همه امید روسیه به ایران پس از احیای برجام است

نویسنده: متئو کارنیتسچینگ 

دیپلماسی ایرانی: کارشناسان غربی بر این باورند که روسیه قصد دارد از ایران به عنوان درِ پشتی برای فروش نفت خود به بازارهای جهانی و دور زدن تحریم های جنگ با اوکراین استفاده کند. 

مسکو در ماه ژوئیه پس از دیدار ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه از ایران، تیم هایی از مقامات تجاری و مالی و همچنین مدیران گازپروم و سایر شرکت ها را به تهران اعزام کرد تا زمینه برای همکاری نزدیک تر بین دو کشور فراهم شود. در هفته‌های اخیر، ایران هم دو هیئت رسمی با محوریت انرژی و مالی به مسکو فرستاد.

اگر یک توافق هسته ای بین المللی با ایران منعقد شود، این یک برنامه کاملاً به موقع برای پوتین خواهد بود. بر اساس آنچه معامله‌گران آن را قرارداد سوآپ می‌نامند، ایران می‌تواند نفت خام روسیه را به سواحل شمالی دریای خزر وارد کند. سپس معادل آن نفت خام را با نفت‌کش‌های ایرانی که از خلیج فارس خارج می‌شوند، بفروشد. ایران نفت روسیه را پالایش می کند تا تقاضای داخلی خود را برآورده کند، در حالی که به لطف پیمان هسته ای، نفت صادراتی ایران از جنوب از تحریم ها سوا می شود.

به علاوه، ایران در نهایت می تواند از ناوگان نفتکش خود که با توافق آزاد شده استفاده کند و نفت روسیه را در خارج از بنادر دریای خزر دریافت کند.

بسیاری از دیپلمات‌های درگیر در گفت وگوهای هسته ای می‌گویند که توافق نزدیک است، اگرچه نه ایالات متحده و نه ایران پیشنهاد اخیر اتحادیه اروپا را نپذیرفته‌اند. میخائیل اولیانوف، سفیر روسیه از جمله سرسخت‌ترین پشتیبانان این پیشنهاد است.

علی اکبر ولایتی، مشاور رهبری هیچ تردیدی پیرامون شیوه انتقال انرژی بین ایران و روسیه باقی نگذاشت و پس از سفر پوتین به تهران گفت: ما از روسیه و قزاقستان نفت را از گذر دریای خزر دریافت می کنیم تا برای مصرف داخلی استفاده کنیم و سپس به همان میزان نفت را به مشتریان آنها در جنوب تحویل می دهیم.

راهبرد سواپ در گذشته از درجات مختلفی از موفقیت برخوردار بود اما یک دهه به حالت تعلیق درآمد. ایران شکایت داشت که  روسیه نفت خام نامرغوب ارائه می دهد و ایران از این توافق زیان می کند. این بار اما ایران باید راهی برای رفع هر گونه پیچیدگی مرتبط با فروش نفت خام روسیه بیابد.

علاوه بر بازارهای انرژی، در سایر بازارها نیز مسکو چشم به آسیای مرکزی، ترکیه و ایران دوخته است. تحریم ها توانایی روسیه برای بازسازی سخت افزارهای نظامی اش را تحت تاثیر قرار داده است و مسکو برای یافتن واردات حیاتی از ریزتراشه‌ها تا قطعات خودرو، سخت تلاش می‌کند.

روسیه می داند که ایران در طول چندین سال تحریم در یافتن مسیرهای دور زدن، مهارت ویژه ای یافته است. مسکو مشتاق است از این تخصص ایران استفاده کند و می داند که ایران با پیامدهای خطرناکی روبه رو نخواهد شد زیرا غربی ها تلاش می کنند توافق هسته ای را حفظ کنند. این شاید همان دلیلی باشد که چرا ایالات متحده در پذیرش پیشنهاد اخیر اتحادیه اروپا کُند عمل کرده است. ایران تلاش کرده پهپادهایش را به روسیه بفروشد و اگر واشنگتن با زنده کردن توافق هسته ای موافقت کند، خطر باز شدن شیر جریان نامحدود تسلیحات از ایران به روسیه وجود خواهد داشت.

ایران و روسیه به طور سنتی به شدت نسبت به یکدیگر دوراندیش بوده اند و در جایی با یکدیگر همکاری می کنند که منافعشان به هم نزدیک باشد. دو کشور همچنین چالش هایی نیز با یکدیگر دارند مانند نارضایتی روسیه از ایران به دلیل عدم پرداخت طلب میلیون یورویی مرتبط با برنامه اتمی نیروگاه بوشهر یا منافع دو کشور در سوریه.

در مقایسه با چین و هند، دو شریک قدیمی روسیه، ایران برای کرملین گزینه بهتری برای کنترل و مدیریت است. دلیل دیگر جذابیت ایران برای پوتین این است که ایران نیز به روسیه نیاز دارد.

منبع: پولتیکو / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11