تور خارجی اوباما و گفت و گو با ایران

 

این سفر در حالی انجام می گیرد که تنش ها بر سر موضوع هسته ای ایران شدت گرفته و برخی از اعضای گروه 1+5 از جمله فرانسه و انگلیس در تلاش هستند تا اطلاعات بیشتری در مورد طرح باراک اوباما برای گفت و گوی بدون پیش شرط با ایران کسب کنند.

 

اروپائیان نگران این هستند که پیروزی اوباما در انتخابات نوامبر آمریکا موجب اخلال در تلاش های آنان به رهبری جورج بوش برای فشار به تهران شده و آنان را مجبور کند تا شیوه دیگری را که هماهنگی بیشتری با سیاست آتی واشنگتن به رهبری اوباما در قبال ایران خواهد داشت، اتخاذ کنند. این احتمال باعث شده است که از ایجاد روابط نزدیک تر با اوباما برای رهبران اروپایی اهمیت زیادی یابد.

 

برخی از دیپلمات های غربی گفته اند که دولت هایشان سفر اوباما به کشورهای اروپایی را به منزله فرصتی برای درک بهتر از اولویت های اوباما می دانند. بر اساس برنامه از پیش اعلام شده، اوباما قرار است که کمتر از یک هفته در کشورهای آلمان، فرانسه و انگلیس اقامت داشته باشد.

 

باراک اوباما نسبت به رقیب انتخاباتیش در سایر کشورهای جهان به ویژه اروپا کمتر شناخته شده اما از محبوبیت و شهرت بیشتر نسبت به وی برخوردار است. بر اساس نظرسنجی موسسه Pew که ماه گذشته با پرسش از 24 هزار داوطلب در کشورهای مختلف صورت گرفت، اوباما از نظر میزان محبوبیت تقریبا در تمام کشورها از رقیب خود جلو بیفتد.

 

انتشار نتایج این نظرسنجی و همچنین نظرسنجی های اخیر در آمریکا که از برتری اوباما حکایت دارند، باعث شده است که مقامات اروپایی با جدیت بیشتری برای انجام دیدارهای صمیمانه با وی برنامه ریزی کنند.

 

بخش دیگری از تور خارجی اوباما در خاورمیانه و در دیدار با مقامات فلسطینی و اسرائیلی سپری خواهد شد. او قرار است که با محمود عباس، رئیس جمهور حکومت خودگردان فلسطینی دیدار کرده و احتمالا ملاقاتی نیز با صائب عریقات، مذاکره کننده فلسطینی داشته باشد.

 

رهبران فلسطینی از این برنامه دیدار که چند ماه پس از ملاقات جان مک کین با مقامات فلسطینی پس از توقف کوتاه وی در اسرائیل صورت گرفت، استقبال کرده اند. اوباما همچنین در سفر خاورمیانه ای خود با ایهور المرت، نخست وزیر اسرائیل هم دیدار خواهد کرد.

 

برنامه دیدار با مقامات اسرائیل و فلسطینی باعث شده است که برخی گمانه زنی ها در مورد تلاش اوباما برای از سرگیری مذاکرات صلح میان دو طرف اصلی نزاع اسرائیلی – فلسطینی تقویت شود.

 

با توجه به این که آمریکا اصلی ترین میانجیگر در روند صلح خاورمیانه محسوب می شود، کارشناسان معتقدند که سفر خاورمیانه ای اوباما کنجکاوی مقامات اسرائیلی و فلسطینی را در این مورد که آیا وی تغییری در سیاست های منطقه ای آمریکا ایجاد خواهد کرد، برانگیخته است.

 

اگرچه مک کین در سفر خاورمیانه ای خود گفته بود که در صورت پیروزی در انتخابات موضوع گفت و گوهای صلح را درصدر اولویت های خود قرار خواهد داد، اما با توجه به حمایت های قوی این سناتور آمریکایی از اسرائیل در سنای آمریکا، بعید به نظر می رسد که در سیاست های خاورمیانه ای وی در مقایسه با بوش تغییر شگرفی به وجود آید.

 

موضع اوباما هم در این مورد کاملا روشن نیست. اظهارات ماه گذشته وی در میان اعضای کمیته امور عمومی اسرائیلی – آمریکایی ها موسوم به آپک در حمایت از اسرائیل باعث نگرانی رهبران عرب شد به گونه ای که وی مجبور شده با انتشار بیانیه ای اعلام کند که این اظهارات به معنای مخالفت وی با مذاکرات اسرائیلی – فلسطینی نیست.

 

این بیانیه موجب سردرگمی مقامات اسرائیلی در مورد موضع صریح اوباما پیرامون موضوع اسرائیل شد. به نظر می رسد که اکنون اسرائیلی ها درصدد هستند تا از طرق دیگری از جمله میزان پایبندی وی به شعار گفت و گوی بدون پیش شرط با ایران بسنجند.

 

گزارش ها حاکی است که سفر خاورمیانه ای اوباما برای مقامات اسرائیلی فرصتی است تا طی آن نگرانی های خود نسبت به طرح های وی برای گفت و گو با ایران را منعکس کنند. به گفته برخی از دیپلمات ها، اسرائیلی ها در این دیدار تلاش خواهند کرد تا به اوباما بفهمانند که برای ترغیب ایران به توقف فعالیت های هسته ایش زمان اندکی باقیمانده و چنین سیاستی محکوم به شکست خواهد بود.

 

انتظار می رود که دیدار از افغانستان و عراق نیز بخش دیگری از تور خارجی اوباما را در هفته آینده تشکیل دهد. برخی از کارشناسان معتقدند با توجه به این که نامزد دموکرات ها قبلا اعلام کرده بود که پیش از به پایان رسیدن تابستان از این دو کشور دیدار خواهد کرد، احتمال ملاقات وی با مقامات عراقی و افغان در این تور دور از ذهن نخواهد بود.

 

موضوع عقب نشینی باراک اوباما از موضع پیشینش در مورد عقب نشینی نیروهای آمریکایی از عراق موجب شده است که دیدار احتمالی وی از این کشور حساسیت ویژه ای را در میان محافل خبری و سیاسی آمریکا ایجاد کرده و بحث بر سر اعلام طرحی جدید از سوی نامزد دموکرات ها در این مورد را طی ملاقاتش با مقامات عراقی تقویت کند.

 

موضوع سیاست خارجی پس از عملکرد جورج بوش به یکی از موارد بحث برانگیز و حساس در معیارهای انتخاب نامزد اصلح میان رای دهندگان آمریکایی تبدیل شده است و اوباما در حالی که فقط سه ماه تا آن زمان باقی است، تلاش خود را برای فاصله گرفتن از این عملکرد و تاکید بر تغییرات خود درسیاست خارجی آمریکا شدت بخشیده است.

 

یکی از اشکالاتی که برخی از منتقدان اوباما در مورد مبارزات انتخاباتی وی گرفته اند، عدم وجود تصویری روشن از وی در مسائل سیاست خارجی آمریکا بوده است. نگاهی به برنامه فشرده تور خاورمیانه ای و اروپایی اوباما نشان می دهد که وی در تلاش است که این تصویر را برای رای دهندگان آمریکای و رهبران کشورهای جهان ترسیم کند.

 

یکی از چالش هایی که در این زمینه وجود دارد، موضوع برنامه های هسته ای ایران و نحوه مواجه دولت آتی آمریکا با آن است. این موضوعی است که در عین حال می تواند اوباما را در ایجاد تصویری که از آن یاد شد، کمک زیادی کند. شعار گفت و گوی بدون پیش شرط با ایران در صورت تحقق می تواند به محکی برای پایبندی اوباما به ایجاد تغییر در سیاست خارجی آمریکا محسوب شود.

 

تحلیلگران معتقدند که این پایبندی در سفر هفته آتی اوباما در بوته آزمایش قرار خواهد گرفت.