کاهش همکاری با آژانس ؛ شاید وقتی دیگر

به فاصله کمتر از 24 ساعت پس ازسفر غلامرضا آقازاده، رییس سازمان انرژی  اتمی ایران، به وین دو خبر متفاوت بر روی تلکس خبرگزاری های جهان قرار گرفت. خبر نخست، تصمیم تهران به کاهش همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی را روایت می کرد و خبر دوم از تمایل تهران به گسترش همکاری ها با آژانس حکایت داشت.

آقازاده پس از دیدار خود با محمد البرادعی، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی، گفته بود تهران به هر گونه بررسی و استفسار بیشتر از سوی ناظران آژانس به شکلی متفاوت پاسخ خواهد داد. رسانه ها از سخنان آقازاده این گونه برداشت کردند که وی با زبانی دیپلماتیک تهدید کرده است جمهوری اسلامی قصد کاهش روابط خود با آژانس بین المللی انرژی اتمی را دارد، اما علی اصغر سلطانیه، نماینده دایم ایران در آژانس، بلافاصله تلاش کرد گمانه ها درباره کاهش همکاری تهران و آژانس را تکذیب کند.

او گفت:" تهران می خواهد همکاری اش را با آژانس گسترده تر کند."

بحث پیرامون کاهش سطح  همکاری های ایران و آژانس از مدتها پیش در میان مقام های دولت جمهوری اسلامی مطرح بوده است اما همواره نوعی احتیاط نسبت به چنین اقدامی دیده شده است.

ایران مایل است  اطمینان آژانس بین المللی انرژی اتمی را نسبت به صلح آمیز بودن برنامه های اتمی خود جلب کند ولی موانعی وجود دارد که جلب اطمینان آژانس را با دشواری روبرو کرده است.

دیپلمات های جمهوری اسلامی البته سال گذشته موفق شدند طی چندین دور مذاکره با مقام های آژانس، برخی ابهام ها درباره برنامه هسته ای را به ویژه درباره منشا برخی آلودگی ها و بازفرآوری پلوتونیوم رفع کند اما چند ماهی است که طرح اتهام انجام برخی مطالعات برای ساخت سلاح هسته ای از سوی ایران، آهنگ همکاری تهران و آژانس را کند کرده است.

مقام های آژانس می گویند:" تهران پاسخ های لازم را درباره مطالعاتی که پیرامون ساخت سلاح هسته ای انجام داده، ارائه نکرده است."

این در حالی است که تهران اساسا انجام چنین مطالعاتی را انکار می کند و طرح چنین مسائلی از سوی آژانس را نتیجه دسیسه ایالات متحده و اسراییل می داند.

آقازاده البته گفته است محور مذاکرات  اخیرش در وین به بحث پیرامون " مطالعات ادعایی " مربوط نبوده است، اما منابع دیپلماتیک تهدید وی به کاهش همکاری با آژانس را در رابطه با همین مطالعات ارزیابی کرده اند.

با این حال هنوز به درستی معلوم نیست که آیا اصولا تهدیدی از جانب تهران مبنی بر کاهش همکاری با آژانس انجام شده است یا گمانه ها پیرامون این مساله، محصول یک سوءتفاهم رسانه ای بوده است.

ایران پیش از این نیز بارها تهدید کرده بود در صورت بغرنج شدن پرونده هسته ای به تجدیدنظر در روابط خود با آژانس خواهد پرداخت. اما به نظر می رسد که مقام های تهران، زمان کنونی را برای چنین تجدید نظر پرحاشیه ای مناسب نمی بینند.

تهران پس از گفت و گوهای  هسته ای با گروه 1+5 در ژنو که هفته گذشته انجام شد، امیدوار است بتواند غرب را برای انجام گفت و گوهای طولانی متقاعد کند. آقازاده نیز گفته است مذاکراتش با البرادعی با هدف بررسی مذاکرات ژنو انجام شده است.

ایران در مذاکرات ژنو پیشنهاد 7 دور مذاکره را به غرب داده اند با این حال، غرب به ایران مهلت کوتاهی داده است تا نظر خود را درباره به تعلیق درآوردن چرخه سوخت هسته ای در ازای دریافت مشوق های اقتصادی و سیاسی عنوان کند.

گری گوری شولتی، نماینده ایالات متحده در آژانس بین المللی انرژی اتمی، هشدار داده است زمان براى اينکه تهران به بسته‌ى مشوق‌هاى پيشنهادى گروه 1 + 5 پاسخ داده و مساله هسته‌يى را حل کند رو به پايان است.

مقام های غربی می گویند امتناع ایران از تعلیق غنی سازی، تحریم های تازه ای را علیه این کشوربه بار خواهد آورد. سازمان ملل متحد تاکنون با هدف وادار ساختن تهران به تعلیق غنی سازی اورانیوم سه قطعنامه را علیه جمهوری اسلامی تصویب کرده است و احتمال می رود که عدم توافق بر سر مساله جنجال برانگیز غنی سازی اورانیوم، به تنش ها دامن بزند.

این در حالی است که به نظر می رسد تهران در روابط اش یا آژانس  تا روشن شدن نتیجه مذاکرات اش با گروه 1+5 تغییری ایجاد نخواهد کرد و تجدیدنظر احتمالی مبنی بر کاهش روابط با آژانس را زمانی عملی خواهد ساخت که از مذاکره با گروه 1+5 نا امید شده باشد.

ایران در صورت کاهش روابط با آژانس برای اثبات صلح آمیزبودن برنامه هسته ای اش با دشواری بیشتری روبروخواهد شد. مقام های آژانس هم اکنون نیز از تهران می خواهند جهت اطمینان بخشی به جامعه جهانی غنی سازی اورانیوم را متوقف کند و اجازه بازرسی های سرزده را به ناظران آژانس بدهد.

کاهش همکاری ایران و آژانس در چنین شرایطی دست ایالات متحده را برای انجام عملیات تنبیهی بیشتر علیه جمهوری اسلامی باز خواهد گذاشت.

بنابراین به نظر می رسد تهران هنوز به تصمیم قاطعی پیرامون آینده همکاری هایش با آژانس بین المللی انرژی اتمی نرسیده است.

ایران البته در شرایبط فعلی بی میل نیست تهدید به کاهش همکاری با آژانس را به صورتی رقیق شده مطرح کند، اما برای عملی کردن این تهدید به دنبال زمان مناسبی می گردد. زمانی که شاید زیاد هم با آن فاصله نداشته باشیم.