تب بحران مالى امريکا اقتصاد جهان را بيمار کرد

بحران اقتصادی و سقوط شاخص سهام­ها برای چندمین روز متوالی باز هم به شدت سقوط کرد تا ثابت شود بحران اقتصادی امریکا جهانی شده و سراسر جهان را در خود در نوردیده است.

افزايش نگرانى‌ها نسبت به بروز يک رکود عميق اقتصادى در اثر بحرانى که بازارهاى مالى را فراگرفته است، شاخص بازارهاى سهام آمريکا را به پايين‌تر سطح خود در پنج سال گذشته رساند.

بازارهاى سهام آمريکا پس از آنکه بن برنانکه، رئيس بانک مرکزى اين کشور گفت که به نظر او وضع اقتصاد آمريکا از اين بدتر خواهد شد، شديدا افت کرد، به گونه­ای که شاخص سهام داو جونز که متشکل از سهام شرکت‌هاى صنعتى است 508 واحد معادل بيش از پنج درصد سقوط کرد. اين بازار طى پنج روز کاری اخير خود 1400 واحد يعنى تقريبا 13 درصد سقوط کرده است.

شاخص وسيعتر اس اند پى 500 نيز به رقم 995.25 سقوط کرد که کمترين ميزان از سپتامبر 2003 تاکنون است.

در همین حال شاخص فوتسى 100 لندن و عمده‌ترين بازار بورس فرانسه نیز در پايان روز کمى بالاتر از آغاز روز بسته شد. در روز سه شنبه بازار نيکِى ژاپن سه درصد از ارزش خود را از دست داد. با اين حال در استراليا بازارهاى بورس پس از آنکه بانک مرکزى نرخ سود بانکى را از هفت به شش درصد کاهش داد، جهش کردند.

بن برنانکه، رئيس بانک مرکزى آمريکا همچنین گفت: «آمريکا با يک بحران مالى در ابعاد تاريخى روبروست و بانک مرکزى ممکن است آماده کاهش نرخ سود براى کمک به رشد اقتصادى باشد. البته با توجه به افت بهاى نفت و ساير کالاهاى اساسى، چشم انداز تورم بهبود يافته است.»

روز سه شنبه همچنين جورج بوش، رئيس جمهوری آمريکا خواستار اقدام هماهنگ کشورهاى ممتاز صنعتى جهان براى مقابله با بحران در بخش اعتبار شد.

اسپانيا، بلژيک و هلند به طور چشمگيرى رقم ضمانت شده سپرده‌هاى بانکى را بالا برده‌اند. رقم ضمانت مبلغى است که دولت تضمين مى‌کند در صورت ورشکستى بانک به سپرده‌گذاران پرداخت می­کند.

وزيران دارايى اتحاديه اروپا نيز با تضمين حداقل 50 هزار يورو از سپرده‌هاى مردم در بانک‌هاى خصوصى در سراسر اتحاديه اروپا موافقت کرده‌اند.

هم­زمان صندوق بين‌المللى پول گزارش داد که ادامه سقوط بازار مسکن در آمريکا و گسترش رکود اقتصادى به اين معنى است که مشکلات بازپرداخت وام‌ها افزايش خواهد يافت و هنوز بحران به اوج خود نرسيده است.

از سوی دیگر بانک هاى مرکزى امريکا، انگليس، اتحاديه اروپا و برخى ديگر از کشورهاى صنعتى در اقدامى هماهنگ در روز چهارشنبه نرخ بهره بانکى را به ميزان نيم درصد کاهش دادند. اين اقدام در زمانى اتخاذ شده است که تصويب طرح 700 ميليارد دلارى بوش در کنگره نتوانسته است آرامش را به بازارهاى اين کشور بازگرداند.

کشورهاى صنعتى اميدوارند کاهش نيم درصدى نرخ بهره بتواند تا حدودى از شدت بحران در بازارهاى مالى بکاهد. بانک هاى مرکزى کانادا، سوئد، سوئيس نيز نرخ هاى بهره را کاهش داده­اند. هنوز دولت ژاپن برنامه خود را در این باره اعلام نکرده است.

دولت انگليس هم اعلام کرد براى مقابله با بحران مالى 50 ميليارد پوند معادل 87 ميليارد دلار به نظام بانکى اين کشور تزريق مى کند.

 وزارت خزانه دارى انگليس در بيانيه­اى طرح مزبور را طرح ويژه نقدينگى ناميد و اعلام کرد بر اساس اين طرح، دولت بخشى از سهام بانک ها را خريدارى مى کند و بانک مرکزى انگليس نيز 200 ميليارد پوند به صورت وام در اختيار بانک ها قرار مى دهد. همچنين مبلغ 250 ميليارد پوند از مطالبات مالى بانک ها توسط دولت تضمين مى شود.

در همین رابطه جوزف استيگليتز برنده نوبل اقتصاد با تاکيد بر اين موضوع خواهان پايان دادن به «بنيادگرايى اقتصاد بازار» شده است. برخى کارشناسان معتقدند اقدام دولت انگليس در تزريق ميلياردها پوند به بازار نمى‌تواند آرامش را به نظام بانکى بازگرداند.

رابرت زولیک، رييس بانک جهانى نیز تاکيد کرد، بحران مالى کنونى نشانگر ناکارآمدى گروه هفت است. رابرت زوليک با انتفاد شديد از وضعيت بازارهاى مالى گفت: «بحران مالى کنونى نشان دهنده ناکارآمدى نظام گروه هفت کشور پيشرفته جهان است و بايد با يک نظام نوين بين‌المللى که شامل جوامع اقتصادى عمده جديد نيز مى‌شود، با بحران کنونى مقابله کرد.»

زوليک در سخنرانى خود درباره اقتصاد بين‌المللى در پژوهشگاهى در شهر واشنگتن تصريح کرد، نظام گروه هفت در حل بحران مالى کنونى نقشى ندارد و جامعه بين‌المللى بايد تاسيس يک گروه جديد شامل اعضاى گروه هفت، چين، برزيل، هند، مکزيک، روسيه، عربستان سعودى و آفريقاى جنوبى را بررسى کند. اين نظام بايد به حق مالکيت کشورهاى مختلف احترام گذاشته و به طور عملى با تعداد زيادى از مسائل مهم فرامرزى برخورد کند.

برايان ساک، مشاور رييس جمهور آمريکا نیز در اين باره گفت: «اقتصاد آمريکا در شرايط سختى قرار دارد و خيلى سخت مى توان از وقوع رکود اقتصادى آمريکا جلوگيرى کرد. به اعتقاد کارشناسان، حتى اگر طرح نجات بوش موجب خروج بازارهاى مالى از بحران شود، رشد اقتصادى آمريکا تا پايان امسال به شدت کاهش خواهد يافت.»

از سوی دیگر ميگل آنخل فرناندز، رئيس بانک اسپانيا ضمن دعوت از شهروندان اين کشور به حفظ آرامش تاکيد کرد، هيچ چيز سپرده هاى آنها را به خطر نمى اندازد.

رئيس بانک اسپانيا که روز گذشته در برابر کميسيون بودجه کنگره نمايندگان اين کشور سخن مى گفت، در ادامه افزود: «بانک‌هاى اسپانيا در برابر بحران مالى جارى مقاومت زيادى از خود نشان داده اند و احتمال نمى رود اين بانک ها با ورشکستگى مواجه شوند.»

فرناندز در عين حال از احتمال منفى شدن رشد اقتصادى اسپانيا در ماههاى آخر سال 2008 و اوايل سال آتى خبر داد و دليل اين امر را بحران مالى بين المللى و نگرانى شديد بابت چشم انداز اقتصاد اين کشور دانست.

در پی سقوط سهام بازارهای جهانی، شاخص سهام در کشورهای عربی نیز سیر صعودی به خود گرفت. خسارت‌هاى وارده به بازارهاى مالى امارات متحده عربى در معاملات روزسه شنبه 7 اکتبر از مرز 27 ميليارد و200 ميليون درهم گذشت.

در پى شدت يافتن بحران در بازارهاى مالى امارات سرمايه گذاران در بازارهاى مالى دبى و ابوظبى کارشناسان براى چندمين بار در دو ماهه اخير از دولت درخواست مداخله کردند و اين در حالى است که وزارت اقتصاد امارات تاکنون هيچ نظرى براى دخالت در بازارهاى مالى ارائه نمى کند.

راشد البلوشى، مدير اجرايى بورس ابوظبى نيز از دولت درخواست کرد براى گريز از بحران در بازارهاى مالى مداخله کند. وى بهترين راه حل مسايل پيش آمده در بازارهاى مالى امارات را مداخله مستقيم دولت ذکر کرد.  

مشابه چنین وضعیتی دامنگیر بازارهای بورس عربستان سعودی، مصر و بحرین نیز شده است.

از سوی دیگر در پی افزایش بحران اقتصادی جهان قیمت نفت ناگهان سقوط کرد و به مرز 86 دلار در هر بشکه رسید.

شکيب خليل، رييس سازمان کشورهاى صادر کننده نفت اوپک تاکيد کرد ، بحران مالى غرب موجب کاهش سه ميليون بشکه اى تقاضاى جهانى نفت در ماه­هاى اخير شده است .

وی تصريح کرد، در ماه‌هاى آينده تنها عرضه و تقاضا، قيمت نفت را تعيين خواهد کرد و اوپک به وظيفه خود براى برقرارى ثبات در بازار نفت ادامه خواهد داد.

وى افزود: «مهمترين موضوع نشست 17 دسامبر اوپک ، اتخاذ تصميمى مناسب براى تضمين ثبات و آرامش در بازار خواهد بود. بحران مالى غرب مشکلات اقتصادى زيادى را براى جهان ايجاد کرده و موجب افت سه ميليون بشکه اى تقاضاى جهانى نفت شده است. اوپک در نشست آتى خود سعى مى کند، آثار منفى بحران مالى جهان را بر قيمت نفت ، کنترل کند.»