پرونده باز ایران روی میز بوش

در حالی که حدود 6 ماه تا پایان دوره ریاست جمهوری جورج بوش باقی مانده است، موضوع فعالیت های هسته ای ایران به عنوان یکی از مسائل حل نشده در سیاست خارجی وی خودنمایی کرده و به موضوع اصلی انتقادها علیه عملکرد تبدیل شده است. بر اساس برخی از این انتقادها نفوذ سیاسی و اقتصادی ایران در منطقه با تضعیف حکومت های متخاصم در عراق و افغانتستان گسترش یافته و جنگ علیه تروریسم نقش خنثی کننده خود را نیز پیدا کرده است.

اکنون این سوال مطرح است که آیا دولت بوش و چنی کاخ سفید را در حالی که ایران از 7 سال پیش تاکنون قوی تر شده است، به اخلاف خود خواهند سپرد، یا این که پیش از سر رسیدن این موعد اقدامی عاجل را در دستور کار قرار خواهند داد؟ اقدامی که به نظر می رسد محتمل ترین وجه آن می تواند تدارک یک حمله نظامی علیه ایران باشد.

در حال حاضر پالس های مختلف و بعضا متناقضی از سوی دولت بوش در این مورد مخابره می شود. برخی اظهارات از سوی مقامات آمریکایی حکایت از این دارند که تلاش های دیپلماتیک برای متوقف ساختن برنامه های هسته ای ایران در سال جاری میلادی به هیچ نتیجه ای نخواهند رسید. بیشتر این اظهارات مبتنی بر تاثیرات ضعیف و حتی عدم کارایی تحریم های اقتصادی علیه ایران هستند.

 

این موضوع باعث شد که فشار مقامات اسرائیل و لابی آنان در آمریکا طی ماه های اخیر به دولت بوش افزایش پیدا کند. یکی از بارزترین نشانه های وجود این روند انجام یک مانور نظامی از سوی اسرائیل مبتنی بر انهدام اهدافی مشابه در ایران بود.

این فشار دو دلیل عمده دارد؛ اول این که ممکن است عمر دولت بوش در حالی که هنوز هیچ تصمیم قاطعی در مورد برنامه های هسته ای ایران اتخاذ نشده است، به زودی به پایان برسد و دوم این که هر گونه تهاجم نظامی از سوی اسرائیل مستلزم حمایت پنتاگون خواهد بود، زیرا آمریکا کنترل بسیاری از مناطق هوایی اطراف ایران را در اختیار دارد و اسرائیلی ها بدون کمک نیروی هوایی آمریکا هرگز قادر به انجام حمله ای موثر با کمترین میزان تهاجم های تلافی جویانه از سوی ایران نیست.

با این حال به گزارش روزنامه نیویورک تایمز به نقل از دو مقام آمریکایی، دولت این کشور حتی هنوز هم تمایل ندارد که حمله ای علیه ایران صورت گیرد. این اظهارات نیز مبتنی بر برخی نشانه ها است که تلاش های اخیر برای جلوگیری از انجام هر نوع تهاجم نظامی علیه ایران توسط اسرائیل با وجود اظهارات جنگ طلبانه اخیر ایهود اولمرت و تاکید بوش بر یک چارچوب همه جانبه پیرامون موضوع ایران در سفر اروپایی اخیرش از جمله این نشانه ها هستند.

 

این وضعیت باعث شده است که برخی از کارشناسان رفتارها و اقدامات دولت بوش پیرامون موضوع ایران را در ماه های آتی بر اساس وقایع پیش رو پیش بینی کنند. یکی از این وقایع انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و انتقال قدرت در این کشور است.

 

این انتخابات از آن جهت اهمیت دارد که افزایش احتمال پیروزی یکی از دو نامزد راه یافته به مرحله نهایی می تواند در تصمیم گیری دولت بوش برای تهاجم به ایران وی یا همراهی در یک حمله نظامی مشابه از سوی اسرائیل بسیار تاثیرگذار باشد.

پیش بینی می شود که در صورت پیروزی مک کین، نامزد جمهوریخواهان در این انتخابات تغییر محسوسی در شیوه مواجه با ایران در سیاست خارجی آمریکا تا پیش از پایان دوره بوش به وجود نخواهد آمد. مک کین در مبارزات انتخاباتی خود بارها اعلام کرده است که همچنان نیروهای آمریکایی را در عراق و افغانستان حفظ خواهد کرد.

 

البته با توجه به تهدیداتی که وی در برخی از سخنرانی های انتخاباتی اش در مورد حمله به ایران کرده است، احتمال در دستور کار قرار گرفتن یک اقدام نظامی علیه ایران از سوی دولت مک کین دور از انتظار نخواهد بود. مخصوصا این که چنین اقدامی باعث خواهد شد که موقعیت حزب جمهوریخواه با توجه به انتظاری که رای دهندگان از این حزب در انتخابات ماه نوامبر داشته اند، مستحکم تر شود.

 

به همین دلیل به نظر می رسد در صورتی که بوش از پیروزی مک کین در انتخابات آتی اطمینان داشته باشد، ترجیح خواهد داد که موضوع ایران در دولت آتی جمهوریخواهان مورد پیگیری قرار گیرد. 

   

از سوی دیگر برخی از مفسران سیاسی در آمریکا معتقدند که در صورت پیروزی باراک اوباما در مرحله نهای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ماه نوامبر احتمال این که بوش به طرح حمله نظامی علیه ایران چراغ سبز نشان دهد، بسیار زیاد است.

به گفته دانیل پایپس، یکی از نئو محافظه کاران سرشناس آمریکایی، بوش از یک طرف با این اقدام نشان خواهد داد که در طول زمامداریش نسبت به موضوع ایران بی تفاوت نبوده و بالاخره اقدامی را در این مورد به انجام رسانده است و از طرف دیگر باراک اوباما را در یک کار انجام شده قرار خواهد داد.

از سوی دیگر بیل کریستول، یکی از نویسندگان فاکس نیوز گفته است که در صورت افزایش احتمال پیروزی اوباما در انتخابات ماه نوامبر بوش حمله به ایران را در دستور کار قرار خواهد داد، اما در صورتی که مشخص شود مک کین گوی سبقت را از اوباما خواهد برد، تصمیم گیری در این مورد را به وی واگذار خواهد کرد.

گزارش ها حاکی هستند که باراک اوباما توانسته است اختلاف خود را با جان مک کین در نظرسنجی ها اخیر تا 15 درصد افزایش داده و احتمال فایق آمدن خود را بر این رقیب در انتخابات آتی تقویت کند.

 

از سوی دیگر به گفته برخی از منابع موثق در واشنگتن ابتکار اخیر به منظور ایجاد یک بخش حفاظت از منافع آمریکا در دوبی پس از 27 از قطع روابط تهران و واشنگتن آن هم از سوی دولت جمهوریخواه بوش با این قصد انجام می گیرد که کاخ سفید نشان دهد به هیچ وجه گزینه حمله به ایران را در برنامه های خود ندارد و دست هایش در تهاجم احتمالی اسرائیل به سایت های هسته ای ایران کاملا تمیز است.

عملی ساختن این ابتکار با قوت از سوی کوندولیزا رایس و نیکلاس برنز، معاون سابق وی در حال پیگیری است که درز خبر آن به رسانه ها گواهی بر حمایت همه جانبه این طرح از سوی کاخ سفید است.

با این حال برخی از تحلیل گران معتقندند که بروز چنین تهاجمی از سوی اسرائیل به ایران، می تواند نتیجه منفی برای نامزد جمهوریخواهان در انتخابات به همراه آورده و پیش از ماه نوامبر تیر خلاصی علیه وی محسوب شود. اما جان بولتون، سفیر سابقه آمریکا در سازمان ملل به این تردید پاسخ داد.

وی چندی پیش گفت که چنین حمله ای احتمالا پس از اعلام نهایی انتخابات 2008 آمریکا و پیش از مراسم تودیع جورج بوش صورت خواهد گرفت. وی تصریح کرد که اسرائیلی ها بی شک دوست نخواهند داشت که چنین حمله ای به ضرر جمهوریخواهان تمام شود.

 

بر اساس این تحلیل تا آن زمان موقعیت برای انجام چنین اقدامی از سوی بوش نیز محیا خواهد شد. به نوشته روزنامه نیویورک تایمز بسیاری از کارشناسان سیاسی اکنون به دولت آینده آمریکا چشم دوخته اند تا رویکردی جدید در مورد به بن بست رسیدن نحوه رفتار با ایران اتخاذ شود.

به نوشته این روزنامه به نقل از ولی نصر، تمام اروپائیان به این نتیجه رسیده اند که رویکرد چماق و هویج دیگر کارایی ندارد و سیاست دیپلماسی در قبال ایران باید کاملا تغییر کند.

به نظر می رسد در حال حاضر با توجه به فشارهایی که اکنون علیه دولت بوش در مورد مسئله ایران وجود دارد، انجام یک اقدام قهرانه همچنان یکی از گزینه های مورد توجه واشنگتن است. هر چند که وجود برخی از نشانه های حکایت از این دارند که انتخاب این گزینه فعلا در دستور کار دولت بوش قرار ندارد، اما به نظر می رسد که وجود برخی متغیرها از جمله انتخابات ریاست جمهوری 2008 آمریکا نقش تعیین کننده ای در تغییر این روند طی 6 تا 7 ماه آینده ایفا خواهند کرد.