جشنواره فیلم خاورمیانه و اهداف فرا فرهنگی امارات

دومين جشنواره فيلم خاورميانه که طى روزهاى دهم تا نوزدهم اکتبر در ابوظبى برگزار مى‌شود، در مدت 10 روز آثاری از 35 کشور جهان را به نمایش می‌گذارد تا هم خود را به عنوان پررونق ترین رویداد فرهنگی منطقه به کشورهای دیگر اثبات کند و هم سینما را به عنوان ابزاری برای تبلیغات هویتی به خدمت بگیرد.

 

برپایی جشنواره های بین المللی فرهنگی هنری و در راس آنها سینمایی که مخاطبان کثیری را همراه می سازد و وجهه ای دیگرگون به کشور برگزارکننده می بخشد، یکی از راه های میان بر جهت پوشش دادن به اهداف غیر فرهنگی و یا به قولی فرافرهنگی نیز هست. اگر سیاست و دیپلماسی را از منظر سیاستمداران فراتر از فرهنگ تلقی کنیم، هر پدیده ای شکلی از ابزار را به خود می گیرد و در خدمت سیاست قرار می گیرد.

 

البته برخورد تحلیلی سیاسی با رویدادی سینمایی، خود نوعی فروکاستن از وزن و اعتبار هنر است ولی زمانی که جشنواره فیلم امارات "خاور میانه"  نام می گیرد، به هر روی ذهن سیاسی نگر معطوف مسئله ای غیر از سینما می شود و خواه ناخواه نقشه سیاسی منطقه را پیش رویش ترسیم می کند و با خود می گوید چرا امارات جشنواره سینمایی خود را خاور میانه نام نهاده؟

 

ثروت و قدرت ارتباطی ارگانیک با هم دارند. سینما هم اعتبار می آورد و هم سرمایه. و قدرت ها در جستجوی دستاویزهایی عام شمول چون سینما و رسانه و فوتبال برای کسب هژمونی و استیلای درونی و برونی هستند. می توان گفت قدرت و نفوذ سیاسی همه چیز را توجیه می کند. در قبال عظمت و یگانگی سیاست، هنر باصطلاح فاخر و فخیم نیز ناچیز و در حد یک ابزار است.

 

برگزاری جشنواره فیلمی با عنوان خاورمیانه از سوی اماراتی ها و در حالی که در آن فیلم های روز و اکران نشده دنیا هم به نمایش در می آید، فرصت تبلیغاتی مناسبی برای رسانه های عربی است تا ویژگی های برجسته جشنواره و از جمله نام آن را جهانی کنند؛ کاری که قرار بود ایران نیز در مورد خلیج فارس صورت دهد و فستیوال ها و رقابت هایی بین المللی با همین عنوان برپا دارد ولی خیلی زود همه چیز به محاق فراموشی رفت و باید شاکر باشیم که امارات عنوان جشنواره اش را خلیج عربی نگذاشت.

 

این جشنواره تعامل مناسبی را با سینماگران منطقه برقرار کرده و تک نام هایی از ایران نیز در آن به چشم می خورد. فیلم اختتامیه جشنواره خاورمیانه که خیلی از مردم سینمادوست ایران و حتی کشورهای عربی منتظر نمایش آن هستند، "مجموعه دروغ‌ها" ساخته ریدلی اسکات با بازی لئوناردو دی‌کاپریو، راسل کرو و گلشیفته فراهانی است.

 

این فیلم نخستین نمایش خود را در منطقه خاورمیانه خواهد داشت. تاکنون بازیگری ایرانی در این سطح از سینمای جهان حضور نیافته بود. اگر فیلمسازانی چون عباس کیارستمی، جعفر پناهی، امیر نادری، بهمن قبادی و ... سینماگران شناخته شده ایران در جهان هستند و بارها جوایزی را در جشنواره های خارجی کسب کرده اند، اما نگاهی به تعداد مخاطبان آثار این فیلمسازان در جهان و نمایش محدود فیلم هایشان در جشنواره ها این نکته را متذکر می شود که گلشیفته فراهانی پر مخاطب ترین هنرمند کشورمان خواهد بود که بواسطه حضور در فیلمی هالیوودی و در کنار هنرپیشگان مطرح جهان، هنر و سینمای امروز ایران را نمایندگی خواهد کرد.

 

برخوردها با بازی این بازیگر در داخل کشورمان برخوردهایی متفاوت و اغلب از سر احتیاط و پوشیدگی بود؛ چه حتی آنهایی که در دل او را ستایش کردند و راهیابی اش را به عالی ترین سطح سینمای جهان به فال نیک گرفتند، در زبان از هر گونه اظهارنظر خودداری کردند و منتظر ماندند تا حاصل کار و نحوه حضور او را در فیلم به چشم خویش مشاهده کنند.

 

تصاویر منتشر شده از این فیلم که روی سایت اختصاصی "مجموعه دروغ ها" منتشر شد، دست منتقدانی را که منتظر نشاندن برچسب های غیر اخلاقی روی این بازیگر بودند بست و در عوض آنان را که چشم انتظار حضوری قوی و فراگیر از سینما یا نماینده ای از سینمای ایران در جهان بودند آسوده خاطر ساخت. حالا اماراتی ها و ایرانیان مقیم ابوظبی این فرصت را دارند تا زودتر از مخاطبان جهانی فیلم، بازیگر هالیوودی ایران را تماشا کنند و درباره وی قضاوت کنند.

 

البته در بخش مسابقه این جشنواره نامی از هیچ فیلم ایرانی دیده نمی شود. بیشتر فیلم‌های انتخاب شده برای بخش مسابقه داستانی ساخته فیلمسازانی از لبنان، مصر، فلسطین، سوریه، امارات و مراکش است.

 

از دیگر اخبار ایرانی این جشنواره می توان به دعوت از اصغر فرهادی به‌ عنوان یکی از 10 فيلم‌ساز مستعد خاورميانه به کنفرانس صنعت سينماى ابوظبى اشاره کرد که پیش از آغاز جشنواره برگزار می شود.

 

کنفرانس بين‌المللى صنعت سينماى ابوظبى فرصتی براى تهيه‌ کنندگان، سینماگران و حاميان مالى سینما است تا میدانی جديد براى فيلم‌سازى در منطقه‌ خاورميانه به‌ و‌جود آورند.

 

10 فيلم‌سازی که از آنها به عنوان سینماگران مستعد خاورميانه نام برده شده، در این کنفرانس فرصت معرفى آثار خود و کسب حمایت اسپانسرها برای تولیدات خود را نیز دارند. اصغر فرهادى در کارنامه اش فیلم هایی چون "چهارشنبه‌سورى"، "شهر زيبا" و "رقص در غبار" را دارد که در جشنواره های مختلف برون مرزی نمایش داده شده است.

 

علاوه ‌بر اصغر فرهادى، کارگردانان ديگرى از تونس، عراق، عربستان، سوريه، مراکش، فلسطين، لبنان، مصر و بحرين نيز به این کنفرانس دعوت شده‌اند.

 

باید گفت جشنواره خاورمیانه در مدت دو سال به یک رویداد بین المللی بزرگ تبدیل شده است. این جشنواره معیارهای بومی و خاورمیانه ای خود را نیز کاملا حفظ کرده و نمی توان آن را تنها مطابق انتظار بازار سینمای غرب و برآورده کننده خواسته های تجاری سینمای غیر خاورمیانه ای تلقی کرد.

 

تاسیس یک بازار جدید با عنوان «مسلمانان روی پرده و تلویزیون» در این فستیوال فضایی را برای ارائه اطلاعات درباره اسلام و مسلمانان به صنعت سرگرمی سازی آمریکا فراهم می‌کند. همچنین قرار است 16 ساعت فیلم مستند به مناسبت شصتمین سالگرد اشغال فلسطین به نمایش درآید تا دغدغه های هویتی و منطبق با نام جشنواره پوشش داده شود.

 

این جشنواره با پشتوانه مالی مناسب و ارتباط وسیعی که با نهادهای معتبر سینمای اروپا و آمریکا برقرار کرده، توانایی جذب بزرگان جهان و برگزاری رویدادی خبرساز را دارد. جشنواره فیلم خاورمیانه می کوشد نام و تاثیر کشوری چون امارات را در میان مخاطبان این هنر - صنعت فراگیر سازد و آن را به قطب پیشرفته فرهنگی منطقه بدل سازد.

 

این کشور که چندين سال است که با برگزارى دو جشنواره بين‌المللى فيلم دبى و ابوظبى سينماى امارات را در سطح سينماى جهان مطرح کرده، با جشنواره جديد خاورميانه مقاصدی دیگر را هم پی می گیرد. امارات با عنوانی که برای این جشنواره برگزیده و اهداف و برنامه هایی که جهت پیشرفت و تکامل آن در نظر گرفته، می خواهد نبض بازار سینمای منطقه را در دست بگیرد و محلی برای گرد آمدن بزرگان سینمای جهان باشد.

 

امارات سال هاست که سیاست جذب ستارگان فوتبال جهان را در سطح بازیکن و مربی اختیار کرده و با ارتقای ورزش خود صاحب جایگاهی معتبر شده است؛ حال به نظر می رسد این الگو برای سینما که ظرفیت های عالی تری برای جذب سرمایه دارد تکرار شده است.

 

اولين جشنواره فيلم خاورميانه با بودجه‌اى بالغ بر 8 الى 10 ميليون دلار در هتل پالاس دبى برگزار شد و بطور قطع امسال هزینه ای بالاتر از این را مصروف داشته اند تا نام و فرهنگ خاورمیانه را بر دوش سینما در منظر جهانیان بگذارند.