ایران ؛ تحریم ها مانع بهره گیری از نفت ۱۰۰ دلاری

تلاش کشورعربستان سعودی در افزایش تولید و بهره گیری از فرصتی که هم اکنون در اختیار کشورهای نفت خیز دنیا قرار گرفته است سبب شد تا این کشور ثروتمند خاورمیانه بیشترین درآمد را بدست آورد. در قسمت اول مقاله " کسب بیشترین درآمد از نفت 100 دلاری " به این موضوع پرداخته ایم . در صورتیکه علاقمند به مطالعه قسمت اول این مقاله هستید روی عنوان مقاله در زیر کلیک کنید:

خاورمیانه ؛ کسب بیشترین درآمد از نفت ۱۰۰ دلاری  

 

دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس از قبیل کویت و امارات نیز در حال بهره گیری بهینه از این موقعیت هستند.

 

در این میان تنها ایران است که به دلیل محدودیتهای جهانی نتوانست تولید خود را افزایش دهد. مطالعات نشان می دهد ضعف سرمایه گذاری خارجی و محدودیت ورود تکتولوژی های روز دنیا به اقتصاد ایران سبب شد تا تولید نفت در این کشور رشد نداشته باشد. در سالهای گذتشه بیشتر تمرکز اقتصاد ایران روی صنعت گاز طبیعی و درآمد ناشی از این بخش بود.

  

صنعت نفت ایران

به گزارش مجله میدل ایست ایران تنها کشوری در خاورمیانه و آفریقای شمالی است که به دلیل تنشهای سیاسی با جهان و تحریمهای پی در پی آمریکا و متحدانش توان بهره گیری بهینه از شرایط موجود ( نفت بیشتر از 100 دلاری ) را نخواهد داشت.  

 

قوانین محدود کننده سرمایه گذاری خارجی در ایران و تحریمهای اخیر سازمانهای جهانی علیه برنامه هسته ای ایران با ادعای اینکه برنامه هسته ای ایران برنامه ای تسلیحاتی است سبب شد تا حجم سرمایه گذاری خارجی در ایران تنزل یابد.

 

این در حالیست که ایران سومین دارنده ذخایر نفت جهان و دومین دارنده ذخایر بزرگ گازی دنیا است و می توان بازاری پر رونق برای سرمایه گذاران خارجی محسوب شود.  

 

در آخرین شماره این مجله آمده است: دولت ایران از درآمد نفت برای حمایت مالی از 71 میلیون نفر جمعیت ایران استفاده می کند و سهم زیادی از این درآمد را به صورت یارانه های سوخت و دیگر فرآورده های نفتی در اختیار مردم قرار می دهد. هم اکنون مردم ایران بنزین که یکی از اصلی ترین فرآورده های نفتی است را با قیمتی یک پنج اروپا خریداری می کنند و این به معنای کمتر شدن درآمد دولت از صنعت نفت است. اگر چه در شرایط کنونی که قیمت نفت تولیدی ایران بیشتر از 100 دلار است یارانه ها نقش بزرگی ندارند و تنها و تنها سبب رشد تقاضا می شوند.

  

در ایران ضعفهای قانونی بزرگی هم برای جذب سرمایه گذاران در صنعت نفت و گاز وجود دارد.

 

شرکتهای دولتی ایران اجازه ندارند بیشتر از یک حجم اندک و مشخصی از درآمد نفت و گاز را در توسعه حوزه های نفت و گاز سرمایه گذاری کنند و این به معنای کم بودن سرمایه گذاری داخلی در این صنعت کلیدی و با اهمیت در اقتصاد کشور است.

 

به علاوه شرکتهای خارجی به دلیل محدودیتهای قانونی داخلی و تحریمهای بین المللی نمی توانند حضور پر رنگی در ایران داشته باشند.  

 

بر طبق قوانین ایران شرکتهای خارجی تنها می توانند از طریق قراردادهای باز خرید در صنعت نفت و گاز ایران سرمایه گذاری کنند. طبق این قرارداد سرمایه گذاران موظف هستند هزینه توسعه پروژه های بالادستی را پرداخت کنند و بعد از اتمام کار و گذشتن مدت 7 سال - مدت بهره برداری سرمایه گذار خارجی از پروژه - حوزه را به شرکت ملی نفت ایران واگذار کنند.

 

در این طریق سرمایه گذاری شرکتهای خارجی تمام ریسک کار را می پذیرند ولی از مزایای بالقوه طرح بهره ای نمی برند.

  

روشن است در این شرایط شمار متقاضیان خارجی در ایران کمتر می شود زیرا سودآوری ناشی از اجرای پروژه در ایران برای آنها بسیار کم است. در سالهای اخیر از جمله شرکتهای خارجی فعال در صنعت نفت و گاز ایران را می توان شرکت توتال، استات اویل و شل دانست که در توسعه حوزه گازی پارس جنوبی با ایران همکاری داشتند.  

 

شمار اندک شرکتهای خارجی با توجه به ظرفیتهای موجود در کشور ایران و ذخایر کلان نفت و گاز از اهمیت زیادی برخوردار است و به دلیل تشدید تحریمهای جهانی و بالاگرفتن مساله هسته ای ایران در دنیا انتظار نمی رود در آینده ای نزدیک در این روند تغییری ایجاد شود.  

 

صنعت گاز طبیعی ایران هم در سالهای گذشته شاهد رشد زیادی بود زیرا ایران می توانست جایگزینی برای روسیه در تامین گار اروپا باشد. در سالهای گذشته حجم سرمایه گذاریهای انجام شده در حوزه های گازی بیشتر از حوزه های نفتی بود و همین مساله زمینه توسعه بیشتر صنعت گاز را در مقایسه با صنعت نفت فراهم کرد.  

 

ایران که دومین دارنده ذخایر گازی جهان از بزرگترین حامی ایجاد اوپک گازی در جهان است در سالهای گذشته سرمایه گذاری های زیادی برای توسعه حوزه های گازی خود و افزایش تولید داشت ولی تحریمها این بخش را نیز تحت تاثیر خود قرار داد.  

 

آمار نشان می دهد حجم ذخایر گاز طبیعی در ایران بیشتر از 974 هزار میلیارد فوت مکعب است. توسعه ذخایر گازی در کشور ایران می تواند تاثیر بسزایی در تامین نیازهای داخلی کشور داشته باشد و در صورت فراهم شدن امکانات صادراتی حجم زیادی از نیاز صادراتی جهان را پاسخ گوید.  

 

حجم گاز موجود در ایران به حدی است که می تواند سهم زیادی از نیاز گازی کشورهای اطراف را تامین کند. البته مجله میدل ایست با توجه به محدودیتهای سرمایه گذاری در ایران پیش بینی می کند این کشور توان تامین مجموع گاز خط لوله ایران - پاکستان - هند و خط لوله نوباکو را نداشته باشد.  

 

مقامات صنعت نفت ایران اعلام کردند توسعه حوزه گازی پارس جنوبی که 450 هزار میلیارد فوت مکعب گاز طبیعی را در خود جای داده است در سالهای 2008 و 2009 میلادی ادامه دارد ولی با توجه به حجم پایین سرمایه گذاری خارجی در این کشور انتظار نمی رود توسعه این حوزه تا سال مذکور تمام شود و توان تولیدی آن رشد زیادی داشته باشد.  

 

امارات متحده عربی

امارات کشوری کوچک و ثروتمند در حاشیه خلیج فارس است. این کشور در سالهای گذشته با کمک درآمدهای نفتی و صنعت عمران توانست با سرعت زیادی رشد کند و هم اکنون سرانه درآمد ملی در این کشور بسیار بالا است.

 

امارات نیز همچون عربستان و دیگر کشورهای نفت خیز درصدد استفاده بهینه از شرایط موجود در اقتصاد است و در همین راستا اقدام به سرمایه گذاری درآمدهای این صنعت در توسعه بخشهای دیگر کرده است.  

 

مطالعات نشان می دهد در سال جاری امارات در هر روز 7/2 میلیون بشکه نفت تولید می کند و انتظار می رود در سال 2011 میلادی تولید نفت در این کشور به 5/3 میلیون بشکه در روز برسد. در راستای رسیدن به این هدف امارات سرمایه گذاریهای بیشتری در توسعه حوزه های نفتی انجام داده است.  

 

طبق اخبار موجود دولت امارات در نظر دارد در فاصله سالهای 2008 تا 2011 میلادی 100 میلیارد درهم در توسعه حوزه های نفتی سرمایه گذاری کند. این حجم سرمایه گذاری دو برابر میزانی است که در برنامه پنج ساله قبلی در ابوظبی برای توسعه حوزه های نفتی انجام شده بود.  

 

به گزارش مرکز تحقیقات اقتصادی امارات با وجود اینکه اقتصاد این کشور بر مبنای درآمد نفتی طراحی شده بود ولی طی سالهای گذشته وابستگی اقتصاد این کشور به نفت بیشتر شده است. در سال 2001 میلادی درآمد ناشی از صنعت نفت امارات 44 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می داد در حالیکه در سال جاری میلادی درآمد صنعت نفت 7/55 درصد از تولید ناخالص داخلی این سرزمین را به خود اختصاص داده است.  

 

در این شرایط امارات نیز همچون عربستان سعودی اقدام به بهره گیری از درآمد نفتی در توسعه صنایع پالایشگاهی خود کرده است و انتظار می رود با کمک این سرمایه ها ظرفیت پالایشگاهی امارات از 600 هزار بشکه در روز به 1/1 میلیون بشکه در روز برسد.