بازی قطر با بزرگان

موفقیت مذاکرات دوحه، که به ابتکار امیر قطر برای آشتی بين گروههای رقيب لبنانی برگزار شد، بار دیگر جایگاه قطر در معادلات منطقه ای را نشان داد. کشور کوچکی که تاکنون با سياست‌های خود، در بسياری از مناقشات منطقه ای در نقش بازیگری بزرگ ظاهر شده است.

 

شيخ حمد بن خليفه آل ثانی، امير قطر با درایت نخست وزیر خود شیخ حمد بن جاسم آل ثانی با نشاندن لبنانی ها به دور یک میز کاری کرد که، بسیاری از کشورهای بزرگ منطقه و جهان همچون عربستان، مصر، آمریکا و فرانسه در آن ناکام بودند.خلاء سیاسی در لبنان و روی دادن درگیری های خونین در این کشور که دهها کشته بر جای گذاشت، بدترین درگیری ها از زمان پایان جنگ داخلی لبنان در سال 1990 بود.

 

قطر با منابعی سرشار از نفت و گاز، توانایی رسانه ایی همچون شبکه الجزيره، با برنامه ریزی بلند مدت برای جذب نخبگان منطقه در قالب ایجاد شهرکی دانشگاهی که بسیاری از دانشگاه های معتبر جهانی در آن شعبه دارند و درنهایت روابط همزمان با آمريکا، ايران و رژيم صهيونيستى مى خواهد از کشوری کوچک به يک قدرت منطقه اى تبديل شود.

 

تعيين دوحه به عنوان مرکز فرماندهی آمریکا در جنگ عراق و استقرار قرارگاه نظامى منطقه اى (خاورميانه اى) آمريکا در قطر و نقش آفرينى دوحه در مسأله صلح خاورمیانه وتلاش براى عادی سازی روابط با اسرائيل به عنوان يک رژيم و بازيگر طبيعى به معادلات سياسى، اقتصادى و امنيتى خاورميانه و خليج فارس ، نشانگر تغييرات جدى در نگرش هاى منطقه اى دوحه به شمار مى رود.

 

قطر از جمله کشورهای عربی بود که براى اولين بار پس از امضای توافقنامه صلح بین اسرائیل و فلسطینیان در «کمپ ديويد»  در سال 1993 به تحریم اقتصادی اسرائیل پایان داد و بین دو طرف روابط تجاری مستقیم برقرار شد، و از سال 2005 برخی تماس های غیر رسمی بین دو طرف برقرار بوده است.

 

اخیرا وزیر خارجه اسرائیل به عنوان میهمان وزیر خارجه قطر در نشست مجمع دموکراسی، توسعه و تجارت آزاد در دوحه، پایتخت قطر شرکت کرد که، در حاشیه این نشست با امیر قطر نیز دیدار داشت.

 

در همین حال قطر همچنین از جمله اولین کشورهایی بود که بر خلاف دیگر کشورهای عربی اعلام کرد که به دولت تازه فلسطينيان به رهبری گروه حماس کمک مالی می کند و حتى رهبران حماس را در خاک خود بپذيرد.

 

در واقع، راهبرد اصلى و محورى قطر در معادلات سياسى - امنيتى منطقه براساس تعادل در روابط با قدرتهاى عمده منطقه اى و فرامنطقه اى مؤثر در خليج فارس وخاورميانه بوده است.

 

طبق اين راهبرد، قطر تلاش کرده و مى کند بين قدرت هايى که داراى اهداف ومنافع متفاوت، متضاد وحتى متعارضى بوده و هستند، به نحوى مانور دهد و بازى کند که ميزانى از روابط متعادل را با هر يک از آنها حفظ نمايد و ضمن پرهيز از چرخش کلى به سوى يک يا برخى از آنها از مزاياى اين وضعيت به نفع منافع و امنيت ملى خود بهره گيرد.

 

از این رو قطر به طور همزمان، در سالهاى اخير، تلاش کرده  با ايران، عراق، عربستان، مصر، اسرائيل، آمريکا، انگليس و فرانسه به طور همزمان روابط مناسبى داشته باشد. قطر در بين کشورهاى شوراى همکارى خليج فارس، داراى يکى از بهترين روابط با جمهورى اسلامى ايران بود.

 

با وجود همکارى هاى گسترده نظامي قطر با آمريکا، این کشور اتهاماتى که در مورد دخالت ایران در امور داخلى عراق وارد می شود را رد می کند.

 

شیخ حمد بن جاسم آل ثانی در مصاحبه ای گفته است که، ایران دوست قطر است و دوحه هیچ وقت به طور مستقیم یا غیر مستقیم اجازه نخواهد داد که از خاک این کشور برای حمله به ایران استفاده شود.

 

قطر که استقلال سياسى خود را در ۳سپتامبر سال۱۹۷۱ به دست آورد، از سال ۱۹۹۵ وقتى عيسى بن خلیفه آل ثانى امير پیشین قطر در سفرى خارجى به سر مى برد، پسرش حمد، پدرش را در کودتایی آرام برکنار کرد، و خود به جای او بر کرسی امارت نشست و از آن زمان قطر وارد مرحله جدیدی شد.

 

در دوره شیخ حمد بن الخلیفه آل ثانی آزادی مطبوعات گسترش یافته و شبکه تلويزيونی جنجالی الجزيره به یکی از مهمترین پخش کنندگان رادیو تلویزیون دنیای عرب تبدیل شده است. الجزیره با پخش صحبت های اسامه بن لادن برای اولین بار بعد از حمله آمریکا به افغانستان در اکتبر ۲۰۰۱ به شهرت جهانی دست پیدا کرد.

 

الجزیره از زمان راه اندازی در سال 1997 به یک شبکه تلویزیونی کلیدی تبدیل شده و به چهره قطر ابعاد تازه ای بخشیده است. این شبکه خبری صراحتا به موضوعاتی که از حساسیت ویژه ای در دنیای عرب برخوردار است، می پردازد.

 

 اگرچه دقت دارد تا از نقد خود کشور قطر و برخی از همپیمانانش در خلیج فارس به ویژه عربستان سعودی، دوری کند.

 

ریاض پیشتر در اعتراض به اقدام شبکه الجزیره در پخش برنامه هایی درباره زندگی خانوادگی پادشاهی عربستان ، سفیر خود را از قطر در 2002 فرا خواند، روابط دو کشور متشنج شد که با سفر اخیر شاهزاده سلطان بن عبد العزیز ولیعهد عربستان سعودی به دوحه قطر به نظر می رسد روابط این دو کشور عربی پس از شش سال تنش به حال عادی بازگردد. ‌

 

از سویی قانونی که در سال ۲۰۰۵ تصویب شد، اصلاحات دمکراتیکی در قطر به دنبال داشت که نقطه قوت آن، امکان رخ دادن رای گیری برای پارلمان نیمه منتخب تا سال ۲۰۰۷ است.

 

قطر سومين ذخيره گاز طبيعی جهان را داراست و با داشتن جمعيتی کوچک درآمد سرانه در اين کشور در مقايسه با ديگر کشورها در بالاترين حد قرار دارد.

 

 این کشور با در اختیار داشتن ۱۵% از ذخایر کشف شده گازی، در پی تبدیل شدن به یکی از غول های انرژی در جهان است. قطر قصد دارد به همراه روسیه به عنوان اولین کشور دارای ذخیره گازی اقدام به تشکیل اوپک گازی نماید.