چرا اوباما در خاورميانه محبوب است؟

رنگ پوست و نام اوباما موجب افزایش محبوبیت در کشورهای خاورمیانه شده است. این در حالی است که در اقشار روشنفکر عرب و مسلمان چنین گرایشی وجود ندارد.

 

نتایج نظرسنجی ها نشان می دهند که باراک اوباما توانسته است نظر مثبت مردم عادی ها در بسیاری از کشورهای جهان را به سوی خود جلب کند. مثلا در اروپا که سواد سیاسی مردم و گروه ها از سایر نقاط دنیا در سطح بالاتری قرار دارد، آمارها از محبوبیت نسبی و حتی قاطع اوباما نسبت به رقیبش جان مک کین حکایت دارند.

 

بر اساس این آمارها در صورتی که این دو در کشورهای اروپایی به رقابت بپردازند، اوباما با در بیشتر آنها به پیروز خواهد رسید. این برتری در برخی از کشورها نظیر روسیه (7 درصد) کم و در برخی دیگر از کشورها نظیر بلژیک (52 درصد) بسیار فاحش خواهد بود.

 

وضعیت مشابهی نیز در کشورهای خاورمیانه حکم فرما است. امیدواری به باراک اوباما در این منطقه زمینه های متعددی دارد. جنگ های عراق و افغانستان، رسوایی زندان ابوغریب، حبس تعداد زیادی از مبارزین در زندان گوآنتانامو و همچنین اعتقادات جورج بوش به مسیحیت پروتستان بسیاری از مسلمانان و به ویژه جهان عرب را از ایجاد تغییر در رهبری آمریکا ناامید کرده است. این در حالی است که ظهور چهره ای مانند باراک اوباما توانسته است توقعات جدیدی را در اذهان خاورمیانه نشینان به وجود آورد.

 

باراک اوباما ستمی را که در نزاع اسرائیلی – فلسطینی بر مردم فلسطین رفته، مورد تاکید قرار داده است. او پدربزرگی مسلمان داشته و مدتی را در اندونزی که پرجمعیت ترین کشور مسلمان دنیا محسوب می شود، به سر برده است. نام میانه اوباما "حسین" برای بسیاری از اعراب تداعی کننده نام صدام و برای شیعیان یادآوری نام نوه پیامبر اسلام است. همچنین با وجودی که اوباما مسیحی است، اما تفسیر عمیق تری نسبت به اعتقادات جزم اندیشانه بوش از آموزه های این دین دارد.

 

عامه مردم در کشورهای خاورمیانه بیشتر رنگ پوست و نام اوباما را می شناسند و همین کافی است تا احساس خوبی نسبت به وی پیدا کنند. اما این نگاهی اغلب احساسی و سطحی است که مورد قبول قشر نخبه در منطقه خاورمیانه نیست. این فشر چندی است که نسبت به عدم توانایی اوباما برای ایجاد تحول در سیاست های آمریکا و رفتارهای دوگانه اخیر وی حساسیت ویژه ای پیدا کنند.

 

اوباما در جهان عرب که اتخاذ موضعی ضد جنگ در مورد مسئله عراق شاخصی شناخته شده و مورد وثوق است، به عنوان یکی از مخالفین ادامه حضور نظامی آمریکا در این کشور شناخته می شود. اما لحن اخیر وی در این مورد از نگاه تحلیلگران عرب دور نمانده است.

 

روزنامه الشرق الاوسط در مقاله ای پیرامون همین موضوع نوشته است که باراک اوباما از تاکید بر "عقب نشینی سریع" از عراق فاصله گرفته و اکنون موضع "عقب نشینی محتاطانه" را مطرح می کند. همچنین مقاله ای دیگر در این نشریه اختلاف میان اوباما و مک کین بر سر عقب نشینی نیروهای آمریکایی از عراق را به جای چند سال، چند ماه ارزیابی کرده است.

 

از سوی دیگر با وجود این که اعراب نسبت به افزایش نفوذ و قدرت همسایه فارسی زبان و شیعه مذهب خود در منطقه خوش بین نیستند، اما بسیاری از نخبگان و روشنفکران از تمایل اوباما برای گفت و گوی بدون پیش شرط با ایران استقبال کردند. با این حال هنگامی که او تحت فشار مبارزات انتخاباتی عبارت "بدون پیش شرط" در مورد مذاکره با ایران را با "عدم فراهم آوردن مقدمات اولیه" جایگزین کرد، بدگمانی آنان را نسبت به خود برانگیخت.

 

روزنامه مصری القدس العربیه با انتشار مقاله ای در مورد این تغییر موضع نوشت که اوباما می خواهد حمایت و توجه جامعه بین الملل را به مذاکره با ایران به سبک آنچه آمریکا به رهبری هنری کیسینجر در راستای نزدیکی به چین در پیش گرفت، جلب کند. این مقاله تصریح کرد که با این وجود اوباما با اعلام این که هیچ تهدیدی قوی تر از ایران علیه اسرائیل وجود ندارد، ماهیت خود را نشان داد.

روزونامه کویتی الوطن نیز نوشت که تاکید اوباما بر خطر ایران تلاشی است برای تحریک کشورهای حوزه خلیج فارس که نگرانی فزاینده ای از ایران داشته و به هم پیمانی نزدیک تر با آمریکا می اندیشند.

 

سخنرانی اخیر اوباما در گروه لابی طرفدار اسرائیل (AIPAC) موجب ناامیدی بیشتر نخبگان عرب از وی شده است. وی در این سخنرانی کمک های میلیاردی به اسرائیل را ادامه داده و بر بیت المقدس تقسیم نشده که باید پایتختی ابدی برای اسرائیلی ها باشد، تاکید کرد.

 

یکی از نویسندگان الشرق الاوسط طی مقاله ای در مورد این سخنان نوشت که اظهارات اوباما بسیار شدیدتر از برخی سخنرانی هایی است که از سوی اعضای حزب لیکود اسرائیل در کنفرانس های این حزب بیان می شوند. روزنامه مصری المسیرالیوم هم این طور تحلیل کرد که سخنان اوباما از آنجا نشات گرفته که وی احساس می کند گمانه زنی ها پیرامون گذشته و خانواده اش او را در موقعیت ضعیفی نسبت به رقیب قرار داده است.

 

بسیاری از روزنامه نگاران در کشورهای عربی معتقدند که مقتضیات مترتب بر نظام سیاسی آمریکا هر نوع تلاش برای تغییری اساسی در سیاست خارجی این کشور را تحت الشعاع قرار می دهد. عدم انعطاف پذیری این نظام باعث شده است که اوباما از برخی برنامه های خود برای ایجاد تغییر در اوضاع داخلی کشورش هم عقب نشینی محسوسی داشته و این گمانه زنی را میان تحلیلگران آمریکایی که وی به سوی راست گرایش پیدا کرده است، تقویت کند.

 

اظهارات اخیر در مورد حقوق افراد برای داشتن سلاح، مخالفت های ضمنی وی با سقط جنین و موافقت های نه چندان صریح وی در مورد مجازات مرگ برای سوء استفاده کنندگان جنسی از کودکان، برخی نشانه ها از ظهور این تغییر رفتار در اوباما ارزیابی شده اند.

 

باراک اوباما در نظرسنجی های داخلى آمريکا همچنان از رقيب 72 ساله خود جلو است و موضع گيرى هاى اخير راست گرايانه تنها باعث شده است که اين برترى تاحدى کاهش پيدا کند. برخى از تحليلگران آمريکايى معتقدند که اين موضع گيرى ها تنها پز انتخاباتى است و اوباما عزمى جدى براى ايجاد تغيير ندارد.

 

اين در حالى است که عده ديگرى بر اين باورند که ادعاهاى پيشين اوباما در مواردى نظير عقب نشينى از عراق و همچنين گفت و گوى بى قيد و شرط با ايران از کم تجربى وى در امور سياسى و سياست خارجى نشات مى گيرد و اظهارات اخير نامزد سيه چرده آمريکا نشان مى دهد که وى روند معقول ترى را نسبت به گذشته اتخاذ کرده است.