در هیجانات انتخابات چهاردهم، تحولات اروپا را دریابیم

دیپلماسی ایرانی: سال جاری شمسی و میلادی در دنیا سال انتخابات متعدد است. بر اساس آمارهای اعلام شده در سال جاری بالغ بر شصت کشور جهان برگزاری انتخابات مختلف در سطح رئیس جمهوری، شوراها، پارلمان‌های ملی و یا پارلمان اروپایی را شاهد خواهد بود. طی دو هفته گذشته نزدیک به سی کشور اروپایی انتخابات پارلمان اروپایی و بعضاً پارلمان‌های ملی خود را انجام دادند که به اتفاقات مهمی همچون تحولات سیاسی در فرانسه و پیشی گرفتن حزب راست افراطی این کشور از سایر احزاب از جمله حزب حاکم و اعلام آمادگی این حزب برای بدست گرفتن قدرت در سطح ملی  منجر شد و در نتیجه رئیس جمهوری فرانسه را به انحلال پارلمان این کشور و اعلام انتخابات زودهنگام در فرانسه مجبور کرد. 

از طرف دیگر طی سه هفته آتی و دقیقا در چهارم ژوئیه آینده، انگلیس نیز انتخابات پارلمانی را شاهد خواهد بود که به نظر می‌رسد پس از نزدیک به ۱۴ سال حاکمیت مطلق حزب محافظه‌کار در جزیره انگلیس، حزب کارگر با اختلاف چشمگیر و حدود بیست در صدی که از هم اکنون در نظرسنجی‌ها با حزب محافظه‌کار ایجاد کرده است، در انتخابات آتی پیروز و با به دست گرفتن قدرت، جانشین حزب محافظه‌کار در نخست وزیری بریتانیا خواهد شد. 

اگرچه ظاهر امر حکایت از روند دموکراسی در این کشورها و جایگزینی احزاب سنتی به جای یکدیگر در مسیر جابه‌جایی قدرت است، لیکن به قدرت رسیدن حزب کارگر با گرایش‌های مشخص در قبال تحولات بین‌المللی و خصوصاً تفاوت‌های آشکار دیدگاه‌های این حزب با حزب محافظه‌کار در موضوع خاورمیانه و به ویژه فلسطین و جنگ غزه حائز اهمیت فراوان است. 

بر اساس مواضع اعلام شده از سوی رهبر حزب کارگر در قبال تحولات غزه، علاوه بر پذیرش راه حل "دو دولت" برای آینده فلسطین در پرتو عملکرد غیر انسانی رژیم اسرائیل در کشتار مردم غزه، حزب کارگر انگلیس همچون برخی دیگر از کشورهای اروپایی نظیر فرانسه، بلژیک، اسپانیا، کشورهای نوردیک و ... آمادگی خود را برای شناسایی دولت فلسطین ابراز کرده است.

بنابراین چنانچه پیش‌بینی‌ها و نظرسنجی‌ها در انتخابات سه هفته آینده انگلیس تحقق یابد، چرخشی تاثیرگذار و قابل توجه در سیاست‌های انگلیس در خاورمیانه و موضوع فلسطین در دوران پسا "الیزابت دوم" و دوران "پادشاه چارلز" در شرف وقوع است. 

اگرچه در شرایط فعلی "جرمی کوربین" رهبر پیشین و کاریزمای حزب کارگر که از طرفداران شجاع موضوع فلسطین و تغییر سیاست بریتانیا در خاورمیانه بود، در راس حزب کارگر قرار ندارد لیکن گرایش نزدیکی به فلسطین و تحول در دیدگاه‌های سنتی بریتانیا در خاورمیانه در حزب کارگر همچنان به قوت خود باقیست و علی رغم برخی دیدگاه‌های نسبتاً متفاوت رهبر فعلی این حزب نسبت به دیدگاه‌های کوربین، امیدواری در تحول راهبرد حزب کارگر در موضوع فلسطین، همچنان برای منطقه خاورمیانه انتظاراتی را ایجاد خواهد کرد.

این تحول در سیاست‌های سنتی انگلیس در خاورمیانه در شرایطی است که ایالات متحده در تلاش برای نزدیکی و فراهم کردن شرایط روابط استراتژیک و قرارداد امنیتی جدید با عربستان سعودی برای ایجاد زمینه‌های لازم در تغییر و اغناء ولیعهد سعودی برای برقراری روابط با رژیم صهیونیستی، درصدد ترسیم راه حلی در چهارچوب منافع واشنگتن – تل‌آویو در منطقه است. 

به خاطر داشته باشیم که در سال‌های پایانی دولت دوازدهم ملاقات تاریخی وزیر امور خارجه وقت جمهوری اسلامی ایران با آقای جرمی کوربین، دبیرکل وقت حزب کارگر انگلیس در لندن، مذاکرات محتوایی طرفین برای طراحی روابط آتی دو کشور نقطه قابل توجه و بسیار تاثیر گذار در روابط تهران – لندن تلقی می‌شد. هرچند که کوربین در ادامه راه، رهبری خود را در حزب کارگر به دلیل ناسازگاری‌های برخی جناح‌های تندرو و آتلانتیکی حزب کارگر همچون جناح تونی بلر که در آن مقطع نمایندگی جامعه بین‌المللی در موضوع خاورمیانه را نیز یدک می کشید، علی رغم ظرفیت‌های قابل توجه، در انتخابات گذشته پارلمان انگلیس در مقابل حزب محافظه‌کار از دست داد و ناچار از رهبری کناره گیری کرد، لیکن همچنان از سران و چهره های تاثیر گذار "کارگری ها" در مجموعه حاکمیت این حزب محسوب می شود.

باید توجه کرد که دولت آتی بریتانیا که بر اساس پیش بینی ها می‌باید دولت کارگری باشد به دلیل عملکرد دولت محافظه‌کار فعلی در حمایت بی‌چون و چرا از رژیم اسرائیل در جنگ غزه، با انتقادات بسیاری روبه‌رو خواهد شد و مواضع یک جانبه گرایانه ریشی ساناک، نخست وزیر فعلی و هندی الاصل محافظه‌کار انگلیس، در موضوع غزه و نگاه سنتی محافظه کارهای بریتانیا در حمایت از اسرائیل، لندن را در شرایط سخت و پیچیده‌ای در تحولات خاورمیانه قرار خواهد داد، و به همین خاطر چنانچه این حزب بعد از چهارم ژوئیه روز انتخابات انگلیس بتواند پیروز انتخابات باشد، موضع حزب کارگر در آمادگی برای شناسایی دولت فلسطین در روند ایجاد صلح در منطقه بسیار حائز اهمیت است. 

البته در این بین برخی مواضع آقای "کایر استارمر" رهبر فعلی حزب کارگر در سیاست‌هایش در قبال اسرائیل در غزه و امتناع از قبول تحریم تسلیحاتی اسرائیل انتقادات بسیاری را برای حزب کارگر نیز به همراه داشته است؛ و این امر در شرایطی است که حزب کارگر انگلیس در طول سال‌های گذشته به دلیل مواضع نزدیک و حمایت گرانه از موضوع فلسطین، مورد توجه بخش عظیمی از رای دهندگان انگلیسی طرفدار فلسطین قرار داشته است که به همین دلیل پیگیری و تاکید بر این سیاست‌ها نقش موثری در  جلب رای دهندگان انگلیسی در روز انتخابات خواهد داشت. 

البته سوابق گذشته احزاب حکایت از آن دارد که در زمانی که به قدرت می‌رسند مواضع اصولی آنها کمرنگ‌تر از زمانی می‌شود که به عنوان حزب مخالف و حزب دولت سایه در قبال حزب حاکم عمل می‌کرده اند. در همین چارچوب عملکرد تونی بلر، نخست وزیر کارگری انگلیس در دوران جنگ تجاوزگرانه علیه عراق و حمایت بی چون و چرای بلر از امریکا و جورج بوش پسر، در تجاوز به منطقه، سابقه بسیار نامناسبی را برای حزب کارگر به همراه داشته است که این حزب برای فرار از این گذشته، حتماً باید اقدام مناسبی را برای شبهه زدایی از مواضع سوسیالیستی خود اتخاذ کند. 

مواضع حزب کارگر در دوران جرمی کوربین به ویژه در موضوع مذاکرات برجام و هسته‌ای و نگاه سازنده این حزب در تایید این مذاکرات و حمایت از انجام آن، برگ دیگری است از تعهدات دیپلماتیک حزب کارگر در برخوردی متفاوت با مواضع اصولی و بین‌المللی ایران و موضوع برجام. 

اگرچه موضوع فلسطین و جنگ غزه در شرایط فعلی مواضع لندن را معطوف به تحولات فلسطین کرده است لیکن این مسئله نافی روابط استراتژیک لندن در خاورمیانه نخواهد بود. در حال حاضر مناسبات اقتصادی انگلیس با شورای همکاری خلیج فارس بالغ بر ۴۰ میلیارد یورو بوده و مصر نیز به تنهایی سالانه ۵ میلیارد یورو مبادلات اقتصادی با لندن دارد که به سادگی برای وضعیت شکننده اقتصادی لندن قابل عبور نیستند و ظرفیت های غیر فعال در روابط اقتصادی با تهران می تواند چشم انداز امیدوارکننده دیگری را برای جزیره، ترسیم کند. 

حزب کارگر همچنین اعلام داشته است که به تصمیم دیوان دادگستری لاهه در مورد حکم دستگیری نخست وزیر اسرائیل نیز احترام می گذارد و آن را خواهد پذیرفت.  

اگرچه در دوران پس از خروج انگلیس از اتحادیه اروپایی روابط لندن – بروکسل شرایط مناسبی را در پرتو مواضع حزب محافظه‌کار نداشته لیکن حزب کارگر با قبول موضع انگلیس در قبال خروج از اتحادیه اروپایی به دنبال برقراری روابط نزدیک‌تر و فعال‌تری با این اتحادیه است.

با توجه به شرایط جاری و چشم انداز تحولات در اروپای پسا انتخابات پارلمان اروپایی و پس لرزه های سیاسی در بسیاری از این کشورها از جمله فرانسه، این انتظار از دولت آینده کارگری در بریتانیا پس از انتخابات چهارم ژوئیه نیز ایجاد شده است که آیا توانایی برقراری روابط دیپلماسی خاورمیانه‌ای مشخص در چارچوب توسعه و ترویج راه حل‌های متفاوت تر خواهد داشت یا نه؟ بنا به پیش بینی کارشناسان رهبر حزب کارگر با فشارهای بسیاری روبه‌روست که روش‌های متفاوت‌تری نسبت به سیاست‌های طرفداری از فلسطین متعلق به جرمی کوربین اتخاذ کند. لیکن عملکرد جنایتکارانه دولت اسرائیل در غزه وی را وادار ساخته است که موضوع شناسایی دولت فلسطین را در دستور کار قرار دهد که این امر چالش‌ها و فرصت‌هایی را برای لندن در خاورمیانه ایجاد می‌کند که به نظر می‌رسد دیپلماسی آتی حزب کارگر در خاورمیانه در قبال موضوع فلسطین اهمیت دادن به امنیت و همکاری در منطقه در موضوع توسعه و پیشرفت منطقه در دستور کار قرار بگیرد.

در هر حال اروپا در پرتو انتخابات جاری به خصوص در آنچه در لندن و پاریس روی داده و می دهد، ناظران تحولات این دو کشور را منتظر نتایج انتخابات و روند آتی تحولات و تاثیرات آن در خاورمیانه قرار داده است. لذا به نظر می‌رسد هر آنچه از نتایج تحولات مورد بحث حادث شود، فرصتی مغتنم در راستای تاثیرگذاری و مسئولیت پذیری در تحولات حوزه منافع ملی جمهوری اسلامی ایران در شرف ایجاد است.

همان گونه که قبلاً اشاره شد مواضع حزب کارگر انگلیس در قبال فلسطین و جنگ غزه تفاوت‌های آشکاری با سیاست‌های سنتی حزب محافظه کار در خاورمیانه داشته و دیدار تاریخی وزیر امور خارجه دولت دوازدهم با رهبر قبلی حزب کارگر در لندن ملاحظاتی است که می‌تواند در روند تحولات فعلی خاورمیانه و دیپلماسی ایالات متحده در نزدیک سازی کشورهای عرب منطقه و برقراری روابط آنها با رژیم اسرائیل و موضوع دو دولت و شناسایی رسمی دولت فلسطین تاثیرات به‌سزایی داشته باشد. چنانچه غوغای انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم تمام انرژی و حواس سیاسی کشور را به خود جلب نکند شرایط فعلی مجدداً فرصتی برای منافع ملی ایجاد کرده است که دولت چهاردهم از هم اکنون می‌باید در طراحی و مسئولیت پذیری و تاثیرگذاری موثر در جهت منافع ملی در تحولات خاورمیانه ایفای نقش کند.