روسها به دنبال جای پای محکم تر در ایران

خروج توتال و امضای تفاهم نامه همکاری بین شرکت گازپروم روسیه و شرکت ملی نفت ایران یکی از مهمترین تحولات اقتصادی هفته جاری بود. در این تفاهم نامه همکاری که بین دو کشور مذکور امضا شد ایران یک بسته کامل از پروژه ها را به گازپروم پیشنهاد کرده است که در صورت آغاز همکاری دو جانبه، این بسته کامل به گازپروم عرضه می شود.

 

اما مساله با اهمیت در این تفاهم نامه همکاری این است که نه تنها شمار پروژه ها مشخص نیست بلکه در مورد حدود مبلغ پروژه ها که نشان دهنده بار مالی آنها است و میزان سرمایه گذاری و نوع قرار دادهای احتمالی هم اطلاعاتی وجود ندارد.

 

سرگی کوپریانوف، سخنگوی شرکت گازپروم، در مصاحبه ای با شبکه رادیویی Echo of Moscow  از دادن اطلاعات جزئی در مورد این تفاهم نامه خود داری کرد و درپاسخ به سوال مجری برنامه مبنی بر اینکه آیا این تفاهم نامه برای توسعه حوزه های پارس جنوبی است یا خیر پاسخ نداد.

 

پارس جنوبی با داشتن 500 هزار میلیارد فوت مکعب گاز طبیعی دارای 8 درصد از مجموع ذخائر گاز جهان است و به همین دلیل شمار زیادی از شرکتهای غربی برای حضور در این عرصه ابراز تمایل کرده بودند. ولی بعد از بالا گرفتن مساله هسته ای ایران این شرکتها از ایران خارج شدند.

 

سخنگوی شرکت گازپروم در پاسخ به این سوال که حجم سرمایه گذاری روسیه در ایران چه اندازه خواهد بود گفت هم اکنون برای صحبت در مورد حجم سرمایه گذاری روسیه در ایران خیلی زود است. شایان ذکر است در ماه فوریه سال جاری و در سفری که میلر به ایران داشت در مورد مشارکت شرکت روسی در توسعه دو یا سه فاز از پارس جنوبی با یکدیگر توافق کردند و از آن زمان تا کنون مذاکراتی در این مورد در حال انجام است.

 

به گزارش خبرگزاری های کشور روسیه بر طبق این تفاهم نامه شرکت گازپروم و شرکت ملی نفت ایران متعهد شدند در پروژه های اکتشافی ژیولوژیکی و پروژه های توسعه حوزه های نفت و گاز با هم همکاری کنند.

 

علاوه بر این ساخت پالایشگاههای نفتی و انتقال گاز ایران به بازار هدف، توسعه حوزه نفتی آزادگان شمالی، تبادل تکنولوژی و خدمات مهندسی نیز در زمره مفاد این تفاهم نامه هستند. حوزه نفتی آزادگان بزرگترین حوزه نفتی ایران است که دارای 42 میلیارد بشکه ذخیره نفتی است.

 

 شایان ذکر است شرکتهای ایرانی از ماه فوریه تا کنون در حال اجرای پروژه های حوزه نفتی آزادگان هستند. اجرای این پروژه ها بعد از کناره گیری ژاپن از توسعه آزادگان بر عهده شرکتهای ایرانی قرار گرفت و هم اکنون قرار بر این است که روسیه وارد این حوزه شود.

 

غلامحسین نوذری، وزیر نفت ایران، در جلسه ای که با آلکسی میلر، مدیر عامل شرکت گاز پروم داشت، گفت:" در این تفاهم نامه در مورد انتقال نفت از دریای خزر به خلیج عمان نیز مواردی قرار گرفته است."

 

منابع خبری از احتمال مذاکره شرکت گاز پروم با ایران در مورد خط لوله ایران - پاکستان- هند خبر دادند. در جلسه ای که با حضور محمود احمدی نژاد، رییس جمهوری ایران، برگزار شده بود در مورد فروش گاز توسط روسیه به مناطق شمالی ایران نیز بحث شد. روسیه خواهان انتقال تانکرهای نفتی از طریق ایران و تحویل گاز به مرز ترکیه است.

   

در این جلسه که از اهمیت بسیار زیادی برای ایران برخوردار بود در مورد احداث شبکه توزیع گاز نیز بحث شد. این شبکه می تواند مناطق صنعتی شمال کشور را به مناطق نفت خیز و گاز خیز جنوبی متصل کند و از وابستگی ایران به واردات گاز طبیعی از کشورهایی مثل ترکمنستان بکاهد.

 

توتال یا گاز پروم

شرکت توتال که بزرگترین شرکت فرانسوی و یکی از بزرگترین شرکتهای جهان در توسعه حوزه های نفت و گاز است از انجام سرمایه گذاری جدید در ایران سر باز زد. مدیر عامل این شرکت در مصاحبه ای ضمن پر ریسک خواندن سرمایه گذاری در ایران اعلام کرد در شرایط فعلی نمی توان در مورد سرمایه گذاری جدید در ایران فکر کرد.

 

سابقه همکاری شرکت توتال با ایران به سالهای دهه 1990 میلادی باز می گردد. از سال 1997 میلادی شرکت گاز پروم روسیه با امضای قرار دادی با توتال پروژه ای مشترک را با ایران امضا کردند و طبق این پروژه توسعه فاز دوم و سوم پارس جنوبی را بر عهده گرفتند.

 

حال با کناره گیری توتال و پیش بینی های موجود مبنی بر اینکه توتال در حال مطالعه در مورد اجرای پروژه های قدیمی است ابراز تمایل گاز پروم می تواند یک تضمین برای ایران باشد. تضمینی که به ایران نشان می دهد علیرغم کناره گیری تمامی شرکتهای غربی همچنان روسیه با ایران همراه است.

 

روسیه در سالهای گذشته یکی از حامیان ایران بوده است. بسیاری حمایت این کشور از ایران را به دلیل موقعیت ان در منطقه می دانند و بر این باورند روسیه به منظور ممانعت از بیشتر شدن حضور امریکا در منطقه به دنبال پیدا کردن دوستان و حامیانی چون ایران است.

 

اگر چه این کشور در تصویب دو قطعنامه علیه ایران با جهان همراه شد ولی در مصاحبه ها همچنان از ایران حمایت می کند. از طرف دیگر حمایت روسیه از ایران دلیل دیگری هم دارد و آن حجم بالای ذخایر گازی ایران است. ایران بعد از روسیه دومین دارنده ذخایر گازی در جهان است و همراه شدن دو کشور می تواند یک قدرت انحصای گازی در جهان ایجاد کند.

 

همچنین می توانیم به سودآور بودن همکاری روسیه با ایران نیز اشاره کنیم. روسیه در جریان توسعه ساخت نیرو گاه بوشهر که بیشتر از 25 سال به طول انجامید سود زیادی بدست آورد و بدون شک همکاریهای دیگر این کشور با ایران به خصوص در شرایطی که گزینه های محدودی برای ایران وجود داشته باشد می تواند سود بیشتری را برای روسها به همراه بیاورد.

 

خط لوله صلح

در سال 2007 میلادی و بعد از به تعویق افتادنهای پی در پی مذاکرات خط لوله صلح به دلیل عدم حضور هند در جلسات سران هند اعلام کردند برای حضور در مذاکرات و امضای قرارداد باید ضامنی وجود داشته باشد. ضامنی که به کشورهای موجود در مسیر خط لوله اطمینان دهد همواره گاز در خط لوله جریان خواهد داشت.

 

کشور هند که از ایران ضمانت هایی برای امضای قرارداد نهایی می خواست پیشنهاد کرده بود گاز پروم روسیه به عنوان ضامن در این قرارداد حضور داشته باشد و متعهد شود که همواره گاز در این خط وجود دارد. به نظر می رسد در شرایط فعلی مذاکرات ایران و روسیه برای حضور این شرکت بزرگ نفت و گاز روس در پروژه خط لوله صلح از سر گرفته شود.

 

در این جلسه روسیه در مورد خط لوله انتقال گاز ایران- پاکستان - هند نیز با ایران مذاکراتی انجام داد. این مذاکرات از آن جهت بود که هند یکی از شرایط اولیه خود برای امضای قرارداد را وجود یک ضامن قرار داده بود و این ضامن کسی نبود به جز شرکت گاز پروم روسیه.

 

اما مساله این است زمانیکه خط لوله صلح با حضور سه کشور به نتیجه نرسید و مذاکرات آن بیشتر از 13 سال به طول انجامید آیا با اضافه شدن یک کشور دیگر به مسیر مذاکرات می توان امیدی به اجرای این طرح در آینده نزدیک داشته باشیم یا این اختلافات و مذاکرات بی نتیجه همچنان ادامه خواهد داشت.