اهداف روسیه از گرم گرفتن با طالبان

دیپلماسی ایرانی: اینکه چرا روسیه به دنبال حذف نام طالبان از فهرست گروه های تروریستی است، این سؤال را در اینجا پاسخ می دهیم. پاسخ ما به این سؤال در قالب بررسی بسترهای موجود در محاسبات ژئوپولیتیک و اهداف امنیتی و سیاسی روسیه است که در افغانستان تحت کنترل طالبان، به گونه کامل مشهود است.

روسیه از نخستین کشورهای منطقه بود که با طالبان ارتباط تامین کرد و بعد از سقوط جمهوریت، سفارتش در کابل کماکان باز است. روس ها با طالبان وجوه مشترکی ندارند. طالبان پدیده ی کاملا غربی، ارتجاعی و پیوند خورده با تروریسم و افراط گرایی اند. اما تصمیم اخیر روسیه مبنی بر حذف نام طالبان از فهرست گروه های تروریستی، نشان می دهد که  روسیه در شرایط کنونی که از یک طرف جنگ اوکراین و بن‌بست حاکم بر آن مشغولیت بیشتر کشور را موجب شده و از سوی دیگر، منازعه فراگیر در خاورمیانه که پای بازیگران غیردولتی را نیز به میدان می  کشد، نمی خواهد در جبهه جنوب درگیر شود. به این حساب، روسیه به دنبال همکاری‌ نظامی و اطلاعاتی با طالبان است تا از یک طرف احتمال از کنترل خارج شدن طالبان را کاهش دهد و با آن در ارتباط باشد و از سوی دیگر، اهداف ژئوپولیتیک و زیرمجموعه های آن مانند راهبردهای ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک خود را دنبال کند. 

در ضمن، ظاهرا حضور داعش خراسان و ده ها گروه تروریستی دیگر، موجب شده تا طالبان و روسیه وجه مشترک پیدا کنند. اما از آنجایی که معلوم است، طالبان به دنبال باج گیری نه تنها از روسیه، بلکه از تمام منطقه هستند و داعش را با اشاعه حاشیه های تلخ آن که حاصل دستکاری استخباراتی است، بزرگنمایی می کنند تا از وجود روسیه در تعاملات منطقه ای در کنار ایران و چین سود ببرند و از قدرت وتوی روسیه و چین در شورای امنیت، اطمینان حاصل کنند. 

گفتنی است که به میزان گرمی روابط میان روس ها و طالبان، چین نیز رابطه ی خوبی با این گروه دارد و حضورش در افغانستان، بسیار پرسرو صدا شده است.

«اندرو کوریبکو»، کارشناس یک مؤسسه مطالعات استراتژیک در مسکو اظهار داشت روسیه با حذف نام طالبان از فهرست گروه‌های ممنوعه خود، به‌دنبال گسترش همکاری‌های نظامی و اطلاعاتی با طالبان و مبارزه مشترک با داعش است. کوریبکو تصریح کرد: این اقدام به روسیه اجازه می‌دهد تا همکاری‌های نظامی و اطلاعاتی بیشتری با طالبان داشته باشد. این همکاری ممکن است کمک تسلیحات سبک [به طالبان] و توافق‌هایی در زمینه سرمایه‌گذاری در بخش انرژی و معدن را شامل باشد.

باور متعارف بر این است که روسیه در پی دنبال اهدافی برای مبارزه با تروریسم و هر آن خطری که تهدید امنیت ملی روسیه و شرکایش در آسیای میانه را موجب شود، حس اطمینان از عدم حضور دوباره رقبای این کشور در افغانستان، سرمایه گذاری در بخش معادن و بخش انرژی، باز کردن بازارهای روسیه در افغانستان، استفاده از موقعیت ترانزیتی افغانستان برای رونق اقتصادی روسیه و گسترش پیوند تجارتی با جنوب آسیا، حصول اطمینان از امنیت آسیای مرکزی و تلاش جمعی برای مساعی مشترک با چین و ایران است. 

در ضمن، رقابت در کنترل و ارتباط با طالبان، در روابط میان روسیه بستر گرمی شده است. چین و ایران نیز هر کدام در تقلای حضور بیشتر در افغانستان تحت حاکمیت طالبان هستند. 

اگرچه طالبان در دو نشست فارمت مسکو من‌حیث مهمان دعوت شدند، اما نه تنها روسیه، بلکه هیچ کشوری در منطقه و فرا منطقه حاضر نشده تا ریسک به رسمیت شناختن این گروه را قبول کند و رژیم آن را به رسمیت بشناسد. 

به علاوه، خواست روس ها در دو نشست اخیر فارمت مسکو، مبنی بر تشکیل حکومت فراگیر و آوردن اصلاحات از سوی طالبان، هیچ پاسخی دریافت نکرده است، اما شناسایی دی فاکتوی رژیم  طالبان و تامین ارتباط تاکتیکی در قالب تعامل را می توان از ناشی اهداف راهبردی روسیه که بیشتر ریشه در نگرانی هایش در قسمت امنیت افغانستان تحت کنترل طالبان دارد، محسوب کرد.