اجلاس بخارست ناتو و اهدف چندگانه وزرای خارجه، از اوکراین تا چین

دیپلماسی ایرانی: در حالی که بیش از 280 روز از نزاع اوکراین می گذرد نشست وزرای امور خارجه اتحادیه آتلانتیک شمالی به ریاست ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو با حضور آنتونی جی. بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده امریکا در روزهای 8 تا 10 آذر 1401  در رومانی برگزار شد. وزرای امور خارجه فنلاند و سوئد نیز به عنوان کشورهای دعوت شده برای پیوستن به این سازمان در این نشست  شرکت کردند. در اجلاس  بخارست علاوه بر جنگ روسیه و اوکراین، اجرای مفاهیم استراتژیک جدید ناتو، امنیت انرژی، حفاظت از زیرساخت های حیاتی و تلاش های ناتو برای ایجاد ظرفیت و تقویت انعطاف پذیری در جمهوری مولداوی، گرجستان و بوسنی و هرزگوین بررسی و ابعاد مختلف آن مورد تبادل نظر قرار گرفته است.

بر کسی پوشیده نیست که جنگ روسیه و اوکراین به انسجام ناتو کمک شایان کرده و جناح شرقی ناتو را بیش از هر زمان دیگر امنیت خود را وابسته به نقش آفرینی آمریکا با محوریت ناتو می دانند و اجلاس بخارست فرصتی مجدد برای ارزیابی آخرین وضعیت اوکراین و ضرورت تقویت نیروهای این سازمان در منطقه پیرامونی دریای سیاه می دانند؛ لذا وزرای امور خارجه کشورهای ناتو در این اجلاس  بر اتحاد کشورهای پیمان برای انطباق ائتلاف با واقعیت های جدید همانطور که در مفهوم استراتژیک جدید تصویب شده در مادرید تعریف شده بود، که در آن روسیه مهم ترین خطر برای امنیت یورو آتلانتیک است، تاکید  کرده و بار دیگر بر الویت سیاسی، امنیتی و اهمیت استراتژیک دریای سیاه توجه خاص کردند. هم زمان نیز اولین نشست مقامات بلندپایه جناح شرقی ناتو از زمان آغاز جنگ در اوکراین برگزار شد.

در عین حال، این اولین نشست عالی رتبه ناتو پس از اجلاس سران مادرید، از پایان ژوئن 2022 و مرحله اساسی در عملیاتی کردن مفهوم استراتژیک جدید اتحاد بود و برای اولین مرتبه بحث و تبادل نظر  برای تجزیه و تحلیل چگونگی  اجرای تصمیمات اتخاذ شده در مادرید و آماده سازی نشست آتی ناتو در ویلنیوس در سال 2023 صورت پذیرفت؛ همچنین وزرای خارجه فنلاند و سوئد به همراه سران دیپلماسی 30 کشور عضو، دبیرکل ناتو و سایر مقامات ارشد سیاسی و نظامی ناتو در نشست بخارست حضور داشتند؛ در عین حال که وزرای امور خارجه جمهوری مولداوی (برای اولین بار در چنین نشستی)، اوکراین، گرجستان و بوسنی و هرزگوین در جلسات باز برای شرکای این نشست شرکت داشتند و اولین روز این نشست فرصتی را برای گرامیداشت بیستمین سالگرد اجلاس سران پراگ در سال 2002 از طریق یک رویداد دیپلماسی عمومی، دعوت از  رومانی به همراه شش کشور عضو دیگر برای پیوستن به اقیانوس اطلس شمالی بود.

مذاکرات وزرای امور خارجه کشورهای عضو ناتو به همراه همتایان خود از کشورهای شریک و میهمان، اقداماتی را برای تقویت دفاع و بازدارندگی در جناح شرقی در چارچوب جنگ روسیه و اوکراین اتخاذ کرده و افزایش حمایت متحدان از اوکراین، مبارزه با تهدیدات ناشی از جنگ ترکیبی، راه‌های مدیریت چالش‌های بلندمدت ناشی از اقدامات چین، تقویت انعطاف‌پذیری جامعه یورو آتلانتیک، از جمله در زمینه انرژی و بویژه تداوم حمایت از افزایش تاب آوری کشورهای  مولداوی، گرجستان و بوسنی و هرزگوین نیز مورد توجه قرار دادند. همچنین این نشست فرصتی برای ارزیابی استراتژیک چالش‌های جهانی برای امنیت ائتلاف فراهم کرد.

ینس استولتنبرگ دبیرکل ناتو پس از این نشست گفت: "پیام این نشست این است که ناتو و شرکا به کمک به اوکراین ادامه خواهند داد، ما هر چقدر هم که طول بکشد در کنار آن خواهیم ایستاد. من متوجه شدم که بسیار مهم است که پوتین در اوکراین پیروز نشود. این یک تراژدی برای اوکراین است، اما یک آسیب‌پذیری برای کل جهان است به هر حال اعضای ناتو موافقت کردند که با اوکراین همکاری نزدیک‌تری داشته باشند و پیشروی اوکراین مدیون سربازان شجاع آن است، در عین حال که کمک متحدان تفاوت ملموسی را موجب شده است."

وزیر امور خارجه رومانی در مورد این نشست گفت کشور ما نقش فعالی را در سطح منطقه‌ای، اروپایی و یورو – آتلانتیک، به ‌ویژه در زمینه جنگ غیرقانونی روسیه علیه اوکراین ایفاء کرده و اقدامات ملموس برای افزایش انعطاف‌پذیری کشورهای مجاور ناتو را خواستار است. همچنین در اجلاس حمایت بی قید و شرط از آوارگان اوکراینی و ترانزیت غلات و محصولات کشاورزی به مقصد سوم (تا به امروز  بیش از 8.4 میلیون تن) تاکید شد. همچنین نشست وزیران در بخارست فرصتی مضاعف برای ارتقای اولویت‌های رومانی در سطح ناتو و اهمیت استراتژیک دریای سیاه و بویژه اجرای سریع‌ترین تصمیمات در مورد تحکیم و تقویت جناح شرقی ناتو و رومانی بود. واقعیت این است که رومانی اهداف مهم ذیل را در اجلاس بخارست دنبال کرده است:

الف: تاکید مجدد بر اولویت های امنیتی و دفاعی و اولویت دادن به اجرای هر چه سریعتر تصمیمات مربوط به تحکیم و تقویت جناح شرقی ناتو به ویژه در دریای سیاه.

ب: تاکید بر لزوم ادامه تقویت ناتو در چارچوب تهدیدهای روسیه

ج: توجه خاص به اهمیت ادامه حمایت متحدان از اوکراین، جمهوری مولداوی، گرجستان و بوسنی و هرزگوین

د: تاکید بر اهمیت تقویت همکاری و هماهنگی ناتو و اتحادیه اروپا در زمینه امنیتی کنونی در سطح یورو آتلانتیک و  منطقه دریای سیاه با توجه ویژه به نتایج ملموس 

ه: ارزیابی چالش ها آتی امنیتی ناتو و پاسخ  به آنها

جمع بندی: 

به نظر می رسد عملیات ویژه روسیه در اوکراین به اهداف پیچیده امریکا در اروپا در ابعاد توسعه ناتو به شرق؛ وابستگی بیشتر دفاعی و امنیتی قاره سبز به آمریکا و بویژه تقویت نظامی گرایی با توسعه صنایع نظامی غرب کمک شایان کرده است و لذا جنگ اوکراین با حمایت تمام عیار غرب از کیف تا تثبیت اهداف توسعه طلبانه محور واشنگتن – لندن ادامه خواهد یافت.