روسیه و ایران در مسیر افزایش شراکت استراتژیک

نویسنده ها: نیکلاس کارل، کیتانه فیتزپاتریک و کاترین لاولور 

دیپلماسی ایرانی: روسیه و ایران از زمان حمله روسیه به اوکراین، شراکت راهبردی خود را گسترش داده اند. رؤسای جمهور ولادیمیر پوتین و ابراهیم رئیسی دست کم چهار بار از زمان آغاز تهاجم صحبت کرده اند. این کنش ها بازتاب روابط عمیق تر و بالقوه تر است که در آن روسیه دیگر طرف چیره نیست. این همکاری چه بسا منافع ایالات متحده و متحدانش را در اروپا، خاورمیانه و سراسر جهان به چالش بکشد.

روسیه و ایران برای افزایش تجارت دوجانبه و استفاده از ارزهای غیر دلاری تلاش می کنند. مقامات روسیه و ایران در ماه های اخیر بر سر مواردی توافق کرده اند: ایجاد مراکز تجاری ایران در مسکو و مناطق اقتصادی مشترک. افزایش پروازهای مسافری بین روسیه و ایران و سایر همکاری های هوانوردی. افزایش صادرات مواد غذایی به روسیه و افزایش استفاده از سیستم پرداخت الکترونیکی میر کرملین به عنوان جایگزین سامانه تراکنش های مالی سوئیفت.

گسترش تجارت دوجانبه و انجام آن بدون دلار آمریکا از اهداف دیرینه روسیه و ایران بوده است. به نظر می رسد مسکو احتمالاً در پاسخ به انزوای فزاینده جهانی و تحریم های بین المللی، این تلاش ها را با فوریت بیشتری دنبال می کند. 

ایران به دنبال تعامل اقتصادی بیشتر با بلاروس نیز هست. وزیر صنعت ایران 29 ژوئیه در مینسک توافقنامه هایی را در زمینه های خودروسازی، دارو و حمل و نقل امضا کرد. توافقات بین ایران و بلاروس بر تمایل تهران برای حمایت از مینسک علی رغم تحریم های بین المللی تاکید دارد. غرب صنایع خودروسازی روسیه و بلاروس را تحریم کرده است. 

ایران در سال‌های اخیر توافق‌های مشابهی را با چین، روسیه و ونزوئلا امضا کرده که نشان‌دهنده همسویی راهبردی این کشور با قدرت‌های بازنگر علیه آمریکا و متحدانش است. روسیه و ایران در ماه های اخیر همکاری نظامی خود را در اوکراین، سوریه و ونزوئلا افزایش داده اند.

ایران موافقت کرد که برخی از پیچیده ترین پهپادهای نظامی خود مانند شاهد-129 و شاهد-191 را برای استفاده در اوکراین در اختیار روسیه قرار دهد. یک مقام ارشد اوکراینی در 5 اوت ادعا کرد که کرملین تا کنون 46 پهپاد دریافت کرده است و رسانه های غربی گزارش کرده اند که ایران می تواند در مجموع تا 300 پهپاد برای روسیه تامین کند. پوتین احتمالاً در ازای پهپادها، سکوهای نظامی پیشرفته ای را در اختیار ایران قرار می دهد. 

کرملین همچنین ممکن است جت های جنگنده نسل چهارم مانند Su-35 را در اختیار ایران قرار دهد که به نیروهای مسلح ایران اجازه می دهد یک نیروی هوایی مدرن را عملیاتی کنند. 

روسیه مانورهای نظامی را با ایران، چین و دیگر کشورها ترتیب داده که از 13 تا 27 آگوست در ونزوئلا برگزار می شود و احتمالاً نمایش قدرتی برای ایالات متحده است. چین، ایران و روسیه تمرین‌های نظامی مشترک خود را در سال‌های اخیر افزایش داده‌اند.

ایران از موقعیت قوی تری نسبت به گذشته برخوردار است. رهبران ایران در ماه‌های اخیر امتیازات نظامی از کرملین گرفته‌اند. تهران به طور سنتی به دنبال خرید فناوری های نظامی از مسکو بوده است و نه بر عکس. کرملین پهپادهای ایرانی را در اوکراین مستقر می‌کند و به این ترتیب این پلتفرم‌ها به سایر خریداران بین‌المللی بالقوه نمایش داده می شود و این به نفع ایران است. علاوه بر این، روسیه قبلاً تلاش کرده بود نفوذ ایران در سوریه را محدود کند اما اکنون در حال گسترش آن است.

افزایش انزوای جهانی و جنگ در اوکراین، پوتین را تضعیف کرده و او را وادار می کند تا به شدت به ایران و دیگر قدرت های بازنگر تکیه کند. پوتین ممکن است به دنبال بهره‌برداری از تجربه رهبران ایران باشد که تحت تحریم‌های شدید بین‌المللی هستند ولی سامانه های نظامی با ارزهای کاهش‌یافته می سازند و دسترسی محدود به قطعات خارجی دارند.

تعمیق روابط روسیه و ایران تقریباً به طور قطع منافع ایالات متحده و متحدانش را در اروپا، خاورمیانه و سراسر جهان تهدید خواهد کرد. حمایت روسیه از برنامه فضایی نظامی نوپای ایران و نیروی هوایی می‌تواند هدف‌گیری ایران را بهبود بخشد و تهدیدی را که برای ایالات متحده و شرکای آن در خاورمیانه ایجاد می‌کند، افزایش دهد. افزایش کنترل و نفوذ ایران در سوریه به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی این امکان را می دهد که پایگاه های نظامی آمریکا در خاورمیانه و شرکای منطقه ای ما مانند اسرائیل و ترکیه را به طور موثرتری تهدید کند.

منبع: آندرستندینگ وار / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11