مشت پر اسد

حسین فاطمی، روزنامه نگار

دیپلماسی ایرانی: گروه‌های مخالف دولت مرکزی سوریه اعلام کردند، آمادگی دارند زیر چتر سازمان ملل متحد مذاکرات خود را با دمشق از سر بگیرند. در این باره خبرگزاری فرانسه اعلام کرد که هیئت مذاکره کننده نیروهای مخالف دولت سوریه روز یکشنبه خواستار از سرگیری مذکرات مستقیم با دولت سوریه شد.

به نوشته این خبرگزاری، درخواست مخالفان سوریه نتیجه تحولات سیاسی جدیدی است که در سوریه رخ داده و در چارچوب آن این کشور بعد از 12 سال محرومیت و انزوا به اتحادیه عرب بازگشت. مخالفان سوریه از تمامی کشورهای دوست و برادر خواستند تا از تلاش‌های سازمان ملل متحد برای فراهم کردن شرایط مناسب از سرگیری مذاکرات مستقیم در چارچوب دستور کار و جدول زمان بندی شده مشخصی انجام شود.

گفتنی است گروه‌های مخالف بشار اسد به امید حمایت بین المللی کارشکنی‌های زیادی در روند مذاکرات مستقیم با دمشق داشتند، اما در سایه شتاب گرفتن بازگشت جامعه جهانی به برقراری روابط با دولت سوریه و پذیرش پیروزی دولت مرکزی این کشور در جنگ داخلی این کشور، نیروهای مخالف هم به صرافت بازگشتی آبرومندانه به میز مذاکرات افتاده‌اند.

- مُشت پُر اسد

با توجه به شرایط جدید سیاسی و دیپلماتیک خاورمیانه بعد از احیای روابط ایران و عربستان سعودی و تلاش ریاض برای ترمیم روابط با دمشق و تحرکات سعودی ها در جهت بازگشت سوریه به اتحادیه عرب اکنون بشار اسد از موضع برتر و با توان چانه زنی به مراتب بیشتری طی 12 سال گذشته همراه است. در سوی دیگر ناظران معتتقدند که بازگشت جریان اپوزیسیون سوریه به میز مذاکره، نه تصیمیمی از جانب چهرهای اصلی این جریان (اپوزیسیون)، که در نتیجه فعل و انفعالات و پوست اندازی های سیاسی - امنیتی، ذیل تحولات جدید در خاورمیانه است که توسط عربستان مدیریت می شود. 

از این رو محتمل به نظر می رسد که در پشت تغییر نگاه اپوزیسیون سوریه، ریاض و ابوظبی حضور و نقش پررنگی داشته باشند. البته دوحه به عنوان موتور محرکه حمایت سیاسی، دیپلماتیک، اقتصادی و لجستیک از اپوزیسیون سوریه عمل می کند و تاکنون در برابر بازگشت سوریه به جهان عرب بدون ایجاد تغییرات ملموس در ساختار سیاسی - اجتماعی این کشور (سوریه) و مهم تر از همه به رسمیت شناختن اپوزیسیون و دخالت دادن آنها در قدرت مقاومت کرده است، اما به زعم تحلیلگران تا به اینجای کار زور عربستان بر قطر چربیده است.     

سعودی ها در فاصله زمانی امضای توافق سه جانبه پکن از اسفندماه سال گذشته تا به اکنون در صدد پایان دادن به تمام منازعاتی هستند که به شکل مستقیم یا غیرمستقیم به افزایش هزینه های سیاسی، دیپلماتیک، اقتصادی، امنیتی و لجستیکی ریاض منجر شده است. لذا به موازات پایان دادن به جنگ یمن، بهبود مناسبات با گروه های فلسطینی و ترمیم روابط با دمشق، عربستان نیم نگاه جدی هم به پایان دادن منازعات دولت اسد و جریان اپوزیسیون دارد تا اختلافات سیاسی فرسایشی 12 ساله، مجددا به عنوان آتش زیر خاکستر عمل نکند. در این میان مشت پر اسد، عملا صحنه سیاسی را به نفع او چرخانده است.

از این رو دیدگاه عربستان سعودی برای راه‌حل سیاسی جهت بحران سوریه، دیگر بر قطعنامه 2254 که دمشق آن را به طور کامل و با جزئیات رد می‌کند، متمرکز نیست؛ چراکه شرایط بین المللی در زمانی که قطعنامه مذکور تصویب شد با شرایط امروز متفاوت است. لذا این گزاره مطرح است که عربستان به فکر بازگرداندن اپوزیسیون سوریه پای میز مذاکره با اسد باشد.

البته شاید آنچه دمشق را به همکاری با ریاض ترغیب می‌کند این باشد که عربستان ممکن است به دلیل روابط خوب با روسیه و چین و همچنین نیازی که ایالات متحده در سطوح مختلف به عربستان دارد، بتواند نقش کمک به سوریه را بهتر از امارات، عمان یا هر بازیگر منطقه ای و فرامنطقه ای ایفا کند. بدین ترتیب، عربستان سعودی هم دیگر در مواضع سیاسی خود، مشخصا در قبال پرونده سوریه منتظر چراغ سبز آمریکا نیست.