لوله صلح را با توجه به مزایای فراوان اقتصادی این طرح، بر عهده دولت پاکستان گذاشته و مذاکره هند و پاکستان در این خصوص را به این دو کشور واگذار کند.

از این رو می توان سفر منوچهر متکی، وزیر امور خارجه ایران به پاکستان را نقطه عطفی در ارائه پیشنهاد قرارداد دو جانبه تهران و اسلام آباد برای اجرای خط لوله صلح، ارزیابی کرد.