نقض حقوق بنیادین پناهجویان روهینگیا در دریا

نویسنده: امیر بی پروا، پژوهشگر حقوق بشر

دیپلماسی ایرانی: در پایان سال جاری میلادی، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امور میانمار، تام آندریوس اعلام کرد "در حالی که بسیاری در جهان در حال جشن گرفتن برای تعطیلات سال جدید هستند و زنگ سال جدید را می نوازند، قایق های حامل مردان، زنان و کودکان روهینگیا که فاقد قابلیت دریانوردی هستند عازم سفرهای خطرناک می شوند." در این سفرهای خطرناک در دریا بسیاری از پناهجویان با خطر مرگ مواجه می شوند و جان خود را از دست می دهند. 

در یک کشتی که حدود صد پناهجوی روهینگیا را حمل می کرد و نزدیک سواحل اندونزی است شانزده تن از مسافران آن شامل زن و مرد و یک کودک مردند؛ این یک نمونه از نمونه های بسیار است. بسیاری از مردم مسلمان روهینگیا در مسیر پناهجویی در دریا کشته شدند. 

جدای از بحث مرگ، پناهجویان در جریان سفر از آب و غذای سالم نیز برخوردار نیستند و در شرایط بهداشتی بسیار نامناسبی هستند. حتی کشتی ها و قایق های حامل آنان فاقد حداقل استاندارد دریا نوردی است و ریسک غرق شدن و مرگ آنان بسیار بالاست به طوری که موارد بسیار زیادی بوده است که پناهجویان روهینگیا در مسیر غرق شده اند.  

علاوه بر خطرات مسیر بسیاری از دولت های منطقه شرق و جنوب شرق آسیا پناهجویان روهینگیا را پذیرش نمی کنند و آنان را به میانمار باز می گردانند، برای نمونه دادگاهی در مالزی حکم به برگرداندن 104 شخص روهینگیا به میانمار صادر کرده است که این افراد نیز خود را با قایق به مالزی رسانده بودند؛ هر چند این حکم در دیوان عالی مالزی نقض شد اما این خطر در موارد مشابه پناهجویان روهینگیا را تهدید می کند.

در این سفر خطرناک پناهجویان روهینگیا، خطرات بسیاری آنان را تهدید می کند که این خطرات به نقض حقوق مختلف آنان منجر می شود که این حقوق، حقوق بنیادین آنان است و شامل حقوق مختلف آنان چون حق بر حیات، حق بر بهداشت، حق بر غذا و حق بر آزادی تردد و... می شود.

بازگرداندن پناهجویان روهینگیا به میانمار، عدم حمل آنان با قایق ها و کشتی های استاندارد، عدم پذیرش آنان از سوی کشورها و عدم فراهم بودن عملیات مناسب نجات دریایی، حسب گزارش های نهادهای حقوق بشری که به تعدادی از آن در سطور فوق اشاره شد، حق بر حیات پناهجویان به صورت متعدد نقض شده و عدم همکاری دولت ها به نقض حقوق آنان منجر شده است.

عدم وجود ایمنی دریانوردی و فقدان کشتیرانی مناسب باعث شده است امکانات بهداشتی در مسیر وجود نداشته باشد و بسیاری از پناهجویان روهینگیا بیمار بشوند و به غذا و آب سالم دسترسی نداشته باشند و بر اثر گرسنگی مریض شوند یا فوت کنند. در این شرایط حق بر سلامت آنان و حق بر غذا به عنوان دو حق مهم بشری نقض شده است.

عدم پذیرش پناهجویان روهینگیا از سوی دولت ها مغایرت با مفاد کنوانسیون 1951 درمورد حقوق پناهندگان دارد.

دولت های شرق و جنوب شرق آسیا به منظور اجرای تعهدات بین المللی خود در حقوق بین الملل عرفی و میثاق حقوق مدنی و سیاسی و کنوانسیون پناهندگان ملل متحد باید اقدامات ذیل را انجام بدهند:

1-    پذیرش پناهندگان روهینگیا ولو به صورت موقت
2-    گسترس امکانات امداد و نجات دریایی در مسیر تردد کشتی های پناهجویان روهینگیا
3-    ایجاد کمپ های پذیرش
4-    توزیع خدمات درمانی، آب و غذا در میان پناهجویان روهینگیا در مسیر دریایی و کمپ های پناهجویان
5-    خود داری از بازگرداندن پناهجویان به میانمار

اقدامات فوق اقداماتی حداقلی است تا دولت ها در چارچوب تعهدات بین المللی خود برای حفظ حقوق پناهجویان روهینگیا لازم است انجام بدهند.