ژنو، فرصتی برای شروع تازه
اهمیّت بازگشت ایران و اروپا به گفت‌وگو
ارودیپلماسی ایرانی: نشست جمعه(29 نوامبر) نمایندگان ایران و اتحادیه اروپا در ژنو برای دوطرف مهم است. تهران با توجه به دغدغه‌ها و برخی اضطراب‌های پیش رو که می‌تواند تهدیدی برای امنیت ملی باشد، لازم است به سیاست فعال از نوع تلاش برای کنترل تنش یا ترمیم روابط خارجی با اروپا در وهله نخست و به‌تبع آن ایالات‌متحده آمریکا رو آورد. این کار با هدف فرصت‌سازی برای موقعیت‌هایی است که ایجاد خواهد کرد. اروپا نیز پس از دو سال وقفه در گفت‌وگوهایش با تهران با همین نگرش در نشست جمعه آینده شرکت می‌کند. سکوت معنادار تیم در حال آماده کار شدن «دونالد ترامپ» در این‌باره هم به تعبیری می‌تواند استقبال زیرپوستی از گفت‌وگویی باشد که بسا از دامنه تنش واشنگتن _ تهران پس از استقرار دولت چهل و هفتمین رئیس جمهور آمریکا بکاهد. به این ترتیب می‌توان چنین تعبیر کرد که نشست 29 نوامبر ژنو، فرصتی است برای همه طرف‌ها تا ظرفیت‌هایشان را برای شروع تازه‌ای از دوران، محک ببزنند.
این که در نشست جمعه چه مواردی به گفت‌وگو گذاشته می‌شود، دارای اهمیت است. به نظر نمی‌رسد که تنها حجم فعالیت هسته‌ای ایران در دستور کار باشد؛ اگرچه این مهم و توافق بر سر آن، دروازه ورود به موارد اختلافی دیگر است. از نگاه غرب و به ویژه اتحادیه اروپا در حاشیه ماندن دیگر اختلاف‌ها، بخشی مهم از دلایل ایجاد بن‌بست و ناکامی در توافقنامه 2015 میلادی برجام شد. خواست‌های غرب از تهران در دوسطح خلاصه می‌شود:
نخست؛ حل اختلافات میان تهران و آژانس بین‌المللی هسته‌ای که در چارچوب مناظرات فنی تعریف می‌شود. اختلافات و یا خواست‌های آژانس از تهران عبارتند از: اجرای تعهدات پادمانی؛ عدم پیشرفت در توافق اسفند 1401 میان تهران و آژانس؛ همکاری کامل با آژانس و موضوعات مربوط به تعلیق اجرای برجام به عنوان شروط صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران. گفت‌وگوهای مدیر کل آژانس با مقام‌های ایرانی در آخرین سفر او به تهران، علائمی امیدوار کننده را به آژانس نشان داد. این مهم بیانگر این واقعیت است که اگر اختلافات در چارچوب مسائل فنی محدود باشد، رفع آنها به سرعت ممکن خواهد بود. اما این که گزارش به نسبت هم سو با حل اختلافات «رافائل گروسی» در نشست شورای حکام با استقبال طرف‌های غربی روبرو نشد، نشان از اصرار آنها در گنجاندن دیگر موارد اختلافی خود با تهران در فعالیت‌های هسته‌ای ایران دارد. از این رو سطح دوم خواست‌های غرب برجسته می‌شود. در اینجا خواست‌های اروپا و ایالات متحده از تهران به رغم هم‌پوشانی دریک مفهوم کلی، مرز باریک دارد. برای اروپائیان "امنیت" و "منافع" یک اصل مشترک و واکنش برانگیز در برابر هر نوع اتفاق در نه تنها سطح قاره سبز،بلکه جامعه جهانی بوده و هست.
در این حال ایجاد آشتی میان منافع، همواره دیپلماسی اروپائیان را معنا کرده است. حال نمایندگان اتحادیه اروپا در از سرگیری گفت‌و‌گوی خود با تهران، بی‌گمان اصل اساسی در دیپلماسی خود را به میان خواهند کشید. برهمین اساس هم گفت‌وگوهای دنباله‌دار خود را با تهران در دو سال گذشته معلق کردند. جنگ اوکراین و جنس روابط تهران _ مسکو بسا بیش از فعالیت هسته‌ای ایران برای اروپا در درجه بالای اهمیت قرار دارد. بدیهی است دیگر موارد اختلافی با تهران مشمول همه مواردی است که «دونالد ترامپ" در دولت پیشین خود با تهران بر سرآنها چالش کرد و حتی از برجام بیرون رفت. این موارد عبارتند از محدود سازی توانمندی هسته‌ای، کاهش توانمندی موشکی، دشمنی با اسرائیل، محورمقاومت و حقوق بشر. البته مورد آخر موضوعی بیشتر ریاکارانه به نظر می‌رسد تا امری ضروری در حل اختلافات تهران و غرب. به عقیده ناظران، غرب از مقوله حقوق بشر به عنوان یک تیغ در بزنگاه‌های بالا گرفتن تنش با تهران بهره می‌برد.
تهران اما با درک نیاز غرب به حل و فصل بحران در خاورمیانه و اهمیت ژئوپلیتیک ایران در هرگونه نقشه راه برای خاورمیانه، همچنان باید به ابزار سیاست خارجی خود تکیه داشته و در این‌باره ایده راهگشا داشته باشد. این ایده لازم است همه طرف‌ها را برای رسیدن به نقطه تعادل در تنش جاری مجاب کند. با توجه به تحولات منطقه در یکسال و اندی گذشته، ایده ارائه شده باید از خصلتی نوگرا و پیش‌برنده برخوردار باشد. به عبارت روشن، نیاز غرب به دستیابی فوری به راه‌حل برون رفت از بی‌ثباتی کنونی در منطقه و ایجاد توافق با تهران، فرصتی است برای ایجاد موقعیتی که او را نیز از تنگناهای کنونی برهاند. نشست جمعه آینده در ژنو برای دو طرف از اهمیت ویژه برخوردار است./ابتکار
نظر شما :