گام بلند صنعت پهپادسازی عربستان سعودی

در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری کشورهای منطقه خاورمیانه در بخش فناوری دفاعی افزایش یافته و در این بین، به صنعت پهپادی به‌طور ویژه توجه شده است. به‌دنبال پیشرفت‌های جهشی ترکیه و ایران در این صنعت، برخی کشورهای عرب منطقه نیز درصدد خرید پهپاد از ترکیه برآمده‌اند. این کشورها در عین حال، در چارچوب برنامه دفاعی خود، برای خرید خط تولید برخی پهپادهای پیشرفته از چین هم اقدام کرده‌اند.

به گزارش ایسنا، به نقل از ایندیپندنت، زیرساخت‌های انرژی عربستان سعودی، به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان، در سال‌های اخیر چندبار با حمله‌های پهپادی و موشکی روبه‌رو شده و این امر به امنیت عرضه و زیرساخت‌های انرژی عربستان سعودی صدمه جدی وارد کرده است. تداوم این حمله‌ها باعث شد تا ریاض در صنعت پهپادی سرمایه‌گذاری بیشتری انجام دهد. 

با توجه به رقابت سنتی موجود در منطقه و تلاش کشورها برای استفاده بهینه از موقعیت جغرافیایی و قدرت نظامی و اقتصادی خود در توازن قوای جدید در منطقه، می‌توان انتظار داشت که در سال‌های آینده، رقابت در صنعت پهپادی افزایش یابد.

عربستان سعودی بزرگ‌ترین تامین‌کننده نفت چین است. در سال‌های اخیر، شرکت آرامکو هم در بخش پالایشگاهی چین سرمایه‌گذاری کرده است. در سال ۲۰۲۱، حجم تجارت بین عربستان سعودی و چین به بیش از ۸۰ میلیارد دلار رسید و به احتمال زیاد، در جریان سفر آینده شی جینپینگ، رئیس‌ جمهوری چین، به عربستان سعودی، نه‌تنها قراردادهای جدیدی امضا خواهد شد، بلکه مسئله افزایش حجم تجارت بین دو کشور در میان‌مدت به ۱۰۰ میلیارد دلار نیز بررسی می‌شود.

نقش مهم چین در صنعت پهپادی عربستان سعودی

در بهار ۲۰۱۷، پس از سفر ملک سلمان، پادشاه عربستان سعودی، به پکن، رهبران دو کشور با ابراز تمایل در مورد افزایش حجم تجارت فی‌مابین، ۳۵ سند همکاری به‌ارزش ۶۵میلیارد دلار و قراردادهای مهمی امضا کردند. بخشی از این قراردادها مربوط به سرمایه‌گذاری شرکت‌های چینی در پروژه صنعت پهپادی عربستان سعودی بود و قرار شد در چارچوب سند همکاری بلندمدت دو کشور، چین خط تولید پهپاد سی‌اچ-۴ و رنگین‌کمان را در عربستان سعودی احداث کند. 

این کارخانه اولین خط تولید پهپاد چین در منطقه خاورمیانه است و این تصمیم نشان می‌دهد که ریاض در سیاست خاورمیانه‌ای پکن نقش مهمی ایفا می‌کند. وزن پهپاد سی‌اچ-۴ حدود ۳۵۰ کیلوگرم است و می‌تواند انواع موشک‎‌های هوابه‌سطح و بمب‌‎های هوشمند را حمل و شلیک کند. سی‌اچ-۴ برای ماموریت‌های برد بلند طراحی و ساخته شده است و می‌تواند از ارتفاع پنج‌هزار متری از سطح زمین، مواضع دشمن را هدف قرار دهد.

ماه مارس گذشته و در جریان نمایشگاه «راه‌حل‌های هوایی» ریاض، شرکت سیستم‌های ارتباطات و الکترونیکی پیشرفته عربستان سعودی برای طراحی و ساخت پهپادهای نظامی در این کشور، قراردادی را با یک شرکت دفاعی چینی امضا کرد. این قرارداد شامل سرمایه‌گذاری در برنامه توسعه هواپیماهای عمودپرواز، تحویل پدافند ضدهواپیماهای بدون‌سرنشین و تامین قطعات یدکی هلی‌کوپتر نیز بود. 

در این نمایشگاه، عربستان سعودی تمایل خود برای خرید سیستم دفاع موشکی ال‌وای-۷۰ (LY-70) چین را هم اعلام کرد. به‌دنبال حمله‌های پهپادی حوثی‌ها به زیرساخت‌های انرژی عربستان سعودی، ریاض در سال‌های گذشته درپی خرید سیستم دفاع موشکی بوده است. یکی از موارد اختلاف ریاض و واشنگتن هم همین مسئله ارسال‌نکردن برخی سیستم‌های دفاعی به عربستان سعودی بود.

نمایش رسمی پهپادهای خریداری‌شده از چین

نیروی هوایی عربستان در ماه اکتبر، برای اولین‌بار پهپادهای خریداری‌شده از چین را در پایگاه هوایی ملک‌خالد به نمایش گذاشت. این پهپادها از نوع وینگ‌لانگ۲ بودند که اولین بار در سال ۲۰۱۶ رونمایی شدند. این پهپاد می‌تواند تا ارتفاع ۹هزار متر پرواز و ۴۸۰ کیلوگرم سلاح شامل ۱۲ موشک هدایت‌لیزری آی‌آر-۱ یا چهار بمب هدایت‌ماهواره‌ای یا لیزری ۱۰۰ کیلوگرمی را حمل کند. باید در نظر داشت که عربستان سعودی در سال ۲۰۱۷ نیز چندین فروند پهپاد وینگ‌لانگ۲ از چین تحویل گرفته بود و در اکتبر ۲۰۱۷، برخی رسانه‌ها خبر دادند که عربستان سعودی ۳۰۰ فروند از این پهپادها خریده است.

به گزارش شبکه سی‌ان‌ان، آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا ارزیابی کرده‌اند که عربستان سعودی اکنون به‌طور فعال موشک‌های بالستیک خود را با کمک چین تولید می‌کند و این امر می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی در خاورمیانه داشته باشد. سی‌ان‌ان ادعا کرده بود که برنامه موشکی عربستان با کمک چین می‌تواند تلاش‌های دولت بایدن برای مهار ایران به‌عنوان رقیب عربستان سعودی در منطقه را با چالش جدی روبه‌رو کند.

افزایش همکاری ریاض و پکن به‌ویژه در بخش نظامی خوشایند واشنگتن نیست. در غیاب آمریکا در منطقه، نقش چین و روسیه افزایش یافته است. منابع مالی و فناوری شرکت‌های چینی می‌تواند نیازهای مالی و فنی اکثر پروژه‌های عمرانی و نظامی  کشورهای منطقه را تامین کند. در ماه مه گذشته، ویلیام برنز، رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا)، در سفری محرمانه با شاهزاده محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، دیدار کرد تا ریاض را از خرید موشک‌های چینی منصرف کند. در ماه سپتامبر گذشته و پس‌از علنی‌شدن تمایل عربستان سعودی برای خرید سیستم دفاع موشکی از چین، برخی رسانه‌ها اطلاعاتی درمورد مشخصات این سامانه دفاعی منتشر کردند. به گزارش وب‌سایت عربیک‌دیفنس، این سامانه از دو نوع موشک برخوردار است، یکی از این موشک‌ها، با برد ۴۰ کیلومتر، مجهز به یک رادار داخلی برای جست‌وجو و درگیری با اهداف است. این سامانه متحرک- سبک با برد کوتاه و متوسط است.

خرید پهپادهای پیشرفته از چین و همچنین خرید سامانه پدافند موشکی از این کشور در آینده، تا حد زیادی نیازهای ریاض را برای امنیت زیرساخت انرژی و درکل امنیت هوایی تامین می‌کند. اگر سرمایه‌گذاری ریاض در بخش صنعت پهپادی به تولید پهپاد ملی نیز منجر شود که البته این مورد با فناوری شرکت‌های چینی شدنی است، می‌توان انتظار داشت عربستان سعودی کم‌کم به قدرت پهپادی در منطقه تبدیل شود.

سفر رئیس‌جمهوری چین به ریاض گام مهمی در تقویت بنیه نظامی عربستان سعودی خواهد بود. دو کشور به تعمیق روابط در همه زمینه‌ها تمایل دارند. منابع مالی و فناوری شرکت‌های چینی در بخش نظامی عربستان و همچنین مگاپروژه‌های عربستان سعودی، ازجمله شهر هوشمند نئوم، می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. سند توسعه ۲۰۳۰ عربستان نیز از مواردی است که می‌تواند زمینه همکاری ریاض و پکن را افزایش دهد. سرمایه‌گذاری عربستان سعودی در بخش موشک‌های بالستیکی و پهپادی در راستای توازن جدید قوا در منطقه است. واشنگتن نیاز به بازبینی سیاست خارجی خود در قبال عربستان سعودی و در کل خاورمیانه دارد. در غیر این صورت، با توجه به تمایل ریاض و پکن، باید در دهه آینده شاهد افزایش حضور و نفوذ چین در منطقه خاورمیانه و سیاست خارجی کشورهای منطقه باشیم. عربستان سعودی نقش مهم خود را در امنیت انرژی چین ادامه خواهد داد. پکن نیز نیازهای فنی و مالی پروژه‌های عربستان سعودی را تامین خواهد کرد و روابط ریاض و پکن بازی برد-برد خواهد بود.